No. 21.
ZATERDAG 25 JULI 1903
3e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der SociaaSdemokratische Arbeiderspartij
Vrijheid.
Ook coöperatie?
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j - vooruiti)etaling.
franco per post 30 cent
Losse nummers 2 cent.
BUREAU VAN REDACTIE
Gebouw „CONSTANT IA", Hoogstraat.
BUREAU VAN ADMINISTRATIE:
A. WINTERBERG, Nieuwe Sluisstraat 5.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel. jr
Bij abonnement belangrijke koiffog.
Stukken voor 't eerstvolgend nnmmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in
"net bezit der Redactie zijn.
„Wij willen rechtvaardigheid en vrijheid," riep 'n
vrijzinnig-democraat op een onzer vergaderingen ter
gelegenheid van de gemeenteraadsverkiezingen. De recht
vaardigheid bleef verder rusten, maar de vrijheid, daar
zou 't treurig mee gesteld zijn, wanneer de sociaal
democratische invloed de overheerschende werd, wan
neer ten slotte de productie-middelen in één hand
zouden vereenigd zijn. 't Ging hier over economische
vrijheid van den arbeider. Zijn toestand zou verschrik
kelijk zijnhij zou zijn vrijheid volkomen missen en
daaraan zou geen ontkomen zijn, juist door de alge
meen-geldigheid van bepalingen en verordeningen, waar
van de naleving gecontroleerd zou worden door één
centraal gezag. Zoo was de korte inhoud van de argu
mentatie.
Er had bijgevoegd kunnen worden, wat gewoonlijk
geschiedt, dat politieke onvrijheid den mensch slechts
gedeeltelijk treft, terwijl economische onvrijheid den
mensch in al zijn uitingen belemmert, den geheelen
mensch van zijn vrijheid berooft.
Waar komt echter deze heele kwestie op neer? Hoe
is de toestand nu De arbeider heeft nu afgezien
van het feit, dat lid zijn eener samenleving noodwendig
vrijheidsbeperking meebrengt de vrijheid, zijn brood
heer of werkgever te verlaten, wanneer het hem niet
langer bevalt, en te trachten, elders werk te vinden.
In dit laatste toevoegsel ligt evenwel het zwaarte
punt. De toestand in onze geordende maatschappij is
zóó, dat werkloosheid regel is. Er zijn altijd meer
arbeiders, die zich aanbieden, dan plaatsen, die te ver
vullen zijn. De vrees van niet te kunnen vinden, van
werkloos te worden, het hongerspook dus, bindt den
arbeider aan de onderneming, die hij misschien liefst
zoo spoedig mogelijk zou willen verlaten. Waar is de
vrijheid xan den arbeider?
Hij wacht en zucht onder zijn niet zelf gekozen juk,
tot hij door slapte, door invoering van machines, faillis
sement enz. op straat wordt gesmeten, liever, dan van
zijn zoogenaamde vrijheid gebruik te maken. Vreemd,
dat de vrees voor vrijheidsbeperking van den toekom-
stigen arbeider belet te zien de diepe slavernij, waarin
hij nu leeft. De economische toestand legt dus de vrij
heid van den arbeider aan banden, niet de sociaal
democratie, ook niet in de toekomst. Volgende de
richting, die de economische ontwikkeling gaat, is het
dwaasheid, den arbeider vrijheid voor te spiegelen,
maar wèl is het mogelijk, de verhoudingen zóó te wij
zigen, dat de beperking der vrijheid minder wordt
gevoeld. In deze maatschappij ziet de arbeider bevoor
rechten, die hun werkkring kunnen kiezen, die hun
arbeid beginnen, als zij er zin in hebben, die eindigen,
als het hun lust, menschen, die economisch in betrek
kelijke vrijheid leven. De tegenstelling met hun eigen
lot is werkelijk een geestelijke marteling en die vervalt
in een maatschappij met gelijke rechten en gelijke be
langen voor allen. In deze richting sturen de sociaal
democraten, omdat het gansche maatschappelijke ont
wikkelingsprobleem dien weg wijst.
Geen gedwongen verhoudingen dus tusschen arbeider
en kapitalist, die behooren elk afzonderlijk tot een
klasse met tegenstrijdige belangen, maar daarvoor is
de plaats der verhouding van gelijkberechtigde leden
eener gemeenschap, arbeidende voor dezelfde belangen.
Dat dit een socialistisch droombeeld zou zijn, of,
zooals de geliefkoosde uitdrukking der Schiedamsche
vrijzinnig-democraten luidt, een socialistisch dogma,
worden weersproken door het werken der vakvereeni-
gingen.
Wanneer de vrijzinnig-democraten aldus redekavelen,
dient er op gewezen, dat aan dergelijke bewijsvoering
een sterk sprekend individualisme tea grondslag ligt.
De redeneering, die deze heeren volgen, is dezeIk
zon er voor bedanken, onderworpen te zijn aan de regelen
en verordeningen, die over mijn hoofd worden uitge
stort. Ik zou de vrijheid van mijn persoonlijk inzicht in
vele gevallen niet willen prijsgeven, enz. Altijd is haa
uitgangspunt of punt van waardeering hun eigen dier
baar ik, samengesteld uit de diverse meeningen en
gevoelens.
Aldus redeneerend, kan men zichzelf waarschijnlijk
wel het epitheton vrijzinnig, maar zeker niet dat van
demokratisch toekennen. Vrees voor de vrijheid betee-
kent dusvrees voor ónze vrijheid, voor de vrijheid,
zooals wij, vrijz.-democrdie verstaan. Het on-demo-
kratische zit bij die menschen in het negeeren van het
gemeen overleg, in het huldigen van den kliekgeest.
De vakvereeniging, de kleine dwangstaat, zooals het
zou kunnen heeten in vrijzinnig-demokratischen mond,
is de duidelijke weerlegging van de vrijheids-vrees
theorie. De vakvereeniging toch regelt bij gemeen overleg
loon, arbeidsduur, rusttijden, overwerk, Zondagsarbeid,
stukwerk, leerlingschap en zelfs de verhouding tot de
patroons, dat alles zeer nauwkeurig, en welke arbeider
beschuldigt zijn vakvereeniging van tyrannic, van in
grijpen in zijn persoonlijke vrijheid? Die eischen ont
wikkelen zich uit de toestanden, zooals de taktiek, 0111
ze doorgevoerd te krijgen. De vakvereenigingsmannen
zien de noodwendigheid, om die eischen te stellen,
groeien onder hun eigen oogen, er is geen gedachte bij
hen van vrijheidsbeperking, oftidat het instellen van een
bepaalde regeling geworden is tot hun inzicht.
De klasse der nitgebuiten heeft alles te winnen bij
het invoeren van regel en orde, de klasse der uitbui
ters heeft, naar zij meent, veel zoo niet alles te ver-
De onvrijheid in de toekomst zal de arbeider minder
gevoelen dan de onvrijheid van nu, maar een enorm
voordeel komt er bij. Wanneer orde en regel de stel
selloosheid van uw vervangen zullen hebben, wanneer
het socialisme zal hebben gezegevierd, dan wil dat ook
zeggen, dat geen arbeidskracht meer zal verspild wor
den, dat de arbeidstijd aanmerkelijk verkort zal wor
den en dat de arbeider den tijd heeft, zich te ont
wikkelen.
Alle pogingen, dat nu te bereiken, ontwikkeling van
den arbeider nl., zullen weinig of geen succes hebben
door het gemis aan vrijen tijd.
Slechts een kleine groep arbeiders zullen een zeer
matig gebruik kunnen maken van instellingen, welke
dit doel beoogen.
Het socialisme eerst zal brengen gelijke voorwaarden
tot de ontwikkeling van allen, een maatschappij op on
eindig hooger zedelijk peil dan de huidige. Waar komt
dus die vrijheidsvrees op neer
Dat in de socialistische maatschappij de onvrijheid
van den arbeider bestaat in het vrij komen van een
moordend langen arbeidsduur, dat hem daarmede de
vrijheid is gegeven, zich te wijden aan wat hem 't meest
verheft.
Voor de middenstanders, die in de Sociaal-domocratie
haar grootste vijand zien, omdat zij zich ook dooi
de Coöperatie strijdmiddelen wil verschaften, kan het
volgende een nuttige les zijn.
Er blijkt al weer eens afdoende uit, dat niet de
arbeiders den middenstand het leven lastig maken,
maar dat juist het groot-kapitaal een geweldige, steeds
sterker wordende druk op dezen stand gaat oefenen.
Niemand minder toch, dan de directie der H. IJ S. Mij.
gaat onder haar personeel een Coöperatie stichten.
Daardoor wordt de koopwaarde van de loonen van het
personeel verhoogd. Voor hetzelfde bedrag kan men
immers een grootere hoeveelheid waren ontvangen.
Die feitelijke loonsverhooging komt evenwel niet uit
de zakken der patroons, maar het is de winkeliers-
stand, die door de oprichting dezer Coöperatie weer
veel klanten zal moeten missen en die dus bloeden moet
Opgelet, winkeliers! Wat hier de directie dei- H. IJ.
S. M. doet, gebeurt overal. Het groot-kapitaal drukt U
harder dan alle arbeiders gezamenlijk!
Maar ook de arbeiders kunnen hier iets leeren, wan
neer ze letten op de bedoeling, die de patroons hier
met het oprichten der Coöperatie heeft.
zoozeer voor den arbeider als wel voor den patroon.
Immers zal het personeel door dezen Coöperatiebond
vaster dan totnogtoe aan zijn patroon, de H. IJ. S. M.
geklonken worden. De vrijheid van handelen van den
arbeider wordt door dit soort van Coöperatie juist
belemmerd.
Een tweede bezwaar is, dat iedere arbeider, die uit
deze Coöperatie zijn benoodigdheden betrekt, nu niet
in de gelegenheid is, om zich aan te sluiteu bij de be
staande Arbeiders-Coöperatie's, die van hun winst een
deel afstaan om de arbeiders in hun maatschappelijken
strijd tegen het kapitaal te steunen.
Zijn toetreden tot deze patroons-coöperatie maakt het
hem dus onmogelijk, zich de wapenen te verschaften in
den grooten strijd, die hij met zijn kameraden moet voeren.
Inplaats van de wapenen, waarmede hij zijn vrij
making moet bevechten smeedt deze coöperatie de
cetenen, waarmede zijn onderdrukking zwaarder en
langduriger zal worden gemaakt. Op deze wijze worden
de arbeiders van de algemeene arbeiders-beweging
afgesloten
Dat de Directie nogal wat van plan is met de nieuwe
stichting blijke uit het volgende:
De organisatie zal bestaan uit:
1Verbruiksvereeniging (kruidenierswaren, huishoud-
artikelen, kleeren, voedingsartikelen, brandstoffen).
2. Spaar- en Voorschotskas.
3. Uitzetfonds voor in het huwelijk tredende dochters
der leden, voor in een ambacht gaande zoons der leden.
4. Ziektefonds (voor gezinnen der leden, omvattende
betaling van dokter, apotheker, verpleegster, en even-
tueele hulp in de huishouding).
5. Ondersteunings-fonds bij ziekte der leden, met het
doel aan het door ziekte getroffen personeel eene onder
steuning te verstrekken boven en behalve de uitkeering,
welke in zoodanig geval van de maatschappij wordt
ontvangen.
6. Herstellings-Instelling. Het plaatsen va,n herstel
lend personeel en herstellende vrouwen en kinderen in
bestaande herstellingsoorden. Wellicht later het inrichten
van zeer eenvoudige eigen herstellings-oorden (aan zee
en boschstreek) voor herstellend personeel, herstellende
vrouwen en kinderen.
7. Vakantie-Instelling voor zwakke kinderen der
leden en eventueel voor leden met hunne gezinnen.
8. Begrafenisfonds. Uitkeering van kosten der be
grafenis van vrouw en kinderen der leden.
9. Weezen-verzorging. Het verleenen van hulp bij
de verzorging van weezen of halfweezen van in dienst
omgekomen personeel.
10. Woning-Instelling. Het stichten van goedkoope
woningen op plaatsen waar zulks noodig en mogelijk is.
11. Onderwijs-Instelling. Vakonderwijs, herhalings-
onderwijs, voorbereiding voor examens der Maatschappij.
12. Instelling tot ondersteuning bij buitengewoon
onderricht. Het geven van een vrij-plaats of het ver
strekken van financieelen steun bij het verkrijgen van
eene plaats aan kinderen der leden op ambachtsscholen,
huishoudscholen, tot opleiding van dienstboden, studie
beurzen op H. B. S. of andere scholen.
13. Bibliotheken. Op bijv. drie plaatsen van het
Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappjjnet, waaruit
alle leden, op welk station ook, boeken kunnen leenen.
14. Instellingen tot ontspanning. Een muziekkorps,
bijv. op drie plaatsen van Hollandsche IJzeren Spoor-
weg-Maatschappij-net, plaatselijke zanggezelschappen,
plaatselijke of gewestelijke tooneelvereenigingen, organi-
seeren van populaire voordracht-avonden in verschillende
plaatsen, reis-kombinaties in verloftijd, enz.
15. Instelling tot lichamelijke ontwikkeling, Plaatse
lijke sportgezelschappen.
16. Het uitgeven van een algemeen orgaan, zoowel
voor vak-doeleinden als ter bevordering van den werk
kring der hoofd-vereeniging en der onder-vereenigingen.
Men ziet, er zijn grootsche plannen. Geen middel
laat het kapitaal onbeproefd om den arbeider af te
houden van zijn strijd om lotsverbetering.
En wat doen de arbeiders? Zien zij reeds in, dat
er wat gedaan moet worden om te komen tot andere
MOKER
ll6Z6D.
AdU - 7
