ïk
.X
J E,
A'.
v:
11®?'-'
is.
i A
•ALGEfe-jiEKS SCT-1'ïÊfe A MSCHE CO'ÜRANto
T A-F Efe.ESE.EK
E I
N
E U
i P
R TE KISSE N,
i
WSt.K* BB OMWENTELING VAN DAT LAND EM US
ONTBINDING 1>S?- BOURBO NSCHK DYN.AiVlS AL
DAAR' NAAR. 2.ICH SLflEPTBN.
£V gebeu'rtenisfcr. aan gen* zyife der
'verjihtnen zooplot'elsngs oniiulhket'Mh zieh t
Py renter,
I op eer, a ZOO
verrasfir.debuitengewone yvyze 'dat 'de verbaasdheid
der Luropeërs cn hu vfrlegene vtans.eien drr op'it
■bare ivetoing wal vergesjirk Is. Engelfche zoo wel,
als Spaanpke Partyfchrsftgellers. zochten, van de on
szeerheid des openbaren oordeels ten veordtele hü .tèer
zaak legen frhstkryle gcbr:e:k U maken cn de gemor
der tri der natiën tégen, eeae Magt tejiemmenwelke,
dooi-'hare aarJrjkskwiige en-Jlaaikundige betrekkin'
geft in de Spaeuifche revolutie mede gevlochten de
zelve-tot 'naar eigen vcorieel mei hei zwaard tetps-
"te. Zoo ontwikkelde z'shbèfurf.igd door menigerlei
voorsorcie.elen en kartstogien en door geheime en yve-
rigé uitbreiding der :geSegSé Anti-franfehe bladenin
vele oorden ten aanziet der dineert. het welk even zoo
venvy'derd var. de waarheid, dhhadeelsg voor de rust
dtr Burcpo'jsfhe zestien
Eent eenvoudige en fhsiwé ia'ötgeity'g'ier gebeur'-
tenisfen in'Spanje-, Welke de omwenteling van'dit M'
ttbtgrfk en dt' ontbinding, 'der dusttrbonjche dynastie
aldaar naar zich floepten, eens daar foilingge
put .alt 'digémeen 'beker.èt daadzaken ,.- uit d p/qnsatieMe
verhandelingenen aéisnffiikèeit-Welke detls 'dborFrank-
rykdeels door- Frankrjks vydnden' geiend "gemaakt
•zyi i èetiB daarjlèlhngwelke v'e|tvyderd 'van
eslle verdichjfsleneri g.isjir.gen eiser hartstogielyke par
tyligheid, 'de din«en geep, zbó ah de onparfjdige
Staatsman dezelve hiep- te befcheüwin,, fchynt der
halve voor hot publiek behoefte er. weldaad' tevens Se
sjn.. Ik maak 'uit dezen hoofd geem zwarigheid tot
ét msdedeeds.g van de navolgends Jckets.
-
DB KIEM SBWBR STAATSOM .VEXTELING LIGT Dij.',
WYM.-ÏN STAATKUNDIGE MIsJLAGEN VAN é.ÉKtS
LAKS) .SAOETtKE TVLAM. -
"..DaTratvfèhe revolutiebad gelijk in 4e meeste Isn-
denyrgp Burt-pn oofe in Spanje eêeê, 'ni;na oiwarLoem
tijk hatendepartij gefchspen. Gelijk overal» vormde
ook hisn. een-igrooi gedeelte dep Geestelijkheid1 en .des
Aéels varufcoógereo en- .'ageren rang deze part!; i'
zoo datgedeelte 'der natiè het welk door .eerwaar-
d'e'-ejd van Rand, door betoo'v'enag van rijkdomdoor
nterr-i-!w.d van iflïigtan op .de groote mask'sdes
volk" vtl-e ,-i F'"?
HetKof ziftf.-deel» door taede1tjü«n met .de. in den
i bloede zoo na veiwsnte kacinklijke fantiiieop dei
fehokien troon 'der Franfchendeels dooj vreW
de ïerwoestende gr-ondbeginftleD der 'Par;;fche rep..bil-,
keinen bewogen sag de elgemepne verbittering met.gl
had-' Öffelioóatgcsn iïian 'vangroite benligea en gé-'groot geworden .vv/at
nis,-had'hij echter bij vele g'elcgenhtdta -eenea hsl-ivvelke fledhts door
leten geest en cene 'gszonde ftsaskanie bïWez.-n, Dooriverneven rang ondt.
dén vrede tc Ecs/el {li jiliji 179CSJ redde.ht) den'Cis- had. DoCh
iliaanfc'aen trooit voor deonft'iiimigheid tier repabliksin jiwaard tegen liem door denv haaf' sijnsr talrijke
fche pSialïBgenvan Frankrijk die. oaopiioucbaar tegepjanden. e. -
.e ..e.,.:.,
en "cene natte tc 'verllïéien,
ndetdjarige 00v-c'icadhcid haven
d; overige :vaa Europa reriaran
v/at hij ook ó;eda alles werd ten
v ij
le paar tea. van Madrid -voorwaarts rokten,-.. Dankbaart Een roorbeeld datrran gaf de gefebiedeais van Don
yerflèrds iteto'sgn Koning met den 'fchgónen- .titel, van
Vredevorst. "v l<..- 'f,
Doch ds vriendfehap van het fectÜBkiijkc .psar voor
dsaén lievelingdie uit de rijen der lijfwachten van
.vaardigheden tot .waardigheden.bijna- Jot.de.babepaalde
beaeetfebiog van Spanj» was qpg^lammsn had reeds
voorlaag «Ic geir.cederen;V£B slis Hovelingenen Grooïen
met -ijyerzuentigen hast .^.vervuld.;Dspbosgmoad -der
Dtidsdellijice geflac.hten. iyierp,- beajj de .'-doskerneid -.vaa
zijnen, oorfprortg ak eene. nttsdssd -voor.,, 0e Qtan-,
des van den estftsa rang bloosden,,toen'hjj me! hen
geiiijctgefield iwerd^ jen. guaac habistogt-.kende---.-te»|?nq«ifit«uz
laatfie geeae greaaen, tóen de har.d van den' Monarch IrtrnlSpvnje's Aionarchsn eeas ge.::!
bovéa ddn nijd van zOpem\dsdingsr«Werbéirco wilds,!i kooinitlijkamagihardeling optr/.., Werd de
ea heat i dea Hertog .van Alcudt»'door hawing :-iaet,.kaj> toornig-» dat hij dcu G-obt inqotfitour
Ramon de Salas.
0eie geleerde., welks-als Hto^lecraar aan de l-o'oge
fchaol te Sc'ismacca WijSgcerJge meeninjea gewaagd
oad wel'te tegen de grond tellingen der kerk fcho-
■isn. aan ,te_ .loopsa viel ia uj banden der Spaan»...
t'clie inqaifuie. Hij werd. in Jaouarij 1797 wccens
aüae kevterij-adstneade lesrileliiagea floor fle Jnqu/Qtie,
.tot-éeno«e'awig.e g^vaopénU vereordecldij De Vrede
vorst; nsib. gktb^des Lieraari krachtig jan -
dc. Koaiag .vcraieegde de ,nUS>mk der Ir.qu;f«ie, en,'
sfsfpaasi
SoilRoiïioil da yrtjheij
.la:.*t giraal van ?ii|
wcaer. Ais da Groot
i hoogheid t'voorwelKe
rd haddentegen Aa
de Monarch
ur operilijls
dé dbcfrter van den Infant Dor, Loii.j, iD dé-bloedverwanijttiiil'.andcide en hein en het voiit leerde, da; nee
fchap' der koninklijke fareilie invoerde. 1 rijk des Galocfsregtera niet tn-.e-, -.-as deze wereld was.
De hooge eo lage Adel van Sptnje verre vati dóór dérDsse gessurtett;» va. wekte in alle p"0vinc!en vaa
fteeds nieuwe zegepralen vsn den Vredevomegeboget; 'Spanje groot opzien, en vervulde ae eo.-st der Gcss-
te worden, wikkelde hem ficscs nsauwcr in de 6nC jtel'jkiicid vol belltgea ,v/roi. Hetgeen de Vredevorst
leven ',als eens a triomf der wijsbegeerte vierden, b.-klaagdea
Aijne ..vijanden .als. eensri'voor&oüea van den val de'»'
Godsdienst ,','en jj;e:ea raïj,i.i;'£g«beïm als d>n vöor-l
boden van .den i'ai dvs isingïiken. gêzaghebbers.
worpen van wraak, en, leidde opzettelijk .den Ie
dtgeti' éa onvérzwakten j»„at '„dar.Jpaanféhe natii
dtgsn cn oovetzwajttcn jta.at „nar. ;p-
gen Fiankrijk, op dèn-'ïïan"bcen,
met Frankruk" géüofen' hédi. f
naue ,te-
Wstke dsn vrede
KET DORSTIGE VOiK LASTERT DBN- TEOEZSÊEM
I STOOM NIET OË A-hOBiÉGSNa-.VOLKEkbViEy
- DtS-BBM .IROBELL MAAKTtJ.-, 1
De raas
ie^eaks'atiag *trtncden Vredevorst tér
•jen de'pogingen vaa Di agsuitbrsrdiii'g de'r' Gesstelijk-
neid,- de b-koóde, .riota, .waaïia; fey den-Paos ver*
maantje,,, sieH vsn-VKedads^ iomerghgen tc bnihduden j
en voor zijnen eigenen perfecta tc zcrgéti-de verdict!-'
^ing. vs». ATsi«' .kloosters j,, en .dergelijlte ftsppen, ver~
Het-fluifen vad den vrede te 'Bsfïl' wss dene "oa-jwijdsicl-.tir-llfis'ni' hps' lisgs'-'Hoc. Méér van hef vertrötiwea
vertn'ijselijlte werhtug faa Spaajels iovven digè zw.ak.j der .Goestepjlcaei-F; eg verkiarrn ttbs <!c bui.eofporigel
héid; geweest. Doch nu gold, eikè vrede .met-Frank- vrjugda derzsivc tocit, Maaaikken op de marktplaat
rijk zoo veel als een oorlog met BngelaWd. Wan
de tslgémeene gisting in de :groste 'KaropsiC-e S.a',cn
regubiiek dolde -de nebtraiitelt - Van .geea» rijk-y" éki',
gelijk tSpanjé.j .in, zoo. naauwc sanrsktngenrü'et A*
krijgvoerende Hoofdtsogendhedenmet Engeland en
■Frankrijk» Isg.: r. vc:-c"; -
Als derhalve het ever woon ene koningrijk -ia 4'è-vcri
dragen te Eafet dé. allisntie met Engeland opgecfFsrd
had, óm,sijne zelflbudigheU te redden, -Wchdtiwdeb
hét de Britten, aU-sfvallig ea vtjandclsjS. Spanje zag
zich gedwongen, van dezelfde wdpenco D waardoor bét
overwonnen v/as..b'tfahèrmfeg fegeri Gro'otbïittaBjc te
Vórdértn en aan te.neiöenv .-. J ■-,■■'■;*
Zbó::omft"pnd: 'dei- ve'rirèg van lldepnzhfyq "Augusi-
5' A796)1, door, wélk zich: Sp'anje'jeó'. Frankrijk.: tot
wed-rr.ijdfchcn bijltar- i met vloten ea <rócpénVegen'"En
gel» A doe rp 113 tt=a.tWei- tel if(t had.lén^malc-d'è Müttea
van dat opgenMilt aio .Spanje-, wljan'delijfe. benafitleld
sender" nee.) eeite tiorlogs .erklariag -gtdr-an noch 'afga
wacht te hebben en, Kare.lIV prnciSmdërdc dett óor-
log -'eerst' (s. October 1796), toen de Shgelfciie fthïpin
hem-bereids gs-prnd hadden. tc; ^itisrasG
Deze nieuws wapeokstnp had voor de Spanjaards iets
tegcnnEtuurlijks.He', was een kamp tegais hunnj?" ci-
Igene hartitogtenwelke' Hof, A-icl'-'en Geaste'ijkheid
fetfért cene: tij van Jiteflr.soó Jjverig tegsn-ftraBiirijk.
tus'
kon".deMobateh -van, Spanje Det mintta gelaten bitjv
,Hij bereidde derhalve den oorlog voor toen de Duit-;
f-hers hem reeds begonnen hadden tij moest(bam on
vermijdsiijk: voeren, daar hij; tot de groote enalitie. was
toegetreden,, en Frankrijk <>p den foorflag van Colloï
d" {ürbotsden. tröb.a de. Bourbons in Parijs voor eeuwig
vetu.è-ïgd «ad (it Sépt. 1791);' hij.verklaarde hem ein
delijk Opóen 23 -Maart 1.793 na dat,.de Franfchen .hem
teeds veertien dsgen vroeger aangekondigd hadden
De pogingen van hst Hof,- den Adel en de Geeate
Jijkhttö ooi de Spaanfche natie tegen Frankrijk dweep*
aesi'jg ja te neménbeAikten. haat doel. Jïet is on-
eindig. getrakkeliiker, den grooien hoop door hartstog-
teiijfcc begoochelingen, tot Fartstogteiifke. bewegingen,
dan dnóégrjndftóHïrgen der rede tot ncieh'ere bedaard
$s*ia ie brengcD, Oagtdrcjitig san Hei groote b'sgin-
fel dér 'Regetihg-é:» klles voor en akts door het volk
-Vcifjihfiürï' tf.ea dikwijls den data van eenea ftiUbn
ftrooi\» óm as vijanden, te doen ontkomen es wordt
tèa l.aatft'e zelf', doof ft® osRuimlghïid der. baren weg-
.geflapt,' -;. -. -
Want toen S-nnje^ .tia „eettetF. tweejarigen oorlog,
oierwooaeo door .dé ïkanfche brigades0Bi vrede moc^ t
fmeeKenwit' de wrok der -natie,miet bevredigd door.
de dipiómatieite' acte welke aan de vijaodelijkheden een
ela.de maakte,De' diepe vernedering:, dfa cwaatigc-n
volkshoogmoed van den Spanjaard wedervaren ver-
hoogde bas verdriet over. de wonden.,van dea oorlog
enden finsad des vredesit .Zonder wapinei) tegen Frank,
lijk wendde het Spaanfeue volk de volheid'; van zijnen
geÜeimen toorn tegen die sjrfonénwelke' het roer
van den ditp'bifchasigden ftaat voetden, ea fchreef
aan hunne" onhebbelijkheid of aan hunnen kwaden Wil
een ongeiuk tos bet welk zij niet haddin kunnen af-
wccren.
StEN ADEL, GEEHÈ OEESTELKKHEtD MAAStOE WYIHEïp
DES &fÓNARCHS HKT VEftTROOWEN DES V OLICSj ZYAi
- DÉ BS-.TE STEOASELS VAN HEM TRdoWs
Aan de fpits dér. «ptB.b'iré befangèn ftónd toensiaals
/Don Manuel Go dolHertog van', AJcudia, dien' hei
'rtttrouwen des Kênings en dsr Koningin uit de don
c iciest: glans-dsTboogfts «ereyósten veriicver
daaaikken
fen onder hét gepsupc! ilhijstenom den val van dea'
Vredevorst "als 'tóf Ondergang -van den Antichrist t«
vieren.
DB DROOM. ,VA»6$tBB ,SCr.nTtES?!TD3 V03RLEDE5t« j.
HELD IS DI«iVÏLS,.DE OEVAARLTICSTa VAN
DSN STAATSMAN.
Doch tica'jaren,lang- duurden nog da geheime tiaw
ésa eer Fnctisnda iufpanoionen der Hovsiiogen ea
der Groeten. De trouwe vrienafc-tap des Rouingsex
der Keningsn voor huaoaa lieveling klam tast den haat
der natie-lege» hem.
Doch io.het verloop Van d;z-: tien jareó'wis Spanje'^
ftsatkundTgs be'.rckklns tót Frankrijk' et-eo zaa.'b.jian-'
gewoon veranderd, als Fraokrijks betrekkiui totde
overige.-,Weccid.
Parijs yorïoonao' isua ae w. J,,.
fchotiWplaais van republike: nfcae'volks groWelen niaar
esnen nieuwen troon, fchittereaderdsn de B.mr-
Ö9M hctn,otiit. kendeu en getooid' met.de laurieren /sa
duizend overwiaaingeov Nepolsón had aaa het we-elddssl
eens«sdsre; gedaante gegeven en met verw iideriijl;
geluk en oog verwonderlijker kl.ekhsid de ga;.'ene rij
van diezelfde Staren en Mogendheden' tegen Eaieknd
p't veld geft=ldj die, ésasj door't.kabiiiet vaa Dondea
geprikkeld hadden;een. kamp. tegen - iden,,..böitendien|g'elejd'j" togen Frankrijk Sracfci.- ,-
reedi-gekwntften nationalea.; hoogmoed..''vgiivaiossteBl Door eenen keten van overwfosiiigen lag thans de
voor:z«h eu.tèn.yppr^seSe eenér.natie'dé wapenen vas-'fchopjifte helft van het werelddeel a'aa Fransr Ksb-ian'g'
ren van wcïke, zij ep.rst voor wéinige..p'tnaandea de:g<bt>rden Napoleons .Adelaats liraaHén"as;, dea Ber
wat dei. overwinnaars ,9i)t.virige tl eji;'..ee8 volk- .-ba-jana de Weicbfel.' aan de Mi-ldeia. d'che Zus. Er w s
ftrijden dat voor. weinige maandenvan, dei) troac'flecut^ eene-boven s\fe "h'cetfchsnde Mogendneid in da
en,vaa de kaHfeleai,af,al3, Spaojè's vriend geprezenjVfestiandén"'van Europa; site voormalige Mogendhs-
werd.. f--.; den wan den eerftent raag waren daarmede op eeaeii -
Kon rac-n al, eirdclljk daarop rakependat de. ai -lagere» trap gezonken. f
magt des tijds dete ucgeifirydigfteid'zpo-niet .o plosfen,' Ingctrc.oea"in.- dén mégtkring van het Frahfebe rijic
center doen vetdwijnp; zun,, nogta'ns was .'.vooruitirte'koii de Sp'aanTcae Moflarc jj bij de onevenrVdiphisid
zien, dat een-oorlog tegen Engeland „hoogst uitput jyan hare kfachtenj ia ds oé&igea van het wef lddt-1
tend ei. droevig moest wezen. Doch de Britten, v„orj'g«nc eèrfte rol meer:nog minder dis vati -eens ma-
zich zeiven onbereikbaar cp bun .eüazd .fasdden met:dédingher' jfpslea. Zij "moest: noodwendig de weaken
hunne vlotenide magtoa kocpnai:d-:ltoevloedVan ntagt der groote naburlgej Mogdtidiieid Volgen-» welke» ée-f
én.kracht oit de iDdifcbe colonieo .fcflies:. alle- bronucn bicdfterfih half Europa, voor Europa's iaeustrie **ca
van voeding des „rijks te vernielen.Zij- Konden Span-jhandel den 'kamp tegen Engeland voortzetfe.'~
je in eenen afgrond- van vera-ming, .veejHgt, doorj De Vrédèvorst;erkende deze"'klaar befliste verhm.-
fchciding var. Afriha's 'sorennjke ;vlsk'.ep, gedareèdeidingj'-ed iïóot zisit,- ofeteénkotoaig met-d» b-iaöóei
toste jaargangen zelfs, in duurteen hongersnood fiorten jlfles'trbon;dién' .bij diende, -aan de- -belangen' 'vaa
terwijl S pao je geenp niizigten hjid, ora, zulke gevarenifrtmkrjjk.' 'Doch reeds dit;, was genoeg óm"«i z "-'ne
met. nadruk te verhinderen of te.w-reeken. jvijandia n'aar hef geljeel tegengefteWe "do'el te-trek--
fHéi onibrak, derhalve 'gelijk 'jan' gcestd.rifi zóoijj-én 'A ware hunne nationelé' hoogmoed minder"°7-.v
aan middeion.tot den grootïó ftrijd, Terviijl de Vre-jvneïig hunne haat tegen- Frankrijk min.ier dieo /huu-o
dsvarst cn de verftebtften der nalié overeen "fiatndoa ,'karutogt en hun vooroordeel'- mijMer groot "I„ce3
dat van de rampen cans Oorlogs met. Frankrijk of De..verblinding van dess- partij wezenlijk/zon.iidr.
Eugeland tic klein/Ie moest gekazsn v/ördéneo dadr-Utoosvrekends r.'p honderd gtinftige 'laógclijatied-n
om-met gemoedelijkheid het traetaai van ïldtfanzc.v'cl-:jeu w'oaderen'. Zij vernam 'met droefnei'd de'overwm-
trokkeéklom. met elk nienvé jaar de faiimoèüigbeid!ningeti van Hapoiedn bij jena en FriédUad» .doch 'vei-
van alle ftanden en het ge Ai, éfï„ Aptifrasféhe party.jloar de hoep niet, dat dé'zelden beftsndige .For-uoa
Zocder het onmogelijks eeiieij éeofraliteit, z'anderjeind.elijk. ook baar rad draaijen». en de geziufcana i
Fjankrijtt ontzaggelijke overmagt te berekenen, werd'wedié doen rijzen.zoti. Zij begon den' kamp t-.-.-o
-t— 'Frankrijk, door de verborgene vete tegen dsn Héttoj"
vaa AIcudia*"voört té" nétten j en zag nietw tt Spat,- 4
mén flechts disa algemeenea «frak dér tegenwoordig
heid gewaar,.en gevoelde fleciits toorn tegen denman
aan het hoofd' der ftaatsbelangen als de oorzaak van
derz'elver onganftige gdteldheia.
was, maar Hechts wat liet gews.ést was,
KOFtNTKJOtïES ZTN ALTjOS ZAMBflZWttaRtNG ,S
sksSH DB WAARDtcjnEJD wan DBtt SHU'
VERSIM.
Doch bij de onwaokeibarc trcrw, waarmede FJer-f
IJ? zij ben vriend, .denVredevorst dssthing,- moeit de*
Antifranfche-, dat iade: Engelfshe partij t kk dsb fpeb-
digen -ondergang van den 'Vredevorst cn f,a« éeiie .-er-.
snderingvan'bet ftsatkundigs ftelfel w-itthoAar, Hmt.
bleef niets and-rs over, dan,wet Hare' hsoptdvn joec.
öfl <i* ÜO»itócMjke magf te ftérkén "door wélke hi}]komft'%«n opvolger dés.traor.sde»- Fijas vsn-Ahafie/
i
's; SEN TA AR IS NAAUWELYKS GËNOECÏAAM TER her.
YoRMiko Van obbkoiken', gebné' eeu w
TÉR. HfiRVoKMINO VAN" EEN VOLÉ.
Dé'VredevoKtzeketjJri de gunst van zijne koninklijks',
befchsrmcrs, verhiefilch iibpén dan Êiïaden wrok' aar'
onwetende tn'enigïe zoo wel als .over den kwaadipr-
digen haaidér';Groofea'. ..Terwij! het hem gelukte
elke tegen hetpiaangelégde intrigue ie verijdelen zacht
^^3
