Partijgenooten, gedenkt het
Verkiezingsfonds.
Uit de Pers.
Ben nuttig, goedkoop Vacantie-reisje.
weerbarstigen geest knakken moet en gehoorzaamheid
leeren aan bestaande orrrrde 't zij wan-orde of niet.
Daar gaan ze de mannen daar gaan ze de
vaders daar gaan ze onze vrienden, onze kameraden,
onze medestrijders in den heil'gen strjjd voor Vrijheid
en Recht, voor verlossing der Menschheid uit de boeien
van het Kapitalisme daar gaan ze het misdadigers-
hol in en knarsend heeft de zware, betraliede gevan
genisdeur hen van ons gescheiden.
En met satanischen grijns heft dreigend achter hen
het vreeselijk monster zijn klauw omhoog
Hij heeft verwonnen
Leve de Sociaal-Demokratie
Wij kennen onze mannenWij kennen hen, aan wien
de belager z'n woede wreekt ze zullen niet buigen
Nooit!!!
Vallen ze ook als offers eener rechtvaardige zaak
zijn zij ons tijdelijk ontscheurd, straks komen ze
weer, afgemat en bleek wellicht van de gevangenislucht,
maar met opgelicht hoofd, met vrijen, fleren geest en
met vurige, gloedvolle overtuiging hun plaatsen in de
gelederen hernemen wéér-aanbindend den strjjd voor
Menschheid en Recht tegen tyrannie en uitbuiting.
Gaat dan, makkers, gaat dan strjjdgenooten, 't scheiden
doet wee smaitelijk zjjn wjj gestemd doch hoopvol
lacht ginds weer de toekomst in hereeniging.
Gaat gaat wij zullen u niet vergeten, al hebben
de grauwe gevangenismuren u van ons gescheiden,
vergeten doen wij n niet. Des dichters woorden z(jn niet
tevergeefs, waar hij zegt:
Vergeet hen niet, die in den kerker zuchten
Als offers der gekroonde dwinglandy
Die tyrannie, noch vorstengrootheid duchten
Noch kapitaalnoch priesterheerschappij,
Vergeet hen niet, die dapp're martelaren
Wier leven hen op 't moordschavot verliet,
Vergeet hen niet, de roem der proletaren,
Vergeet hen niet!
Natuurlijk zijn al reeds de beschouwingen allerwege
begonnen over het Congres. De Schied. Conr. neemt,
als naar gewoonte, brokstukjes uit die beschouwingen
over, een zeernou, hoe zullen we 't zeggen.... een
zeer lekker b okje uit de „Arnhemsche Ct." Comedie
staat er boven. Er wordt zoo ongeveer 't zelfde in ge
schreven als in de „Nieuwe Ct." nl. dat Troelstra en
Gorter elkander op tooneel kregen.
Zooals we weten, drukten ondanks alles, aan 't einde
van 't Congres Troelstra en Gorter elkander de hand,
daarmee symboliseerend in beeld brengend onze solida
riteit, waarop de vijanden hun tanden stomp zullen bijten.
Het spreekt van zelf, dat de burgerlijke woordvoer
ders, in volkomen afwezigheid van zoo'n soort gevoel
in hun binnenste, na afloop van 't congres gingen likken
en lekken, aan alle kanten van de „vertooning," en
toen zij ten slotte hun belekt product voor 't publiek
brachten, toenwel, toen werden ze zelf misselijk
van het aanzien. En zoo'n produkt is dat Arnhemsche.
Aan 't slot spuwt de maker er tegen met de volgende
bewoordingen
Wie van met personaliteiten gekruide debatten
houdt en ook niet afkeerig is van zoo nn en dan een
grooter of kleiner theatereflectje daartusschen, kan
zich met de lezing van het verslag van het congres
der S. D. A. P. te Enschedé zeker wel vermaken.
Maar om door niet-partijgenooten voor ernstig te
kunnen worden gehouden, zal die part\j toch wel
ietwat meer overeenstemming moeten gaan brengen
tusschen haar daden en haar woorden, en zich bewust
worden dat van zulk een tooneel-verzoening onder
toejuichingen en zang toch geen verstandig man
dupe is."
Welk gevoel van de burgelijke enghartigheden moet
er worden gewekt, om ze eenigszins 't besef te geven
van 't gevoel der solidairiteit? Neem aan, dat een
bourgeois in de penarie zit vanwege het slechte verloop
eener speculatie: 't spant er. Als hij nu nog eens 'n
halve ton had om er in te steken, dan, danja, dan
zou hij driedubbel en dwars de meneer kunnen blijven.
Hij vliegt, rent, bij een vrind, nóg 'n vrind, het angst
zweet begint te parelen, eindelijk, eindelijk, daar is de
man gevonden.
Hij stopt 't gat, de redding is er Meneer, ik vraag
u, of de geredde, de nu driedubbele meneer, niet 'n
oogenblik ten minste het overweldigend gevoel moest
hebben van uit te barsten in onwijze gebaren bij 't
hooren noemen van den naam van zijn redder. Hij zon...
Welnu, de spanning van 't gevoel der solidariteit is
minstens zoo groot, maar de voorstellingen, die de span
ning opvoerden tot dit peilkijkt, burgerlijke heeren,
wat fijner en edeler gedachtenleven is daaraan vooraf
gegaan
Wanneer zij dus spreken over solidariteit en de daden
die daaruit voortvloeien De handeling van Troelstra
en Gorter als „comedie" te bestempelen, bewijst slechts
het volkomen gespeend zijn aan de momenten, die in
de arbeidersbeweging ons groot doen voelen.
Toen Ed. Anseele 't vorig jaar hier en elders in ons
land over koöperatie sprak, noodigde hij, na eene dui
delijke uiteenzetting hoe men te Gent de koöperatie
opvatte en eene levendige beschrijving van wat men
daar bereikt had, zijne noordelijke partijgenooten uit
eens een kijkje te komen nemen, daarbij de verzekering
gevende, dat het aan een warme vriendschappelijke
ontvangst niet zou ontbreken.
Zjj, die deze lezingen bewoonden, zullen met sym
pathie dien levendigen man vol temperament, die zijn
leuke gezegden met zoo'n eeuwig guitigen blik verge
zeld deed gaan, wel gedenken.
Toen ik laatst in de buurt van Gent was, dacht ik,
kom, nu moet ik er eens gaan zien, wat er van al die
wonderverhalen waar is.
Nu het was waar, en niet overdreven. Voor ons
Nederlanders, die op koöperatief gebied nog zoo ten
achter zijn en zoo weinig gewoon, is het grootsch,
overweldigend.
Op de historische Vrjjdagmarkt te Gent, staan twee
trotsche paleizen, waar men op de gevels in groote
vergulde letters, die als 't \vare de bourgeoisie uittar
tend aanzien, leest: „Socialistische Werkersvereenigingen,
Ons Huis", en Samenwerkende Maatschappij „Vooruit",
„Werklieden aller landen vereenigt u".
Onze vriend Anseele leidde mij rond en toonde mij
zijn heilig
dom, waar
aan hij zijn
leven groo-
tendeels ge
wijd heeft.
Men kent
zjjn verhaal
hoe men
begon met
een bakke-
rijtje in een
kelder met
een primi
tieve trog,
en nu uitge
breide win
kelpaleizen
met aller
hande arti
kelen, ma-
nufakturen,
meubels,
galante
rieën, apo
theken, zie
kenfondsen
een groote
moderne
brood
fabriek,
vijftien
kruideniers
winkels,
spinnerij om
de eigen
garens te
spinnen,
zelfs een ho
tel aan zee
te Ostende
om den pro
letariër des
zomers
goedkoop van de versterkende zeelucht te laten ge
nieten. Anseele's onbedwingbare arbeidszucht droomt
nu van een eigen visschersvloot met de roode vlag in
top, ankerend voor het koninklijk paviljoen. En droomen
en verwezenlijken zijn voor Anseele één.
Die man is een organisatorisch genie en nu begrijpen
wij, dat het geen pocherij was toen hij oolijk zei: „wij
zijn ook thuis op de beurs en de kooplui kunnen ons
voor geen centime verneuken." Zoo over alles pratende,
kwam ik terug op zijn invitatie en hebben wij een plan
gemaakt, dat ik hier den partijgenooten nu meedeel.
Op een Zaterdag in Augustus, waarschijnlijk den
15den, vertrekken wij 's morgens vroeg per extra-trein
van Rotterdam. Dien dag brengen wij door te Brussel
om daar het Maison du Peuple (volkshuis) te bezich
tigen, waarover straks uitvoeriger.
's Zondagsmorgens naar Gent, waar onze partijge
nooten ons een mooien feestdag zullen bereiden, ont
vangst met muziek aan de „staatsie", bezichtiging der
coöperatie-wonderen, gezamenlijk middagmaal in de feest
zaal van Vooruit, als menu noemde Anseele op zijn
smakelijke manier: soep, twee, vleezen, een pudding en
een „potteke" bier, en dat voor slechts frs. 1.25, of
62Y3 cent. 's Middags feest in den „hof", en dien hof,
hun eigen tuin, moest ik zien, een mooi uitgebreid
terrein met muziektent.
De Gentsche arbeiders-kinderen zullen een uitvoering
geven. Hiervan moet ik toch wat meer vertellen. Bo-
gaerts, de bekwame hoofdredakteur van Vooruil, heeft
die zaak op touw gezet, en is er de leider, de ziel
van gebleven.
Eenige malen per week komen vele kinderen, jongens
en meisjes, der leden van „Vooruit" in de feestzaal
bijeen. Zij leeren daar tooneel-, zang- en gymnastische
spelen opvoeren. De op te voeren stukken worden zorg
vuldig saamgesteld, opdat de kinderen niet bedorven
worden door de dwaasheden der burgerlijke moraal, die
altijd in gelegenheidsstukjes te vinden is. Des zomers
geven zij tegen entree uitvoeringen in de stad en in de
provincie en uit de op die manier gevormde kas worden
de onkosten van mooie zomer-vacantie-reizen bestreden.
Zoo bezochten zij met hun onvermoeiden leider den Rijn,
Parijs, Zwitserland etc. Dat klinkt ongeloofelijk, doch
het feit bestaat. Onze zuidelijke buren, zijn ons in 't
organiseeren verre de baas.
Maar die kindervereeniging doet ook mooi werk voor
de propaganda.
Vele Vlaamsche boeren houden er de eigenaardige
onhebbelijkheid op na, als onze propagandisten voor het
eerst in hunne dorpen komen spreken, hen er gewoon
op christelijke manier uit te ranselen.
Nu zenden zij eerst de kinderklub naar zoo'n weer-
spanning dorp; die winnen daar de harten der boeren,
die dan bedenken dat die socialisten toch zoo erg gemeen
niet kunnen zijn, als 't pastoorke hun beduidt. Komen
de propagandisten dan terug, dan vinden zij in plaats
van het pak slaag eenige geduldige hoorders en de rest
volgt van zelf.
Anseele gaf mij den raad naar Brussel te gaan naar
onzen vriend, Romain van Loo, den chef-bestuurder
van het
Maison du
Penple
(Volkshuis)
die ons ze
ker ook een
aangena-
men dag al
daar zou
willen be
reiden, en
hij had het
niet mis. De
vriende
lijke,bereid
willige man
was direkt
voor 't plan
te vinden.
Hij toonde
mij ook zijne
reusachtige
inrichtin
gen, win
kels, groot
volkskoffie
huis, even
als te Gent
vergader
zalen voor
de vakver-
eenigingen,
kantoren
van de vak-
vereenigin -
gen, waar
het sekreta-
riaat geves
tigd is,
bibliotheek,
groote
feestzaal,
een konsul-
tatiekamer,
waar iederen dag een eigen dokter aanwezig is, om de
leden der koöperrtie gratis te bedienen. Niet-leden
worden ook gratis geholpen, doch moeten hunne medi
cijnen betalen.
Zaterdagmiddag zouden wij een goed maal bekomen
in een der groote zalenik zie Van Loo nog met veel
ambitie groote passen makend de zaal doorkruisen,
om uit te rekenen hoeveel man hjj kon plaatsen. Nu
dat zijn er velen.
's Avonds zou hij een feest organiseeren in hunne
groote schouwburgzaal, waar eventjes drie duizend
gemakkelijke zitplaatsen op vouwstoeltjes zijn.
De kosten voor deze reis zijn betrekkelijk gering.
Ik heb met de Staatspoor gekorresponpeerd en de prijs
voor een speciaal retour van uit Rotterdam en terug
zou zijn f 3.65, voor andere plaatsen in verhouding.
Het diner en logies te Brussel kost francs 4.50
a 5 of f2.25 a f2 50. Het diner te Gent francs 1.25
of 62V, cent.
Dus bijeen voor de geheele reis ongeveer f7.50.
Nu is de bedoeling, dat deze reis niet een zaakje is
voor ie Rotterdamsche afdeeling, maar voor alle partij
genooten uit het land. Een kommissie heeft zich daartoe
gevormd, waarvan secretares is G. N. v. d. Heuvel,
Witte de Witstraat 12, Rotterdam.
Indien de deelname uit Amsterdam groot genoeg is,
zullen we zien een extra-trein te krijgen van Amsterdam
naar Rotterdam, die de deelnemers uit Haarlem, Leiden
Den Haag enz. kan medenemen.
Wie eenigszins het met den tijd en geld kan vinden,
mo t deze reis met vrouw en kind meemaken. Vooral
de vrouwen moeten er bij zijn. Ten eerste is het een
UlE1""'" 1 1
v. - -
Ww mTmTOiii IIIr
DE VpORGEVELS VAN „VOORUIT OP DE VRIJDAGMARKT TE GENT.
