Rapport Commissie „Kraton".
Gedenkt den steun voor het
Algemeen Kiesrecht
Voor de arbeiders.
Hooge traktementen.
Het is heden een jaar geleden dat de groote
stoombranderij van de firma Melchers, de
Gist en Spiritusfabriek hier algemeen bekend
onder den naam van „de Kraton" benevens
de windmolen „de Palmboom" door brand
geheel werden vernield, tengevolge waarvan
een groot aantal werklieden, waaronder vele
hoofden van groote gezinnen en ook hoog
bedaagden, hetzij geheel of ten deele broo
deloos werden.
Bij den toch reeds zoo kwijnenden toestand
der Schiedamsche Industrie was voorzeker
de vrees gewettigd hoe zal in dezen nood
worden te gemoet gekomen, op welke wijze
zal hier voor zooveel doenlijk hulp en wel
dadelijke hulp worden verleend.
Was het te verwonderen dat zonder ver
wijl hier de werkman voor den werkman
opkwam en de vier werkliedenvereenigingen
Ned. R. K. Volksbond, Patrimonium, Alge
meen Ned. W. Verbond en Soc. Dem. Arb.
Partij zich aaneensloten en na gemeenschap
pelijk overleg uit hun midden een comité
benoemden, dat in de eerste plaats een
beroep deed op hen, die in staat waren
geldelijken steun te verleenen teneinde in de
eerste behoeften van die velen te voorzien,
ten andere om van Heeren Werkgevers die
medewerking te erlangen om waar mogelijk
de werkeloozen aan werk te helpen. En
met dankbare erkentelijkheid kan voornoemd
Comité hier getuigen dat beroep voor de
werklieden bleek niet ijdel te wezen, daar
toch binnen een enkele maand tijds zoo van
binnen als huiten de stad een bedrag van
2721,l0y2 was bijeen gekregen, terwijl het
ook in enkele gevallen in het verschaffen
van werk mocht slagen. Volgaarne voldoet
het hiermede aan de destijds gedane belofte
om eene volledige openbare verantwoording
te doen van zijn beheer en de gebruikmaking
van die toevertrouwde gelden.
Na gemeen overleg en gevoerde besprekin
gen van Bestuurs en Comitéleden werd als-
toen besloten die gelden volgenderwijs te
besteden. Aan gehuwden werd uitgekeerd
voor man en vrouw elk 2.50 per week met
verhooging van 50 cents voor elk kind dat
nog geheel ten laste der ouders wasaan
ongehuwden doch beslist kostwinners van
een Vader of Moeder werd dezelfde weke-
lijksche uitkeering verstrektongehuwden
ontvingen 2.50 per week, met dien verstan
de dat zij, die vast werk kregen, later niet
meer voor uitkeering konden in aanmerking
komen. Voor de uitbetaling was er eiken
Vrijdagavond van 8 tot 9 uur gelegenheid
in het gebouw van den Ned. R. K. Volksbond.
Ten einde den prikkel om naar eenig werk
(wat dan ook) uit te zien niet te benemen
werd voor gehuwden f 2. en ongehuwden
1. niet in rekening gebracht van de ver
diende penningen, indien zij in die week
eenig werk hadden verricht. Met een enkel
voorbeeld meent het Comité dit te moeten
toelichten. Een werkman vader van 6 kleine
kinderen, die alzoo aanspraak had op 8,
doch in eene week f 6. verdiende voor het
een of ander werk, werd beschouwd slechts
4. te hebben verdiend, kreeg alsdan van
het Comité 8 min 4 en had alzoo met
eene toelage van 4 deze week een inkomen
van ƒ10. verdiende hij ƒ4. dan was de toe
lage ƒ8. min 2 of ƒ6 samen dus weer 10.
Ter voorkoming van misbruiken werd zoo
veel mogelijk naar maatregelen uitgezien,
ten einde de uitkeeringen zoo te doen dat
zij beantwoordden aan het doel, waarvoor
de gelden waren gegeven.
In beleefde termen werd hen, die zich
voor uitkeering aanmelden medegedeeld waar
voor die gelden waren bestemd, met welk
doel zij waren gegeven, maar ook welke
verplichtingen het Comité, dat hier slechts
als tusschenpersoon de uitvoerder was, had
ten opzichte van beide en dat natuurlijk
voorzegd Comité maatregelen had genomen
om misbruiken tegen te gaan. Dat bij het
niet verstrekken van juiste opgaven of het
weigeren van werk een wekelijksche uitkee
ring verloren ging en bij eene herhaling, die
uitkeering zonder verwijl geheel ophield,
daardoor werd grootendeels voorkomen dat
de een of ander zonder werken zou teeren
van de ingezamelde gelden ten koste van
den nijvere, die alles in 't werk stelt en alle
soort werk aangrijpt om voor zich en de
zijnen in het onderhoud te voorzien. En
hier bleek ook dat zulks zeker niet overbo
dig maar in het belang der zaak noodzake
lijkheid was. Een enkel feit hieromtrent ter
kennisname. Iemand die met 5 kinderen
geheel zonder werk volgens vorenstaande
uitkeering f 7.50 genoot, weigerde eene be
trekking van f8.omdat het natuurlijk ge
makkelijker viel f 7.50 voor niets te krijgen
dan f 8.voor een week hard werkendat
zoo iemand moest geweerd al was zulks ook
ten nadeele van zijn vrouw en kinderen ligt
voor de hand, maar daarentegen waren er
vele loffelijke voorbeelden van hen, die met
allerlei tijdelijke werkzaamheden, hetzij
hier of elders, al werden ze dikwerf slecht
beloond, en gesteund door een toelage van het
Comité den winter doorworstelden.
Nadat in Februari de toelage was ver
minderd met het oog op de toen weer
meer en meer toenemende werkeloosheid en
het inkrimpen van het fonds en was gesteld
op f 4 voor gehuwden en f 1 50 voor onge
huwden en het verdiende geld ten volle in
rekening werd gebracht heeft het Comité
aldus 37 achtereenvolgende weken een uit
keering kunnen doen, varieerende vanaf
Augustus 1901 tot Februari dezes jaars van
f 54 tot f 94.50, van Februari tot 25 April
van f 19.50 tot f 70, waarna nog f 300 op
de Rijkspostspaarbank overbleef, die het
Comité meende, waartoe het bereids met
algemeene stemmen had besloten na gehoor
der Besturen van de vier Vereenigingen
voornoemd, uitsluitend te moeten aanwenden
voor vier hoog bejaarde menschen van 70
tot 80 jaren, niet meer tot werken in staat.
Deze nu ontvangen nog wekelijksch elk
f 2.50 totdat ook dat sommetje zal zijn
opgeteerd en genoemde personen wellicht
zullen komen ten laste der publieke lief
dadigheid zoo ten minste de pogingen, die
het zich vooralsnog voor deze vier heeft
voorgesteld, niet zullen slagen. Het Comité
heeft naar haar bescheiden meening tot
zoover aan zijne op zich genomen verplich
ting voldaan. Een woord van dank namens
de werklieden die er van genoten is hier
zeker niet misplaatst, bovendien wil het
thans nog gaarne hen, die er belang in
stellen inzage geven van de gehouden ad
ministratie met overlegging van alle daarop
betrekking hebbende bescheiden, en stelt
zich mitsdien daarvoor beschikbaar op Don
derdag den 24 Juli e.k. des avonds ten 872
uur in het gebouw van den Ned. R. K.
Volksbond alhier.
Het Comité voornoemd
Th. J. Mouwens, voorz.
G. W. Snel, 2e voorz.
W. van der Most, secr.
J. H. Freberiks, le Penn.
A. Godschalk, 2e
H. Groeneweg.
A. H^des.
J. KIorengevel.
Schiedam, 19 Juli 1*2
„Op straat gesmeten", is 'n uitdrukking,
waarvan een jong arbeider dikwijls de groote
draagkracht niet gevoelt. En toch ligt in
deze drie woorden de geheele toekomst van
den arbeider besloten. In de Schied. Courant
van 2 Juli komt het volgende ingezonden
stuk voor
Mijnheer de Redacteur
Met plaatsing van het volgende zult U
zeer verplichten Uw dw.
D. van Woerkom.
Ik ben ongeveer 33 jaar werkzaam ge
weest bij de firma H. Willeman alhier, als
tabakskerver, koffiebrander etc.
Gistermorgen, kreeg ik plotseling mijn
ontslag omdat ik volgens het zeggen van
den patroon een gedeelte koffie te grof ge
malen had.
Ik meen dit ter kennis van het publiek te
moeten brengen, omdat daar waar een zoo
veel jarige dienst is, men om zoo'n nietigheid
iemand toch maar niet in eens aan den
dijk zet.
Mijnheer de Redacteur om verkeerde ge
volgtrekkingen te voorkomen heb ik gemeend
hiervoor eenige plaatsruimte te vragen, die:
ik hoop dat U mij niet zult weigeren.
't Is niet zoo heel veel bijzonders, 't ls
één geval uit duizenden. Oud, op, uitgediend,
uitgeknepen tot er niets meer uitkomt, een
voorwendsel en op straat.
't Kan niet dikwijls genoeg gezegd worden:
Zoolang de arbeiders hun kracht zoeken in
het aanvaarden van de goede bedoelingen
van de patroons-bezitters, van de bezitters-
klasse, zoolang zullen zulke gevallen bij
honderden, duizenden blijven vóókomen.
Alleen door kracht van hun eigen, onafhan
kelijke organisatie, door hun invloed op de
wetgeving, scheppen zij blijvende verbete
ringen in hun toestand. De zorg voor den
ouden dag van den werkman ligt begraven
onder de onzinnig oj Ireven uitgaven voor
leger en vloot. De .menden van de „kleine
luijden" die nu 't roer in handen hebben, bij
monde van dr. Kuyper hun liefde verklarende
voor snelvuurkanonnen, zetten het geestelijke
voorop voor den arbeider. Bij ouderdom,
bij invaliditeit, bij werkloosheid kan hij z'n
maag volstoppen met beginsel-programs, met
leuzen als Voor God, Vaderland en Koningin,
waar d'i bij verkiezingen hard voor stampt,
of hij kan gaan schooien, om aan zti kostje
te komen, en dankbaar de bedelgaven op
strijken, maar als hij dan gaat inzien, dat
die roerende zorg voor den werkman maar
larie is, is het voor hem te laat. De fut is
er bij hem uit. Jonge arbeiders, dit geval
leert u, u in te spannen, als het tijd is.
Maakt u in de kracht van uw leven sterk
voor den ouden dag. Neemt deel aan den
strijd, verzekert uw toekomst.
Er is 'n expresselijke verordening gemaakt
en aangenomen, regelende het traktement
van den directeur der gemeentewerken.
Begin f 2500.—, 2 verhoogingen van f250.—
wel ja op zoo'n grooten hoop kun je toch
niet zoo'n klein beetje leggen, 't staat zoo
armoedig vrije woning en f 60 tegemoet
koming in de personeele belasting. De direc
teur, die nu heengaat met dankbetuiging
voor de diensten (hm) bewezen had maar
f 3500.—. Hoeveel tegemoetkomingen hebben
we al kunnen constateeren voor de arbei
ders Op het gemeenteprogram van de
sociaal-democr. arbeiderspartij komt de eisch
voorbeperking der hooge traktementen
voor de hoogste ambtenaren. Wat'nschoone
gelegenheid was er nu, om voor dien ^isch
op te komen?
Arbeiders! waar was u.t afgevaardigde?
Straks plaagt men n weer met hooge of
