Gedenkt de uitgestotenen te
Enschedé en Amsterdam. Giften
worden ingewacht aan ons bureau
De oorlogsverklaring van den
R. K. Volksbond.
having van het gezag der geestelijkheid. Of
zij met al die moeite iets zullen bereiken, is
een andere vraag. Wij van onzen kant zullen
ten minste niet ophouden, te beweren dat
volgens de sociaaldemokratie godsdienst pri
vaatzaak is, en telkens wanneer dat noodig
is, artikelen aan deze kwestie te wijden.
De Nieuwe Schiedamsche Courant begon
haar verslag van Mr. Troelstra's rede met
dezen zin:
„Dat de sociaal-democraten te pas en te
onpas den godsdienst in deba't brengen en
over deze „privaatzaak" niet kunnen zwij
gen, ie reeds door onzen geachten mede
werker gezegd."
Men moet maar durven! De sociaal-demo
craten hebben ook in hun programma staan,
dat volgens hen godsdienst een zaak is, die
ieder mensch voor zich persoonlijk moet uit
maken en buiten het terrein van het socia
lisme ligt. De katholieken, die niet in staat
bleken den alles overweldigenden invloed dei-
socialistische waarheden weerstand te bieden
of machteloos te maken, vonden toen het
middel uit, het socialisme te bestrijden door
er den godsdienst voor te schuiven. Het
spreekt van zelf, dat de sociaaldemocraten
dat spelletje van zijn invloed willen berooven
door het leugenachtige ervan aan te toonen,
uitgedaagd, zijn zij wel verplicht, den
godsdienst in het debat te brengen, ten einde
te kannen bewijzen, dat de katholieken ten
onrechte het socialisme als vijand van den
godsdienst voorstellen. En nu beweert de
Nieuwe met een brutaal gezicht, dat „de
sociaal-democraten te pas en te onpas den
godsdienst in debat brengen."
En wat die „geachte medewerker" van de
N. S. Crt. betreft, nu, diens beide stukken
over deze kwestie geven toch waarlijk geen
hoogen dunk van 's mans beteekenis als voor
vechter der R. K.'Kerk. Niet alleen dat hij
het a. b. c. van het socialisme niet kent,
(socialisme, en anarchisme zijn volgens hem
hetzelfdemaar hij wil het socialisme ook
het gezag van enkele personen en uitspraken
opleggen, alsof de sociaal-demokratie een in
richting was zooals de R. K. Kerk, die de
uitspraken van pausen, kerkvaders en conci
lies heeft te aanvaarden als onbetwistbare
waarheden. Zóó verbazend onbeholpen is deze
Schiedamsche kampioen, dat hij de bewering
in Het Volk,
„dat de socialistische wijsbegeerte niet
vereenigbaar is met een of ander theolo
gisch stelsels,"
door deze snuggere opmerking laat volgen
„M. a. w.niet vereenigbaar met een of
anderen godsdienst, dus aan den godsdienst
vijandig."
Het is wel moeielijk debatteeren over de
kwestie „godsdienst privaatzaak" met iemand,
die het verschil nog niet kent tusschen gods
dienst en theologisch stelsel. Een debat met
zoo volkomen onkundigen en onbekwamen
zullen wij dan ook niet beginnen. Het is
hoogstens noodig, de domheid van zulke
uitingen even aan te wijzen. In die nood
zakelijkheid zullen wij vermoedelijk nog dik
wijls gebracht worden. Thans is ons doel,
een uiteenzetting der kwestie te geven, zon
der meer.
Vooraf nog deze opmerking: de tegen
woordige regeeringsmeerderheid bestaat uit
2 hoofdpartijeh, die op godsdienstig en ker
kelijk gebied in alle opzichten elkanders
tegenstanders zijn. De partij, die juichte toen
Balthazar Gerards Willem van Oranje had
weten te dooden en die zelfs dien moordenaar
onder de heiligen heeft willen doen opnemen,
gaat broederlijk samen met de partij, die in
dien Willem van Oranje een ideaal van
godsdienstzin en grootheid vereert. De partij,
die de inquisitie los liet tegen her protes
tantisme en volgens den Syllabus nog de ver
nietiging van den protestantschen godsdienst
moet najagen, heeft zich teederlijk vereenigd
met de partij, die het op godsdienstig en
kerkelijk gebied als een verderfelijken tegen
stander beschouwt.
Men moet wel ontbloot zijn van ieder op
merkingsvermogen en van ieder grein ver
stand, om daaruit niet tot de gevolgtrekking
te komen, dat zulk een verbond onmogelijk
kan zijn gesloten ter bescherming van den
godsdienst of de kerk (welke? die van Balt
hazar Gerards of die van Willem van Oranje?)
Dat verbond heeft niets te maken met kerk
of godsdienst, hoeveel moeite men ook tracht
te doen om het tegendeel te bewijzen.
Waar het dan wel mee te maken heeft?
Met een bepaald politiek en maatschappelijk
stelsel. En evenals dit stelsel godsdienstige
en kerkelijke tegenstanders zooals de Kat
holieken en Calvinisten kan vereenigen, even
goed kan ieder ander politiek en maatschap
pelijk stelsel dat.
Deze kleine waarneming is goud waard
voor het vervolg van ons artikel.
De R. K. Volksbond heeft een besluit ge
nomen, dat wij niet anders dan kunnen toe
juichen: hij heeft den oorlog verklaard aan
de S. D. A. P. Dat besluit werd genomen
in een onder-onsje van het bestuur van den
R. K. Volksbond (met medeweten van den
geestelijken adviseur natuurlijk!!) en is in
een ander onder-onsje publiek gemaakt.
Dit laatste onder-onsje werd gevormd door
een comité voor Zontjagszust te Rotterdam,
afgevaardigden van den R. K. Volksbond,
Patrimonium, Algemeen Nederl. Tuinlieden
en Bloemistenbond, de Winkeliersvereeniging
en de Kappers- en Barbiersvereeniging. In
het lokaal van „Patrimonium" werd er ver
gaderd. Allemaal voorstanders van orde en
reactieeen dierbaar clubje ordelijke brand-
kastbeschermers. Van den Volksbond en Pa
trimonium is dat natuurlijk bekend. De
Winkeliersvereeniging heeft zich beroemd
gemaakt door haar marktplannen De beide
andere vereenigingen zijn minder bekend en
dienen dus eventjes te worden bijgelicht.
De Algemeene Tuinlieden- en Bloemkwee-
kersbond werd plechtiglijk vermeld in De
Moker van 12 October 1901. Uit dat arti
keltje nemen wij deze zinnen over:
„Op den eersten dag van de negende
maand kwamen zij in hun bond te zamen
om te vergaderen over de dingen die des
vaks zijn, ende zij betreurden het heengaan
van drie leden, drie werkers in de lusthoven
van Schiedam. Maar ziet, drie heeren zijn
gekomen en bezetteden de plaatsen dei-
drie werkers. En zij zijn genaamd: dona
teurs. En zij zijn als zoodanig de vreugd
der tuinlieden-bloemkweekersknechten, die
vergaderen in naam van den arbeid."
De lezers van De Moker zullen zich de
rest wel herinneren en nu dus ook weer iets
van deze beroemde vakvereeniging weten.
Ook de Barbiers- en Kappersvereeniging
maakte zich in 1901 op soortgelijke wijze
bekend. Zie De Moker van 21 December
1901. Het belangrijkste aldaar vermelde punt
der agenda was de bestuursverkiezing. Maar
het belangrijkste feit op de vergadering was
het volgende
„Alle leden kregen, om den avond ge-
noegelijk door te brengen, een tegemoet
koming uit de kas. Met het oog hierop
werd door een der leden voorgesteld, daar
van iets af te staan aan de stakende
mandenmakers, wat evenwel werd ver
worpen."
Hiermee is ook deze vereeniging getypeerd.
In een onder-onsje van deze zwart-gele
vereenigingen deelden de afgevaardigden van
den R. K. Volksbond mede, dat zij zich wel
wilden aansluiten bij een eventueel op te
richten comité voor Zondagsrust, doch slechts
onder de voorwaarde, „dat bij dit samengaan
van de partijen van orde de S. D. A. P. zij
uitgesloten; mocht anders worden besloten,
dan zou de Bondsafdeeling zich beslist ont
houden, wijl haar bestuur tot het besluit is
gekomen, dat de lage aanvallen op godsdienst
en geestelijkheid in het plaatselijk orgaan
der S. D. A. P. iedere samenwerking met die
partij ten goede verbieden." (verslag N. S. Ct
De sociaaldemokratie wordt sterk te Schie
dam. Er zit veel levenskracht en veel geest
drift en veel strijdlust en veel idealisme in
onze afdeeling. De openingsavond van ons
eigen gebouw met zijn krachtige openbaring
van een zeldzaam-sterke solidariteit, de
opgewekte frissche avonden na Troelstra's
rede en Hermans bestrijding van Ds. Rudolph,
dat zijn getuigenissen van een gezond en
kernachtig leven onder de Schiedamsche
proletariërs, die veel beloven voor de toe
komst, maar die ook enorme aantrekkings
kracht uitoefenen op de proletaren, die een
dergelijke levenskracht overal elders missen,
die gevoelen dat nergens elders in eenige
arbeidersvei eeniging zooveel geestdrift, voort
komende uit het krachtige gemeenschapsge
voel van alle leden, mogelijk is.
De R. K. geestelijkheid waarschuwde tot
nu toe volkomen tevergeefs tegen De Moker
en tegen de S. D. A. P. De Moker wordt
meer dan ooit door de katholieken gelezen.
Meer dan ooit gaan de katholieken belang
stellen in den arbeid der sociaaldemocraten,
in den strijd der socialisten voor de belan
gen en de rechten van alle proletariërs zon
der onderscheid, ook van de katholieken.
En wij kennen menig katholiek, menig lid
van den R. K. Volksbond, die maar wacht
op het oogenblik, dat hij met een groot ge
noeg getal gelijkdenkenden het priestergezag
kan afschudden, die nu nog niet durft
om niet broodeloos te worden met vrouw
en kinderen.
Nu de R. K. geestelijken blijken zoo wei
nig macht over hun geloovige onderdanen
te hebben, dat al hun predikingen van verbod
zonder uitwerking blijven, nu trachten zij
de katholieke arbeidersvereenigingen in be
weging te brengen. Het parool is gegeven
de R. K. Volksbond met haar afdeelingen
moet op voet van oorlog leven met de
socialisten.
Nu de geestelijken machteloos blijken, pro-
beeren zij door middel van den godsdienst
de arbeiders tegen elkaar op te stoken, hét
proletariaat te scheiden in 2 partijen waar
van de eene door hen wordt geleid en door
hen wordt gebruikt tot bescherming van
kerk en van brandkast en waarvan de an
dere zich hoe langer hoe massiever groepeert
om den rooden vlag van het socialisme.
Weinig konden wij vermoeden, dat zoo
spoedig te Schiedam de R. K. geestelijkheid
hiertoe zou overgaan. - Veeleer dachten wij,
dat zij met de kennis van de Schiedamsche
toestanden, die ook zij toch wel zal bezitten,
langs geheel anderen weg de katholieken
