No. 22.
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1903
3e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij,
ABONNEMENTSPRIJS:
Losse nummers 2 cent.
BUREAU VAN REDACTIE
Gebouw „CONSTANTI V', Hoogstraat.
BUREAU VAN ADMINISTRATIE:
A. WINTERBERG, Nieuwe Sluisstraat 5.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Stukken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a.s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Algemeen Kiesrecht.
Den 23en Augustus wordt er een meeting gehouden
te Dordrecht, den 13en September d. a. v. een te Rot
terdam Er zal gemanifesteerd worden ten voordeele
van het Algemeen Kiesrecht.
Den 23ste Augustus is de provinciale meeting, op
dien datum worden er elf dergelijke betoogingen ge
houden. Die zijn de aanloop tot de nationale meeting
van den 13en September. Hoe moet die zijn Die moet
zóó zijn,- dat de afgevaardigden in de Tweede Kamer
enkele dagen daarna bijeenkomen onder den machtigen
indruk van den grooten roep om recht. Die betooging
moet den indruk vestigen, dat de tijden rijp zijn en dat
langer dralen met wetsherziening omtrent dat punt een
voortdurend onrecht is.
De beweging voor Algemeen Kiesrecht openbaarde
zich reeds in 1876 in het Werkliedenverbond en was
oorzaak van het stichten van plaatselijke vereenigingen
van A. K.
De in 't volgend jaar gestichte vereeniging Patrimo
nium verklaarde zich voor „huismanskiesrecht", in hoofd
zaak hierop neerkomend, dat dit recht zou verleend wor
den aan meerderjarige gehuwde mannen. De eerste
Sociaal-Dem. Ver. van 1878 had als eerste punt op
haar program Algemeen gelijk direkt kies- en stemrecht
voor alle verkiezingen in staat en gemeente, en in
hetzelfde jaar plaatste ook het Alg. Ned. Werkl. Verb,
een dergelijke eisch op zijn program.
De trek naar kiesrechtuitbreiding zat in de lucht, en
hoewel er verscheidene stroomingen bestonden dienaan
gaande, kwam in 1883 te Rotterdam, de bond van Alg. Kies-
en Stemrecht tot stand. De agitatie bleef levendig en in
1881 werd een betooging te 's Gravenhage gehouden,
die in 't volgend jaar door een veel grootschere ter
zelfder plaatse werd gevolgd. Lauw was de belangstel
ling toen eindelijk in 1887 de lang verwachte grond
wetsherziening uitbreiding van het kiesrecht bracht,
maar in 1891 werd de agitatie weer levendig, hoewel
alle candidaten van de volkspartij bij de verkiezingen
vielen. In 1893 spande het Alg. Ned. Werkl. Verbond
zich er voor, toen het kiesrecht weer een punt van be
handeling zou uitmaken in de Tweede Kamer. De kies
wet-Tak duikelde in '91 en de agitatie vóór de behan
deling en aanneming der wet-Van Houten beduidde niet
veel wegens gebrek aan samenwerking van verschil
lende organisaties. Sedert 1897 hebben de S. D. A. P.
en de vrijz. democr. het Algemeen Kiesrecht op hun
programs.
Op het Leeuwarder Congres werd een motie aange
nomen, die de oprichting van het Ned. Comité voor
Algem. Kiesrecht tengevolge had in 1899. In de Tweede
Kamer was het vooral Troelstra die de aandacht omtrent
de kwestie levendig hield, die dooi' zijn motie van 3
Mei '99 principieele debatten uitlokte. De laatste groote
meeting te Utrecht, 11 Sept. 1902, ligt nog versch in
't geheugen.
Het Algemeen Kiesrecht heeft al reeds een geschie
denis en 't is voor een deel al een ander geslacht, dat
voortbouwt op de; grondslagen door een vorig gelegd.
Wie kou vragen, wat beteekent die drukte, zou zich
al heel nuchter betoonen en wie zegt't Geeft toch
niets,dóet te kort aan de ervaring. Zeer zeker heeft
de beweging na zeven en twintig jaren aan diepte en
omgang gewonnen. De voorbereiding van nu geeft blijk
van degelijke organisatie en belooft een schitterenden
uitslag. Grooter dan ooit is het getal arbeiders, waarbij
de eisch „Algemeen Kiesrecht" zal inslaan. Terwijl bij
vroegere gelegenheden de propaganda ging tot de arbei
ders met den eisch van A. Kkomen nu de arbeiders
tot den eisch. En de oorzaak daarvan is niet ver te
zoeken. Die is: het'optreden der reaktie. De dolzinnige
onchristelijkheid, die nawoedt na de aanneming der
dwangwetten, getuigt te sterk van den geest, welke
diezelfde dwangwetten ingaf. Die geest van kneveling
en verknechting maakt in de hoofden der arbeiders iets
wakker, dat woelt en dringteen heftig gevoel van
verontwaardiging, dat overgaat in de begeerte tot
vrijmaking.
Met het politieke wapen zijn de arbeiders neergeslagen
en als zij opstaan tot verweer en tot aanval, dan
begrijpen zij, een gelijk wapen te moeten bezitten. Als
ooit één het besef in de arbeiders-hoofden „gehamerd"'
heeft„Wij moeten het politieke wapen bezitten, het
Kiesrecht", dan is het wel Dr. Kuyper en als ooit een
regeering een stevige ondergrond heeft gelegd voor een
machtige agitatie tot het algemeen kiesrecht, dan is
die de huidige.
Feller hebben de arbeiders nog niet aan den lijve
gevoeld, wat een geweldig onderdrukkingsmiddel de
wetgeving kan zijn en helderder is 't nog nooit in hun
bewustzijn geweest, dat zij moeten hebben hun eigen
afgevaardigden.
Wie de stakers niet wel gezind was, sympathiseert
met de slachtoffe'S, wie de dwangwetten billijkte, ver-
oordeelt de beulen, wie handhaving van 't gezag vor
derde, verafschuwt onchristelijke geweldpleging.
Wanneer duizenden optrekken naar de meeting, dan
voorzeker zullen zeer weinigen dit niet tevens beschouwd
willen zien als een daad van protest tegen het beleid
van de huidige regeering. 't Is meer, 't Is een poging,
om de macht te verkrijgen, die nu en in de toekomst
zulk beleid onmogelijk zal maken. Alle arbeiders, die
vertrouwen hebben in hun klasse, moeten meewerken,
die zoo spoedig mogelijk "tot invloed te brengen, zij
allen moeten propaganda maken voor de meetings voor
Algemeen Kiesrecht. Eerst, wanneer dat recht verkregen
is, kunnen ingrijpende veranderingen verwacht worden
in de bestaande toestanden.
Allen op naar de meeting!
Vacantie voor den Arbeider.
Gaarne zouden ze meegaanO, ze zouden zoo graag
met hun kameraden de reis naar Gent en Brussel mee
maken! Maar zie je, de kosten en het verlet? Die
lamme centen!
Vrijaf krijgen, dien Zaterdag, van hun patroon, ja,
dat zou wel gaan. Maar zonder behoud van traktement.
En zonder centen doe je niemendal.
Eerst de reiskosten bij elkaar scharrelen en dan nog
een deel van het loon missen! Moeder de vrouw weet
er geen raad op. En dus thuis blijven
Zoo zijn er velen.
Is het rechtvaardig, dat de weker, die dag in, dag
uit zwoegt en slaaft en zich geen rust mag gunnen,
om, zooals men dat deftig noemt, den nationalen rijkdom
voort te brengen, zich iedere ontspanning moet ontzeggen
Is het billijk, dat de loonslaaf geëxploiteerd wordt
voor een laag loon, zonder behoorlijken rusttijd, in
vunze werkplaatsen, waar dikwijls ziekte en dood hem
bedreigen, zonder dat hem een oogenblik vrijheid en
ontspanning wordt toebedeeld?
Is het menschelijk, een mensch op die wijze uit te
buiten
Terwijl de patroon zich opmaakt om den schoonen
zomer op badplaats of buitenverblijf te genieten, blijft
de loondienaar zwoegen en zweeten, blijft het afgebeulde
werkdier zich het hoofd breken met het onderhoud van
zijn gezin. Rust gunt hij zich niet, de slaaf, rust kan
hij zich niet gunnen, want wat beteekent voor hem de
rust anders, dan honger en ellende?
Daarom is het toe te juichen, dat coöpereerende
arbeiders 'aan deze kwestie hun aandacht schenken. Het
lot van de arbeiders, die in hun dienst zijn, moet-dragelijk
zijn niet alleen, maar moet ten voorbeeld gesteld kunnen
worden. De arbeiders moeten toonen, dat zij hart hebben
voor hun kameraden
Dat heeft het Bestuur van de Arbeiders-Coöperatie
begrepen. Een goed voorbeeld is gegeven.
Aan het geheele personeel is dit jaar vier
dagen vacantie gegeven met behoud van loon.
Moge dit voorbeeld in Schiedam navolging vinden!
Arbeiders, die gevoelt, wat het zeggen wil, een on-
menschwaardig bestaan te moeten voortslepen, steunt
de Arbeiders-Coöperatie met al uw macht. Het middel
hebt ge in handen om den patroons te toonen, hoe een
arbeider behandeld moet worden. Hoe beter de arbeiders
in de Coöperatie het hebben, hoe scherper de tegen
stelling met het lot hunner makkers zal zijn. En de
schrilheid van die tegenstelling zal velen doen ontwaken.
En ontwaken moeten ze, de Schiedamsche slaven. En
ze zullen het ook!
Werken we daarom krachtig samen, om de Arbeiders-
Coöperatie groot te maken, in het belang der gansche
arbeidersbeweging, maar in het bijzonder van onze
Schiedamsche kameraden! Daarom:
„Steunt de Voorwaarts."
Weer wat „Christelijkheid".
Het was de regeling van het salaris van den Con
cierge der Hoogere Burgerschool, die de Vroeden in de
laatste Raadszitting lang bezig hield.
De vorige concierge had een salaris van 500 gulden
en vrije woning. Voor het schoonhouden van het ge
bouw moest dan nog per jaar ongeveer 440 gulden
worden uitbetaald.
Nu werd voorgesteld het salaris van den concierge
te brengen op 800 gulden en vrije woning. Maar bij
dit bedrag was dan het schoonhouden van het gebouw
inbegrepen.
Arbeiders, is 800 gulden—440 gulden soms geen
360 gulden?
En is 360 gulden over 52 weken verdeeld niet de
royale bezoldiging van 6 gulden 92 cents per week
De heer Gouka vond het salaris te laag en stelde
voor het met 100 gulden te verhoogen.
Voor het behoorlijk schoonhouden van zulk een ge
bouw achtte hij een bedrag van 300 gulden zeker te
laag. Moest het tekort voor de reiniging door den
concierge worden aangezuiverd, dan zou zijn salaris
ver beneden de 500 gld 'sjaars blijven.
Ook de heer Van Westendorp, een man, die in deze
met kennis van zaken kan spreken, oordeelde het
voorgestelde bedrag veel te weinig.
Na wat heen en weer gepraat te hebben kwam het
Christelijk deel van de Vroedschap op de proppen in
den persoon van Mr. W. H Jansen.
En wat deed deze man om het hoogste gezag te
handhaven of, zooals het in „de tale Kanaans" luidt,
het Christelijk beginsel hoog te houden? Och, hij stelde
voor, in het voorstel van B. en W. voorloopig te be
rusten. Bij de hehandeling van de begrooting kon men
dan wel een nader voorstel doen.
Leuk, hè? 'tKomt er niet op aan, of men gedurende
eenigen tijd een arbeider een geheel onvoldoend loon
uitkeert. Die arbeider, ze kunnen wel wachten, wachten
tot de begrooting. Dan zijn de heeren nog al scheutig,
weet je. De concierge krijgt dan ook wat van het vette
der aarde. Maar tot zoolang geduld, hoor jongen, en
gewerkt voor een hongerloontje.
Kijkt uit je doppen, arbeidersDat vond Mr. W. H.
Jansen de gemakkelijkste oplossing!
Het voorstel Van Westendorp tot aanhouding der
beslissing werd ten slotte aangenomeu met 11 tegen
6 stemmen.
We hopen, dat in een volgende raadszitting blijken
zal, dat het Christelijk deel der Vroede mannen weten
schap heeft van de woorden, geschreven in het Boek
des Gezags
„Gij zult den dorschenden os niet muilbanden!"
Jammer, dat men van de leuzen, bij verkiezingen
aangeheven, in de Raadzaal zoo weinig merkt. „Het
Christelijk beginsel hoog!" „Handhaven het hoogste
Gezag!" zoo heet het bij de stembus. Geldploerterij en
duitenplaterij is het achter de groene tafel. Over een
luttel bedrag, dat een arbeider toekomt, moet lang en
breed geleuterd worden. Het stemt droevig!
Maar ieder, die over deze zaken nadenkt moeten de
vragen van de lippen: „Zit het Christendom niet op
den geldzak?" „Zit de dubbeltjes-kwestie er bij onze
hedendaagsbhe Christenen niet dik op?" „En is het
geen uitgemaakte zaak, dat de brandkast ook in Schie
dam wordt beschermd met Bijbel en Wierookvat?"
De Belgische reis.
De organisators der reis schrijven ons:
Zaterdagavond bezochten wij Brussel om in het Volks-
BE MOK ER
