Uit het leven der brandersknechts
Reiniging der Schoollokalen.
Nog eens de wethoudersverkiezing.
Spoorzaken.
A fdeelingsberichten.
Verspreide Strooibiljetten.
Ingezonden.
Jan. Veel heil en zegen in het Nieuwe Jaar, Willem!
Willem. Dank je, en jij ook.
Jan. Och, bij mij gaat het nog al. Maar anderen
denken er anders over.
Willem. Hoe zoo Zijn er weer ontslagen bij ge
brek aan werk?
Jan. Wel neen. Maar wat ik in het begin van de
week hoorde, overtrof alles, wat mij. van het branderij
leven bekend is.
Willem. Kerel, je maakt me nieuwsgierig en tegelijk
beangst. Zijn er ongelukken gebeurd Hebben enkelen
zich ernstig bezeerd Of is er op het loon gekort
Jan. Dat laatste, daar wil ik het over hebben. Ik
hoorde dan, dat bij de firma Vrijland op de beide Kerst
dagen en op den Nieuwjaarsdag gewerkt is.
Willem. Dat is niets bijzonders Ik kan je nog wel
andere namen noemen, zooals Van der Eijk, Tak, G-ebr.
Van der Velden, Windhorst.
Jan. Juist, als ik die namen hoor, kookt me juist
het bloed. Daar is verschil in die gevallen. De laatste
firma's hebben in ieder geval wat extra's betaald voor
het overwerk, maar de firma Vrijland niet.
Willem. Dat begrijp ik niet. Hoe zit het er mee?
Jan Kijkv. d. Eijk waarover ik meer vertellen
zal betaalde f 3,boven het loon uit voor de drie
feestdagen, Tak f 1,50 en f2,—voor den meesterknecht,
Gebr. v. d. Velden 2 maal f 1,50 en Windhorst fl,—
De firma Vrijland echter hield zich, alsof er geen chris
telijke feestdagen bestonden, en betaalde niets daar
voor uit.
Willem. Maar Jan, xS het wel waar, wat je daar
vertelt. Zou zoon christelijke meneer als de heer Vrij
land zijn arbeiders op de Kerstdagen laten werken, en
ook op Nieuwjaarsdag, en dan daarvoor in het geheel
niet betalen. Heusch, dat kan ik mij niet voorstellen.
Jan. En toch is het zoo. Onderzoek het maar. Ik
weet zeker, dat het zoo gebeurd is.
Willem. Goed, ik zal je raad opvolgen. Maar wat
zou je me nog van v. d. Eijk vertellen
Jan. O ja. Dat zou grappig zijn, als het niet zoo
in-treurig was. Verbeeld je, die patroon zegt tot zijn
werkvolk: „Jullie zijn niet bij dien brandersknechts-
bond. Jullie kunnen dus die drie dagen wel komen
werken." Hoe vin-je die
Willem. Ik kan hen en anderen, die in hetzelfde
geval verkeeren, maar één raad geven. Zij moeten
zich allen aansluiten bij den Bond. Als dat gebeurd is,
dan zullen zaken, zooals jij me daar verteld heb, wel
niet meer voorvallen.
Jan. Dat is ook mijn idee. We moeten alles in het
werk stellen, om onze organisatie zoo krachtig mogelijk
te maken. Nou jö, ik ga naar mijn werk. Bonjour!
Willem. Gegroet, tot a. s. Zaterdag. Dan zullen
we nog wel eens met mekaar praten.
Het Hoofdbestuur van den Bond van Nederlandsche
Onderwijzers heeft aan de Afdeelingen een vragenlijst
over dit onderwerp toegezonden Hier volgt ze:
la. Hoe dikwijls worden de vloeren der klasselokalen
gedweild
lb. Hoe dikwijls worden die vloeren geschrobd?
2a. Hoe dikwijls worden de portalen en trappen
gedweild
2b. Hoe dikwijls worden deze geschrobd
3. Worden de klasselokalen geveegd en zoo ja, hoe
dikwijls
4. Worden de portalen en trappen geveegd en zoo
ja, hoe dikwijls
5. Hoeveel uren zijn de klasselokalen dagelijks in
gebruik
6. Verwisselen de kinderen van schoeisel, vóór ze de
klasselokalen binnengaan
7. "Worden de tafels en banken wel eens nat afge
nomen
8. Zijn de vloeren gevernist of niet
9. Zijn de vloeren glad?
10. Hoeveel kinderen mogen in elk lokaal geplaatst
worden
11. Hoeveel klasselokalen zijn in elk schoolgebouw?
De Afdeeling Schiedam verzamelde reeds de noodige
gegevens. Zijn we wel ingelicht, dan zijn er zeer ge
gronde aanmerkingen te maken op het schoonhouden
der lokalen. Voor ons blijft het onomstootelijk vast staan,
dat er steeds wat aan zal blijven haperen, zoolang
het beheer en de controle over dezen tak van dienst
aan de schoolhoofden blijlt opgedragen.
De nieuwbenoemde Wethouder vindt hier een ruim
arbeidsveld. Zijn goede gezindheid kan hij dadelijk too-
nen, door de reiniging in gemeentelijk beheer te nemen,
in het belang van het schoolkind vooral, dat een groot
deel van zijn jeugd in vunze lokalen hokken willen
we niet zeggen moet doorbrengen.
Nog altijd geldt voor onze gemeente de uitlating van
Professor Schoop uit Hamburg, die we in No. 13 van
den eersten jaargang van De Moker reeds aanhaalden:
„Mocht toch spoedig de tijd aanbreken, waarin onze
schoolgebouwen met hun eigenaardige reinheid niet meer
op gevangenissen zullen lijken, maar tempels voor de
jeugd zullen zijn."
Onze verwachting is hooggespannen. Laat van den
heer Honnerlage Grete onze hulpe zijn
„De liberale verrader is gevonden," jubelt het in de
liberale kringetjeswij hadden graag gezegdin de
liberale kampenmaar die zijn er niet meer te Schie
dam. Het gaat hier zooals het in België ginghet libera
lisme verdwijnt als regeeringspartij, maakt plaats voor
het clericalisme en dit vindt het socialisme als zijn
heftige steeds-sterker-wordende bestrijder tegenover zich.
Doch ter zake. Zooals wij in ons vorig nummer
schreven, verdacht men „pukkie" van verraad. De libe
ralen, vielen als wolven op dien armen puk aan, gut,
zoo'n goejig pukkie. Zij schijnen zich vergist te hebben.
Pukkie is onschuldig.
Een ander is schuldig. Een veel grooter en belang
rijker man dan de doodeenvoudige puk.
Wie die ander dan is en hoe hij tot zijn verraad
kwam, wij willen nog een korte wijle het doek neer
laten, de zaak is daarvoor interessant genoeg. Thans
deelen wij slechts dit mee over deze geschiedenis, die
een zeer zéér mooie bijdrage is tot de woekerpraktijken
van ons heerlijk kapitalistisch stelsel, en tevens een
bewijs voor de waarheid, dat in den grond der zaak
én liberalen èn clericalen broertjes en zusjes zijn, kinderen
van denzelfden kapitalistischen mijnheer.
Een groepje kapitalisten heeft zich over Schiedam
pntfermd. Die arme stad met haar achteruitgaande
industrie, haar verloopen handel, haar berooide finan
ciën heeft (voor dat groepje kapitalistenhet geluk
een gemeentebestuur te bezitten, dat voorzien is van een
zeer korte neus en niet verder kijkt dan zijn neus lang
is. Waar in alle steden, ook een groot aantal kleinere,
door de omstandigheden wordt bewezen, welk een be
lemmering het particulier grondbezit is voor de vrije
geregelde ontwikkeling van de stad, redeneert de kort
zichtige regeeringspartij te Schiedam aldus: „nu ja,
maar wij kunnen ieder dubbeltje gebruiken en zijn ver
plicht ieder dubbeltje dat ons geboden wordt aan te
nemen, te meer omdat je van te voren toch niet weten
kunt wat later je bezittingen waard zullen zijn."
Een redeneering, die juist past in de exploitatie- en
speculatieplannen van dat groepje kapitalisten.
Dit groepje begreep intusschen, de achterdochtige
Schiedammers niet zoo maar te kunnen overrompelen.
Eerst dus ze lekker gemaakt. Een worst gezocht voor
den waakhond! De worst werd natuurlijk gemakkelijk
gevonden: een stichting ten bate van het algemeen.
Welk een ondernemende menschen toch, om in Schiedam
zooiets te beginnen. Iedereen, op een enkelen stalhouder
na, was blijEen groote stad werd Schiedam ineens
Maar nu het succes van de worsthet eigenlijke doel
van de worstgeverij! Het eigenlijke doel was: grond
koopen van de gemeente Schiedam, goedkoop, spot
goedkoop, belachelijk goedkoop, bijna voor niets, hoe
meer hoe liever.
Alles liep mee. Er moest een nieuwe wethouder
komen, ook die moest en kon er een zijn naar het hart
van het grondbeluste kapitalistengroepje. De libera
len besloten den heer Gouka te kiezen, de katholieken
en andere clericalen den heer Honnerlage Grete (zie
verder de vorige Moker). Dn heer Gouka is voorstander
van erfpacht, de heer Honnerlage Grete voorstander
van het opruimingssysteem.
En toen geschiedde wat steeds opnieuw geschiedt in
onze bourgeoismaatschappij onder haar voorstanders:
toen het liberale raadslid, vertegenwoordiger van meer
genoemd kapitalistengroepje, gezet werd tusschen be
ginsel en belang, tusschen partij en lastgevers, toen
trok de portemonnaie hem naar beneden. Als liberaal
stemde hij op Gouka, officieus, als centenman stemde
hij op Honnerlage Grete, officieel.
Nu kan het kapitalistengroepje grond koopen naar
genoegen, Schiedamschen grond, voor bijna niets, een
heerlijke speculatie voor een winstbegeerig kapitaal.
En de Nieuwe Schiedammer kan dan weer zingen
„zie je wel, het gaat goed zoo," net als Brammetje.
Stommelingen
Ziehier het voorspel. De klucht zelve zal later wor
den vertoond.
(Deze rubriek staat onder redactie en verantwoordelijkheid
van de Afdeeling ScHiedam der Ned. Vereen,
van Spoor en Tramwegpersoneel.)
In het artikel onder het hoofd „Spoor en Tramweg
personeel" in het nummer van den 20 Dec. eindigden
wij met de melding, dat na een grondig onderzoek
van ongeveer 5 minuten de man al of niet wordt goed
gekeurd om bij de militairem.och neen, ik bedoel bij
de H. S. M. almachtig, in dienst te treden als werk-
beest, om te helpen zorgen dat zooveel mogelijk dividend
den aandeelhouders in handen komt.
Voor deze keuring betaalt de proletariër, zooals de
redactie in een noot terecht aanmerkte, de niet geringe
som van f 5.00 zegge vijf gulden.
Is het niet driewerf schande, dat zoo'n docter f 5.00
van den armoedzaaijer in den zak steekt voor 5 minuten
kijken, want werken is het rechte woord niet?
Maar wat kan het hem schelen, of die arme kerel
daar soms met vrouw en kinderen honger voor lijdt?
En wat gaat het de H. S. M. aan Zij, de directie, is
zich immers bewust, daardoor weer een klassegenoot te
bevoordeelen
Ik zal echter zoo vrij zijn van dit onderwerp
stappen, daar het verder doorschrijven hierover sc
zou doen aan mijn zwak gestel; want bij het de
aan deze ongerechtigheid kookt mij het bloed i
aderen, en zou ik ieder ongeorganiseerden kamei
willen toeschreeuwen „Zijt ge dan geheel ziende h'
ziet ge het onrecht niet dat u op die manier
aangedaan? Ziet ge niet, dat een ander mooi
speelt van uw zuur verdiend loon Ziet ge niet
ge door uw laksheid die misstanden in stand hei
houden en op die manier uw zelf en uw huishoude
benadeelt Komt, werpt af die lauwheid en onverschil
ligheid en sluit u aan bij uw vakvereeniging! want op
u is de wacht. Bedenk dat velen lijden door uw schuld
dat de bezitters nog macht hebben over de georgani-
seerden dóór de ongeorganiseerdenlaat u niet langer
weerhouden, noch door het een, noch door het ander,
maar laten wij als één man voor onze belangen opkome~
En aan hen die deze misstanden helpen bestend'
of in het leven roepen wil ik nog dit zeggen
„Wee nWanneer eenmaal het slapend proletari
door de organisaties zal zijn wakker geschud, dan za
het u de kracht doen gevoelen die de massa ontwikkeld
heeft, dan zal ze u met woeker het geledene terug
betalen ge zult dan niet kunnen zeggen „ik heb niet
geweten,'' want de tijd die verbruikt is om u wél te
doen weten, is enorm. Het is evenwel in uw belang,
de toestanden te laten zooals die heden ten dage zijn,j
maar het is in ons belang dat daarin verandering en'
verbetering kome, bedenkt dat. Wij zullen dan ook
blijven strijden, totdat alle onrechtvaardigheden uit den
weg zijn geruimd en wij zullen zegevieren
Ik zal tot de zaak terugkeeren en verhalen, wat
verder met zoo'n spoorslaaf gebeurt.
Nadat -weer eenige tijd is verstreken wordt men
beleefd doch dringend verzocht zich naar Amsterdam
te begeven om aan den chef van dienst te worden
voorgesteld.
Te Amsterdam aangekomen begeeft men zich naar
het administratiegebouw om daar in een der vele kamers
te worden binnengeloodsd bij den hoogen oome.
Deze ziet achter zijn bureau zittend, nadat allen
(want^ men is veelal met 8 a 10 man tegelijk daar)
zich in de rij hebben geschaard naar hen op, vraagt
hun naam en ouderdom en begint verder een speech
af te steken tegen deze jongelui (want ouder dari~JW
jaar zijnde komt men bij de H. S. M. niet meer ii
aanmerking), die ongeveer als volgt in elkaar zit
„De H. S. M. neemt jullie nou in dienst en je word
voor dien dienst goed beloond en behandeld, maar daar
tegenover staat, dat de maatschappij je ook plichten
oplegt en een der eerste pl...zeg man, die derde daar
van de rechtervleugel hoe heet jij ookw»
gediendJa Nou dan moest je toch zeker weten, dat
als een meerdere tegen je spreekt, je de positie heb
aan te nemen en laat je handen langs het lijf afhangen
Zooik zeg dat een der eerste plichten is, hetdirekt
gevolg geven aan een gegeven bevel, dat u door een
uwf ™enrdfen ge"even wordfc- (men heeft meerdere
met fl.80 daags en minderen met f2.30 daags, zoek
dat nou maar eens uiten verder verbiedt de maat
schappij jullui, en onthoudt, dat goed, en knoopt het
in je oorenverder verbiedt de maatschappij je lid te
zijn van een vereeniging. Nou, ik heb dit' goed ont
houden en beu direkt lid geworden der Nederlandsche
Vereenigin?. Bij mij rees de vraag: Waarom mag men
geen lid zijn van een organisatie? Ik ging informeeren
bij organisatiemannen wat hiervan de o,rzaak kon zijn
en kwam tot de ontdekking, dat ik mij direkt bij
zoon vereeniging moest aansluiten. Hiervoor dan ook
mijn dank aan den hoogen baas, die mij tot nadenken
heeft gebracht.
Eindelijk is men dan ook na veel heen en weer
gescharrel zoover gekomen dat men aangesteld beambte
is der H. IJ S. M En dan, gode zij dank, gaat men
de eerste betaaldag 1) de beste dat men bij de H. S M
in dienst is, in plaats met 14 dagen, met 8 dagen
traktement naar huisHet overige blijft staan tot den
ouden dag. Dan krijgt men die week plus de bij
komende rente J
O, zorgzame H. IJ. S. M, uw goedheid kent geen
grenzen6
Alle leden onzer afdeeling Zaterdag 10 Januari
a. s. des avonds 8 uur present in „Constantia" voor
de verspreiding van strooibiljetten voor de Openbare
Vergadering op Maandag 12 Januari.
Allen op uw post!
De Secretaris
der afd. Schiedam van de S. D. A. P.
Mijnheer de Eedacteur!
i iendelijk verzoek ik u om eenige plaatsruimte in
uw geëerd blad.
In de „Branderij" van den Heer van der Vlies, Korte
Haven, was de zifter zoo ongelukkig een paar 'keeren
ziek te worden door een zware kou die de man heeft
1) De H. S. M. betaalt maar om de 14 dagen uit.
