Gemeentepolitiek en de Gemeente Schiedam. No. 11. ZATERDAG 16 MEI 1903 3e Jaargang. ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij. FEUILLETON. ABONNEMENTSPRIJS: 25 cent per kwartaal Mj v00ruithetaiing. franco per post 30 cent j Losse nummers 2 cent. Bureau van RedaktieNIEUW STRAAT 28. ADVERTENTIËN: 3 cent per regel. Bij abonnement belangrijke korting. Bureau van Administratie: NOORDYE>T 12. Stukken voor 't eerstvolgmd nummer moeten uiterlijk Woensdag a s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn. Nog slechts 6 weken en dan znllen de Schiedamsche Gemeenteraadskiezers weer worden opgeroepen om gebruik te maken van hun wettelijk recht, me'e te werken aan de verkiezing van raadsleden, die een gemeentepolitiek volgen overeenkomstig hun inzichten. Tenminste zoo behoorde het te zijn. Maar in werke lijkheid wordt er in Schiedam in het geheel geen gemeentepolitiek gevolgd en zijn er niet meer dan enkele verspreide menschen, die er eenig begrip van hebben, wat eigenlijk gemeentepolitiek is Maar er is toch een gemeentebestuur? zal men zeggen. En dat voert toch wel wat uit O zeker, het Dagelijksch Bestuur is ijverig genoeg en bemoeit zich zelf met een massa zaken, die in andere gemeenten bij de betrokken afdeelingen van bestuur blijven. Daaraan ligt het hem niet. Maar noch in den Baad, noch in het Dagelijksch Bestuur (de heer De Groot gaf in de laatste Raads zitting uiting aan zijn gevoel van onbehagelijkheid over dit feit!) heerschen besliste weldoordachte opvattingen over de wijze, waarop de ontwikkeling der gemeente Schiedam moet worden geleid. De taak van een ge meentebestuur (D. B. en Raad te zamen) bestaat in meer dan in het behandelen en afdoen van de zaken, die de wetten of de omstandigheden aan de orde stellen. Die taak omvat ook het meest volledige toezicht op de ontwikkeling der gemeente in dien zin, dat de toestan den, waarin de verschillende deelen der gemeentelijke bevolking leven, door de meest uitgebreide zorgen van het gemeentebestuur zoo gunstig mogelijk worden ge maakt. En van dat belangrijke gedeelte der taak van het gemeentebestuur merkt men in Schiedam niets. Hoe komt het, dat men daarvan niets merkt? De hoofdreden is wel deze, dat de aard van de jene verindustrie en de achteruitgang van die industrie ieder eenigszins behoorlijk gemeentelijk leven onmogelijk heb ben gemaakt. De jeneverindustrie maakt een jenevermisbruik niet slechts mogelijk maar werkt dat aan alle zijden in de hand, en dat misbruik is niet slechts ver doorgedron gen in allerlei kringen maar laat ook zijn ontaardenden verstompenden invloed geducht voelen. En de aard van den arbeid in die industrie, die in hooge mate machi naal en geestdoodend is, en waarom zelfs de patroon ongeveer' geen ontwikkeling of kennis noodig heeft, die doet de rest, om de bevolking in stompzinnigheid neer te drukken. Een arbeidersfabriek in J3eiiië. Nu de arbeiders in ons land langzamerhand de nood zakelijkheid van coöperatie gaan inzien, en ook te Schiedam eenige coöperatie's bestaan, lijkt het ons nuttig, eens een kijkje bij onze buren te gaan nemen, om te zien, hoever deze reeds gekomen zijn. Het vol gende is een vertaling van een artikel van Emilio, redacteur van ons Belgisch partijblad Le Peuplein „die Neue Zeit." Het besluit, dat het Nationaal congres der „Vereeui- gingen van Belgische socialistische coöperatie's" onlangs genomen heeft, is van veel belang. De 1ste Februari 1903 zal een grenspaal zijn in de geschiedenis dei- Belgische arbeiderspartij. Tot heden had de arbeidersklasse in België zich schoorvoetend gewaagd op 't gebied der industriëele productie. Ze bevat twee handweverijen, één in St. Niko- laas en één in Ellezelles, eenige productieve coöperatie's van schoen, klompen, tabak, sigaren, kunstbloemen, een werkplaats voor naaisters, een steengroeve in Sprimant, een cichoreifabriek in Gent en verschillende drukkerijen, alles door socialisten opgericht. Doch nog nooit hadden de Belgische socialisten zich En dan gaat die industrie nog achteruit. De schit terende tijden, toen bijna, zonder inspanning schatten werden verdiend, hebben plaats gemaakt voor tijden van snel en groot verval, waarin het moeilijk werd, het hoofd boven water te houden. En doordat lang achtereen Schiedam bijna uitsluitend van die ééne industrie leefde, doordat ieder, die in de tijden van grof geld verdienen te Schiedam aldaar een fabriek wilde be ginnen, van zelf een jeneverfabriek opzette, daardoor is de vernietiging van de jeneverindust ie de totale val der geheele gemeente Die val is in ieder opzicht groot en volledig. Materieel beteekent Schiedam niets meer, ten minste niet als j geheel. En de geringheid van kennis en energie, die vroeger in den goeden tijd noodig was voor het d ijven der zaken, heeft het niveau van kennis en energie zóó laag gehouden, dat dit bij de crisis die over Schiedam is gekomen, nog gemakkelijk kon worden naar beneden gedrukt. Er is hoegenaamd geen ondernemingszin meer, en de kennis die noodig is voor het aanvatten van nieuwe zaken ontbreekt. Treuriger toestanden zijn in een gemeente nauwelijks denkbaar. Niemand dan ook, of hij ondervindt er den neerdiukkenden invloed van. Die algemeene demorali satie is zoo openbaar in de straten, aan de huizen, in de vuile drachten en sloten; dat vreemdelirgen, die zoeken naar goede ruimte voor een nieuwe fabrieks- onderneming, (en zulke ruimten zijn er hier in overvloed te vinden), door die openbare demoralisatie de stad worden uitgejaagd. Maar wie hier wonen en wonen moeten, zij moeten den invloed van deze treurige toestanden onwillens ondergaan. Lichtpunten, ze zjjn er haast niet. Hier en daar is er eens iemand, die in zich de levenskracht en de levenslust voelt, iets te doen, veel zelfs te doen voorde stad waarin hij dan toch woont en waarin hij zooveel donkers en zooveel ellendigs ziet Maar wat bereikt hij met al zijn werk, met al de opoffering van tijd, werk kracht en dikwijls ook geld? Ja, kon hij alleen, heel alleen, alles zelf doen, dan zou er misschien nog iets frisch en goeds voor den dag komen. Maar de gede moraliseerde geest van het wegkwijnende Schiedam wreet ook op zijn werk verwoestend in, en dikwijls wordt hijzelf daarvan nog de dupe. Er is niets, dat hier lukken kan, omdat er niet één klein stukje goede bodem is om op te bouwen. op 't gebied der groot-industrie gewaagd, met hare moderne, steeds meer volmaakt wordende machinerieën. Thans is ook dit gebeurd. Het door Eduard Anseele, den socialistischen afgevaardigde van Gent, en de Vlaamsche textiela- beiders uitgewerkte plan is verwezen lijkt: de coöperatie's hebben eenparig besloten, om de coöperatie van vereenigde Textielarbeiders, een arbeiders- fabriekop te richten. De weverij zal in Gent gesticht worden, de groote industriestad met hare lage loonen en lange arbeidsdagen, de stad van Artevelde en van „De Vooruitmidden in arm Vlaanderen, waar het socialisme slechts langzaam voordringt, maar dat toch reeds talrijke en sterke socialistische organisatie's telt en waar het kapitalisme en 't klerikalisme het proletariaat verdrukken, waar die verschrikkelijke ellende geleden wordt: waar arbeiders wonen, die in 72 uur 7 franc (372 gulden) verdienen; waar 5-jarige kinderen een werkdag van 12 uur in de touwslagerijen hebbenwaar men gemeenten vindt met 80 analphabeten, (menschen, die lezen noch schrijven kunnen), families met 21 kinderen, waarvan nog slechts 5 leven, waar arbeiders leven die maar dagelijksch 4 uur hebben om te slapen, menschen, die nooit vleesch kunnen koopen. Zoo zal dan in deze streek van barbaarsche uitbuiting de arbeidersfabriek gesticht worden, terwijl tegelijkertijd in alle hoeken van België, op het platteland zoowel als in de steden en industriecentra's, de talrijke socialistische verbruiksvereenigingen zich zullen blijven ontwikkelen Zie zelfs onze afdeeling der S. D. A. P. In een stad met zóóveel door het kapitalisme gekweekte ellende zou het socialisme moeten tieren en groeien, want die ellende leert de menschen het kapitalisme kennen aan hun eigen uitgeteerde levenskracht, aan hun eeuwig dreigenden honger, aan hun geheel vloekwaardig bestaan. Maar de afgrijselijke jeneverindustrie met al haar gevolgen heeft bij de meesten zelfs het vermogen ge dood om zich rekenschap te geven van de oorzaken van hun ellendigen toestand. En wie dat vermogen nog niet geheel verloren, hoe klein is hun strijdkracht onder den invloed van de algemeene demoralisatie geworden en hoe weinig krachtig is hun arbeid naar buiten Dat in dergelijke omstandigheden geen krachtige be langstelling in gemeentepolitiek be taat, is waarlijk geen wonder. Er zou een burgemeester met de dressuur- gave van een Carré noodig zijn, en met zeer groote kennis van de gemeentepolitieke kwesties in binnen- en buitenland, en met de (ondenkbare) liefhebberij om zijn goede gaven in dienst van een stad als Schiedam te gebruiken, om het geheele gemeentebestuur te laten beantwoorden aan zijn verplichting: te zorgen voor de ontwikkeling der gemeente, voor het welzijn van alle deelen van dit kleine stukje gemeenschap. Als „Schiedam Vooruit', na het (naar wij gehoord hebben) zeer waar schijnlijke vertrek van den tegenwoordigen burgemeester binnen korter of langer tijd, eens een premie uitloofde voor den aanbrenger van een dergelijk gemeentehoofd, dan zou deze vereeniging, gesteld dat de premie werkelijk zou kunnen worden uitbetaald, zich voor Schiedam on sterfelijke verdiensten hebben verworven. Wij willen er in De Moker desnoods een steunpenning voor openen. En toch zou een zeer gezonde gemeentepolitiek in Schiedam mogelijk zijn; Noodzakelijk in ze, dat spreekt van zelf. Ieder die hier iets weet van de woningtoestanden, van de arbeidstoestanden (werkeloos heid, loon, arbeidstijd enz.), van de schooltoestanden, om maar niet meer te noemen, hij begrijpt en weet, dat de ellende steeds grooter. wordt, dat de mogelijk heid om er uit te komen voor den enkelen mensch steeds afneemt. Welk een mooie rol zou die juist zóó diep treurige toestanden een gemeentebestuur kunnen spelen. Met welk een groot-menschelijke toewijding zou men juist in zulke verhoudingen nieuwe welvaart en nieuw maatschappelijk geluk kunnen scheppen Zie, men zou de macht willen hebben, om aan al die vreeselijkheid van ellende en demoralisatie een om ten slotte alle takken van den handel te omvatten, als bakkerij, vleeschhouwerij, kolen, manufacturenhandel, die in specerijen en alle soos ten van voedingsmiddelen, verder de fabrikatie van pepet koeken, de apotheek, de brouwerij, boerderij, den handel in aardappelen, stroo, haver, hammen, boeken, enz. Maar hoe zal, te midden van de oppermacht van het kapitalisme, de stoomweverij werken, op welke grond slagen rust ze, en hoe zal zij aan de konkurrentie van de privaat-ondernemingen het hoofd kunnen bieden? Behalve de moeilijkheden, die aan alle soortgelijke stichtingen gepaard gaan, welke ontstaan uit de directe of indirecte vijandschap van de bourgeoisie en 't publiek, zijn nog de bijzondere moeilijkheden aan wezig, welke de maatschappelijk kapitalistische organi satie voor ieder dergelijk bedrijf met zich brengt. Zal de opgerichte arbeiderscoöperatie met haar nood zakelijkerwijs meer beperkte hulpbronnen, met haar hoogere loonen en korteren werktijd, de konkurrentie tegen de beter uitgeruste kapitalisten kunnen volhouden en zal de arbeid overwinnen, waar het kapitaal vaak het onderspit delft? Een fabriek bevinde zich in de handen van kapita listen of van arbeiders, in ieder geval zal het kapitalisme het bedrijf beheerschen, al zullen zeker de levensvoor waarden in 't laatste geval beter zijn dan in 't eerste. De menschwaardige organisatie van industrie en arbeid zal eerst dan mogelijk wezen, wanneer de middelen tot maatschappelijke productie in handen van het algemeen Ht

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1903 | | pagina 1