Nationals Meeting van Vakorganisatie.
Socialistische Catechismus.
De achtste lichting.
De Christelijke Actie.
Gemeenteraad.
Glasblazers.
roepen. En gij, brave X, hoort onder de brave
menschen, die het geroep om recht van zulk
een stem zouden willen smoren. Maar, lieve X,
waarom schreeuw je dan zoo hard over je
eigen, vermeend onrecht in de „Nieuwe Schie
damsche." Je 'staat in dit opzicht precies
gelijk met broeder Freek. En dan zegt X:
„Wij kunnen natuurlijk dergelijke manieren
van bestrijding niet met dezelfde strijdwijze
beantwoorden, dat mogen en dat willen we
niet."
Maar lieve, brave X, we hebben broeder
Frech niet gehoord, maar als t-i 't zoo ge
daan heeft als gij, dat kunnen we begrijpen,
dat je een beetje boos en uitzinnig bent.
Misschien wat jong en weinig ondervinding
Dan ben je niet wijzer en loopt gauw warm.
„Het bedrijf, waartoe de heeren socialisten
zich zondag-avond geleend hebben, had geen
ander doel dan de Katholieken te kwetsen
en te beleedigen, hen te beleedigen op de
schandelijkste wijze."
En in dit licht beschouwd, moet de geheele
zaak dan ook eenvoudig een boevenstreek
genoemd worden.
Dat is nu „het licht!" En zou nu die brave
X meenen, dat zelfs de Katholieken niet
walgen van zoo'n strijdwijze, die wij niet
mogen en willen. Jongen, ga je Katechis-
mus nog eens lezen. Gij maakt als kamp
vechter voor de Katholieken een ellendig
figuur. Wij kennen gelukkig betere.
Tot slot nog eens 'n opwekking, om toch
vooral „de Moker" niet te lezen. Nu, brave
X, we weten zeker, dat ge er naar grijpen
zult, zoo gauw mogelijk, 't Is tot je best,
hoor, want met je ingezonden stukken maak
je de „Nieuwe Schiedamsche" tot het schend
blad van Schiedam en omstreken.
Van harte kalmte, hoor
Uit het Engelsch
van E. Belfort Bax en H. Quelch.
Vraag 59. In hoever verschilden de ver
houdingen en toestanden van dien tijd (het
midden der 16e eeuw) van die van tegen
woordig.
Antwoord. Het verschil bestaat hierin, dat
de vormen, die toen nog slechts in den on-
-ontwikkelden toestand van ieder begin be
stonden, zich nu ten volle hebben ontwikkeld.
In dien tijd, al waren toen de werklieden
samengebracht in groote groepen en al begon
hun arbeid onderverdeeld te worden, was
deze arbeidsverdeeling nog slechts zeer primi
tief en verschilde nog hemelsbreed van de
tegenwoordige; en de verrichte arbeid was
handarbeid met hulp van gereedschappen of
handmachines, in plaats van de vervaarlijke,
ingewikkelde door stoom in beweging ge
brachte machines der hedendaagsche groot
industrie.
In dien tijd was ook de staatkundige
macht nog bijna geheel in de handen der
feodale grondbezittende edelen. De kapitalis
tische klasse had haar emancipatie nog niet
voltooid, had zich nog niet geheel weten vrij
te maken van de overheersching der oudere
regeeringsklasse, de bourgeoisie was nog
niet almachtig in economische, maatschappe
lijke en politieke zaken, zooals ze dat nu is.
Vraag 60. Wanneer en hoe had deze ver
andering in den toestand van het kapitalis
tische stelsel plaats?
Antwoord. In het ruwe genomen, kan men
het begin van de industriëele verandering
nagaan tot het begin van de 2e helft der
18e_ eeuwen men kan zeggen dat zij bij het
begin der 19e eeuw geheel was doorgedrongen
in de meeste takken van nijverheid.
De staatkundige verandering, die de kapi
talistische klasse tot den overheerschenden
staatkundigen factor maakte, was in Engeland
reeds ruim voltooid in de 17e eeuw door het
welslagen van de Cromwellsche omwenteling,
die werd voortgezet door een andere om
wenteling welke Willem van Oranje op den
troon van Engeland bracht, en voltooid dooi
de uitvaardiging der Reform-Act in 1832. 1)
Op het vasteland van Europa kan men zeggen,
dat deze verandering dagteekent van de fran-
sche omwenteling.
Vraag 61. Kunnen wij dan zeggen, dat de
tegenwoordige organisatie der maatschappij
in alle onderdeelen nog dezelfde vormen bezit,
die ze op het einde der 18e eeuw had?
Antwoord. Geenszins. De maatschappij is
in de sinds verloopen eeuw overal verbazend
veranderd, niet slechts op industrieel gebied
en in handelszaken, maar ook in staatkundige,
iutellectueele en moreele zaken.
In de nijverheid is op de samenvoeging
van menschen in fabrieken en werkplaatsen
de bijeenvoeging van fabrieken eii werk
plaatsen gevolgd en de samensmelting van
verschillende industrieën. Terzelfdertijd c n-
centrieerde zich het kapitaal tot groote
massa's en ontwikkelden zich de spoorwegen
en andere reusachtige industriëele onderne
mingen.
In den handel is een nog grooter samen
trekking van kapitaal gekomen door de
vormingen van trusts en syndikaten, die niet
alleen den handel samentrokken zooals de
syndikaten die tegen het einde van het leen
stelsel ontstonden, maar die ook voor commer-
ciëele winstdoeleinden een groot aantal indus
triëele ondernemingen bijeen voegden, welke
tot elkander in eenig verband stonden maar
ook dikwijls niets met elkaar uitstaande
hadden. Deze ontwikkeling heeft in onzen
tijd haar hoogtepunt bereikt in de vorming
van reuzencombinaties, die bezig zijn. alle
industriëele zaken der wereld onder het toe
zicht van een handvol onmetelijk rijke kapi
talisten te brengen.
Toegezonden aan den Bestuurdersbond een
biljet van het Plaatselijk Arbeids-secret. te
Nijmegen. Afgevaardigden, belangstellenden
enz. worden er in op attent gemaakt, dat de
reis naar Nijmegen goedkoop wordt gemaakt
door het vormen van gezelschappen. De
meeting is 7 September a. s. Tijd van voor
bereiding genoeg dus. Sprekers worden latei-
bekend gemaakt. Inlichtingen verstrekt de
Schied. Bestuurdersbond. Adres C. Schults,
Broersvest 101.
Zondag vergaderden de afgevaardigden
van de plaatselijke comité's voor de lichtingen
'95, '96 en '97. Vertegenwoordigd waren 21
steden. Schiedam schitterde door afwezigheid.
Is ook hier de berusting ingetreden?
Meenen de mannen van '97, dat hun beurt
niet zal komen? En zouden die yan '95 en
96 op hun lauweren willen rusten? Zouden
zjj niet de beweging blijven steunen Ook te
Utrecht werd er op gewezen, dat de mannen
van '97 nu nog vrij laksch zijn. Ze denken
zeker: 't Is nog ver van m'n bed.
Wie bekommert zich nu al over 1904
Ter Laan wees er op, dat in 1903 een post
op de begrootiiig moet voorkomen en dat dan
een groote agitatie op touw moet gezet
worden, teneinde dien post geschrapt te
krijgen. Volgens 't voorstel van Amsterdam
moest die beweging overgelaten worden aan
de lichting '97 zelve. Het werd verworpen.
Bij het debat had Ter Laan gelegenheid,
dat met de aanneming van het voorstel-
Lohman de militiewet gewijzigd was. Men
moest nu trachten te komen tot een duurzame
organisatie van de lichtingen '97, '98, enz.
teneinde te voorkomen, dat miliciens nog
opgeroepen werden op hun 26ste, 27ste en
28ste jaar. Ter Laan deed namens Veendam
een voorstel in dien zin, dat werd aangenomen.
Besloten werd, de bepaling der voorloopige
contributie aan de plaatselijke comité's over
te laten. Op een volgend Congres zal per
reglement de zaak verder geregeld worden.
't Is te hopen, dat het Schiedamsche Comité
de zaak ernstig ter hand neemt. Er loopen
geruchten, dat de lichting '97 reeds dit jaar
voor de derde herhalings-oefening zal worden
opgeroepen.
De Soc. Dem. Kamerclub zal op zijn post
zijn en het Centraal-Comité ook. Maar de
mannen van Schiedam
Er heerscht 'n zekere onrust in Schiedam.
De menschen zijn wat ongedurig, ze loopen
net, of ze iets kwijt zijn, zonder te weten
wat. Ze loopen als 'n ouwe rooker, die z'n
pijp niet vindt, als 'n vogel door z'n kooi,
waar 't stokje uit is. En waarom? Wel, de
Christelijke Actie is er nóg niet. Mei was
z'n tijd, de eerste Zaterdag en nu al Juni.
Iedereen verlangde, iedereen loerde er naar.
Is de belangstelling van de belangstellenden
van zoo korten duur Is hun heilig vuur
al gedoofd?
De vakvereenigingen hier zitten met de
handen in 't haar. Waar moet het heen, nu
het maandschrift gewijd aan 't Christelijk
vereenigingsleven, hen in den steek laat?
't Wordt tijd, om een gepast grafschrift te
vervaardigen. Wie van de lezers helpt ons
aan roerend, treffend rijm voor de zoo diep
betreurde, dierbare „Actie"?
No. 11 op de agenda staat: Voorstel van
de commissie voor de strafverordeningen tot
wijziging van de verordening op het rijden.
Wijziging van art. 4houdende het verbod
van harder dan stapvoets rijden, behalve in
enkele straten, waaronder de Lange Nieuw-
straat. Heeft de commissie wel bedacht,
dat daar 4 maal per dag een talrijk bevolkte
school aan- en uitgaat De straat is ruim,
maar een ongeluk kan hier liggen in een
klein drafje.
Het volksdagblad bericht, dat de Schied.
glasblazersver. voor de houtenkelderflesschen-
makers een loonsvermeerdering van f 0,15
per 100 flesch verkregen heeft.
Zijn wij wel ingelicht, dan was tot nu toe
het loon f 0,15 beneden dat, wat te Vlaar-
dingen en Delft werd verdiend, zoodat dit
nu gelijk is geworden. De vakvereenigingen
in die verschillende plaatsen onderhouden
een levendig verkeer en brengen elkaar steeds
op de hoogte van elkanders toestanden op
de fabrieken, zoodat ook hier weer blijkt,
hoe het vakvereenigings-werken het lot van
de gezamenlijke arbeiders verbetert.
Men meldt ons uit Vlaardingen
Door den meester werd hier een arbeider
onrechtvaardig ontslagen. Zoo goed als alle
arbeiders zijn vereenigd. Zij trokken zich het
lot van hun medearbeider aan. Het bestuur
hield een samenspreking met den directeur,
en alle arbeiders wachtten met beginnen tot
de uitslag bekend zou zijn. Gevolg: De
ontslagen arbeider werd weer in dienst ge
steld en het stelsel van meesters, de pest
1) De Reform-Act (hervormingswet) werd in 1832
na een 15 maand langen strijd ingevoerd door het
liberale ministerie Grey. Zij maakte een eind aan de
overheersching van den adel en bracht de macht over
naar den middelstand van burgers, door het kiesrecht
te verleeaen aan een 5 maal grooter getal personen
dan te voren. Yert.
