Bakkersgezellen.
Poëzie in 't „Nieuwsblad."
Manifest
Voor 't Algemeen Kiesrecht.
flink als remtoestel heeft dienst gedaan diezelfde
afd. Rotterdam, beheerscht door zulke personaadjes,
zou immer en altijd wel weer de oorzaak van scheuring
worden óók in een nieuwe vereeniging, als er 'n klein
beetje drang kwam tot voorwaarts gaan, 'n heel klein
beetje zin tot nieuwer banen-bewandelen. Intusschen,
zal Klerkje, die natuurlijk in de op te richten organi
satie voorop moet komen te staan, 't kind wel zien
op te zoeken in een zaal'gen kle> ks-geest.
Maar als nu de Klerk eens voorman geworden was
in 't oude verbond, zouden we dan nóg gescheurd
hebben
Krasse staaltjes van de mannen der hoogere inspi
ration, beschenen door 'tgroote Licht, ziende in dat
Licht, handelende in dat Licht, ontwrongen aan de
misleiding der duistere rede, krasse staaltjes van geestes-
helderheid en beginselvastheid worden of liever zijn nu
bij den afloop der Gemeenteraads-verkiezingen geleverd
door de mannen der regeeringspartij, de Anti-Revo
lutionaire.
Ofschoon bizonder amusant, willen we slechts één
bloempje plukken op 't rijk getooide veld 't welk geleverd
is door de Anti-Revolutionaire Rotterdammer, ter gele
genheid van Spiekman's val:
Het kan dan ook kwalijk van ons verwacht, dat wjj
thans over Spiekman's val al te zeer juichen.
Wij zijn verheugd, dat zijn zetel zal worden ingenomen
door den heer Leesberg.
Maar al hebben wij allerminst iets op met mannen,
die de leiding nemen van „anarchistische avonturen",
toch is het een sombere gedachte, dat in het politieke
leven een man als Spiekman, die meestal den strijd
voert met open vizier, moet vallen, en dat een „politicus
als de heer De Klerk, er door het deftige liberalisme,
zelfs door de groot-liberale Nieuwe Rotterdamsche Cou
rant met vlag en wimpel wordt doorgeholpen.
Goed gehuilebalkt
Eerst je uiterste best doen en alle mogelijke middelen
gebruikt om een kandidaat te doen vallen en als i
dan gevallen is wat krokodillentranen geweend óver
z'n val.
De anti-revolutionaire politiek schijnt een zéér zonder
linge het groote licht kon wel een dwaal-licht zijn.
Nog eens de Jeneververkiezing-en. De katholieke
Kamerleden Janssen en Merckelbach, komen onnoozel
in de Tijd beweren, dat van alle praatjes over de Lim-
burgsche bier- en jenever verkiezingen niets waar is. Zij
schrijven o. a.
„Üit al het voorgaande blijkt nogal duidelijk, dat
verkiezingen voor de Tweede Kamer in Limburg als
regel ruim zoo moreel gevoerd worden als boven den
Moerdijk, en dat hoogst enkele uitzonderingen, in den
loop van eel jaren voorgekomen, thans worden aange
dikt en tot regel gemaakt, om daardoor Limburg in
het bijzonder en de moraliteit der katholieke kiezers in
het algemeen aan de kaak te stellen."
De Tijd schrijft hieronder
Gelooven deze heeren zelf werkelijk, dat zoowel de
volksmeening als de persmannen de dupe werden van
laster en zinsbedrog betreflende gebeurtenissen, welke
voor iedereen waarneembaar zijn, en waarvan men het
bestaan niet anders dan met leedwezen en schaamte
kan erkennen?"
D'r behoeft wezenlijk niets meer bij. We zijn allang
bekoord en natuurlijk wij niet alleen, doch ieder en
al wat gevoel heeft voor poëzie zal in 't vervolg wel
met reikhalzend verlangen uitzien naar poëtische ont
boezemingen van 't Nieuwsblad.
Och, de kleuter meent 't toch altijd zoo goed as-i
nou maar een beetje mee kón doen!...
De vergadering, belegd door de bakkersgezellenbond
in 't Verkooplokaal aan de Lange Haven, waar Ten
Boekhorst het vóór-ontwerp van wet op arbeids- en
rusttijden in broodfabrieken bespreken zou, was slecht
bezocht. Circa 30 menschen waren aanwezig en of
nij het slechtte weer al van invloed moge geweest
zijn, de urgentie van het onderwerp had in ieder ge
val een beteie opkomst gevorderd. Doordat Ten Boek
horst de trein had misgeloopen, kon eerst te negen
ure inplaats van acht (zooals aangekondigd was) worden
begonnen.
De Bruin sprak in z'n openingswoord z'n leedwezen
uit over de geringe opkomst, er op wijzende dat Schiedam
zich ook heden zoo echt Schiedam toont en niet warm
is te krijgen voor wat ook. Tevens betreurde hij 't,
dat de afgevaardigde ter Tweede Kamer, Van Limburg
Stirum, uitgenoodigd deze vergadering bij te wonen,
schittert door afwezigheid niet alleen, doch tota;.l niets
van zich heeft laten hooien.
Hierna verkrijgt Ten Boekhorst het woord
Aan de hand der rapporten Dordrecht-Delft-Zutfen,
samengesteld door commissiën welke bestaan uit ele
menten van alle richtingen, geeft spr. eerst een over
zicht van het leven en van den toestand van den
bakkersgezel. Dit zijn nu eens niet gegevens die ge
leverd zijn door het zgn „rooie element" doch mannen
van den R-K. Volksbond, Patrimonium e. a. stelden
het onderzoek in en spreken in hun rap, ort zoowel van
Dordrecht, Delft als Zutfen van overmatig langen arbeid,
schandelijk lage loonen, slechte huisvesting en zoo meer.
Het zgn. „interne stelsel" doet den kostknecht
lichamelijk en geestelijk afhankelijk zijn van den patroon.
Een tehuis heeft de kostknecht meestal niet dikwerf
moet hij z'n toevlucht zoeken in de kroeg of andere
min-aanbevelens-waardige plaatsen, waarbij nog komt
dat heel dikwijls de voeding slecht is en de slaapge
legenheid mede heel veel te wenschen over laat.
2 a 3 personen moeten vaak in één bed slapen en het
geval deed zich zelfs voo^, dat de bakkersknecht mocht
gaan slapen in het bed, dat de meid pas had verlaten.
Te Zutfen was aan een intern werkend jongetje tot
slaapplaats aangewezende trog
En dan die nachtarbeidDie historische, maar ge
vloekte gewoonte in het bakkersbedrijf, voor zoo'n groot
deel de schuld van onzen ellendigen toestand, van onze
demoralisatie en toch zoo geheel overbodigDe
Bakkersgezellenbond heeft al de jaren van zijn bestaan
gehamerd op hetzelfde aambeeld en afschaffing geëischt
de aandacht van verschillende personen buiten het be
drijf, zooals Dr. Vitus Bruinsma, de oud-minister Borrel,
is er op gevestigd en door hen veroordeeld. En zoo
mogen wij ook veronderstellen dat het nu besproken
voor-ontwerp van wet een uitvloeisel is van de agitatie
van den Bond. Na nog een uiteenzetting te hebben ge
geven van de eischen van den Bond omtrent arbeidsduur
en rusttijden, gesteld tegenover het gejammer der midden
klasse die, dood-gedrukt door het groot-kapitalisme, z'n
bestaan ten onzen koste poogt te rekken, eindigt spr.
met een krachtige opwekking tot de aanwezig.e bak
kersgezellen zich bij den Bond aan te sluiten, zijn be
langrijk betoog.
Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruikge
maakt, óók niet door de aanwezige bakkerspa,troons.
Reeds^ meer hebben we beweerd dat in 't kleine
Krantje van Van Noortwy k een groote geest
schijnt te schuilen. In 't laatste no. komt de waarheid
van die bewering sterk voor den dag. Onder 't opschrift
„Splinter en Balk" worden uit 't Zondagsblad van
Het Volk enkele dichtregelen van Hermans aangehaald
en voorgesteld ze als volgt te wijzigen:
Overigens weten zij perfekt hun woede te wreken.
Daar kunnen de_doden in Rusland mede van spreken;
de congregaties in Frankrijk van spreken
En het beginsel van den Barthalomeusnacht,
Is in dit land eens per maand n°g van kracht,
nog daag'lijks van kracht.
Dat's al mooi, maar hou-je centen in je zak, de koopman
geeft nog meer. Hallob, daar gaat-i.
O socialisme My**"
als gij uw ellende
Verkwikkend in 's menschen gemoed eens doet dalen
Verwoestend in 't menschen gemoed door blijft zenden
Dan zijn wij verlost van dat leed en die pijn,
Dan eerst begint recht dat leèd en die pijn,
En zal er op aarde broederschap zijn,
En dan zal deez' aard een helle reeds zijn.
Werkelijk aardig bij elkaar gescharreld. Vooral het
tweede „couplet", daar is zorg aan besteed. Dat is aan
woordkeuze, stijl en rythmus wel duidelijk merkbaar.
Jongens ja, als we daar bijv. de 2de regel nog eens lezen
Verwoestend in 't menschen gemoed door blijft
zenden.
Houtw.-Ver. „Streven naar Verbetering" (A'dam.)
Afdeeling van den Ned. Scheeps- en Bootwerkersbond.
Wederom een manifest der Houtwerkers, zal door
menigeen gezegd worden, wanneer men dit in handen
krijgt. Ja, mede-arbeiders, wederom een manifest om
het verkeerde denkbeeld, dat deze staking verloren zou
zijn, tegen te spreken.
Enkelen denken het, anderen zeggen het reeds, maar
met de meest mogelijke beslistheid wenschen wjj tegen
deze verkeerde meening op te komen.
Aan hen, die met ons bedrijf niet bekend zijn en
meenen dat deze strjjd reeds te lang duurt om nog op
een overwinning te kunnen rekenen, zij het nogmaals
gezegd dat de houtwerkers zelf daarover een andere
meening zijn toegedaan en niet zonder reden.
Niettegenstaande door onze patroons, in navolging
der andere werkgevers in het havenbedrijf, kosten noch
moeite zijn gespaard om de houtwerkersorganisatie te
vernietigen, is daarmede niet anders bereikt dan dat de
Amsterdamsche Houthandel een gevoelige knak heeft
gekregen.
Die patroons welke niet direkt in de staking betrokken
zijn hier ter stede, en voor het grootste deel de firma
W. Pont te Zaandam, maken van dien toestand gebruik
en zetten zonder stoornis hun bedrijf voort. De loodsen
en terreinen aan de Houthaven staan zoo goed als leeg.
Dat die toestand voor de houthandel onhoudbaar is,
zal elkeen, ook de patroons moeten toegeven.
Het is ons gebleken dat het onze patroons gelukt is,
de afzending van Zweedsche ladingen tot een minimum
te beperken. Ook in enkele andere havenplaatsen hebben
de patroons dit klaar gespeeld. De werkgevers hoopten
daardoor den strijd zoolang te kunnen rekken dat het
voor ons onmogelijk zoude zijn dien vol te houden.
Want wie had ooit durven denken dat de houtwerkers
3 maanden lang dezen strijd konden voeren zonder iets
te verliezen. De patroons zeker niet.
Door ons is steeds beweerd dat vroeg of laat de
afzendingen zullen plaats hebben en daarmede het werk
in de haven zal aankomen.
Het is ons bekend dat deze week aan de kantoren
onzer patroons telegrammen van de afzenders uit ver
schillende havenplaatsen zijn ontvangen, met het drin
gend verzoek, de opgehouden ladingen te accepteeren,
daar afzenders geen ruimte daarvoor disponibel hebben
en hunne terreinen niet langer kunnen afstaan, een en
ander met het oog op de contracten, die na de hunnen
zijn afgesloten.
Dus over eenigen tijd pas zal blijken, wat er waar
is van de bewering der patroons, dat ze over voldoende
goede werkkrachten zouden beschikken. De hout werkers
weten te goed dat zooiets beslist is gelogen. Immers,
als dat zoo was, waarom dan hebben de patroons het hout
niet als gewoonlijk laten komen Waarom getroosten
zij zich de daaruit voortvloeiende groote schade Waar
om wachten ze het uiterste af? Om de eenvoudige
reden dat de patroons, bevreesd te moeten toegeven,
het niet durfde wagen, de aanvoer evenals vorige jaren
te doen plaats hebben, waardoor de proef op de som
zou worden gezet. De patroons meenden, door het werk
te verschuiven, niet alleen tijd te winnen, maar ook de
houtwerkers te ontmoedigen, en alzoo hun slag te kun
nen slaan.
Neen, heeren patroons, uwe pogingen en kosten zijn
tevergeefs. De houtwerkers blijven gewoonweg staan
en zijn niet zoo licht te verschalken.
Laten we even nagaan de voordeelen door factors
en patroons behaald.
Door de patroons zijn de volgende sommetjes betaald
voor het verwerken van enkele partijtjes hout: voor 150
standaards aan de loodsen van Sundswal f810.—kost
in gewone omstandigheden aan houtwerkers volgens
loonstandaard f370.voor een grooter partijtje aan
de loodsen van Zweden f900.— kost in gewone om
standigheden aan houtwerkers volgens loonstandaard
f 450.—. De opslag van het ss. Mathilde kosten onge
veer f500.meer dan anders het geval was.
Maar genoeg daarover. Door de patroons is wel eens
beweerd dat ze geen kosten zullen sparen, maar toch
zullen ze zich wel tweemaal bedenken, voor en aleer
ze door op dien weg voort te gaan, het te moeten
aanzien dat hun handel, nog meer dan thans reeds het
geval is, zich zal verplaatsen voor een groot deel naar
Zaandam.
Wij geven daarom ons mede-arbeiders, die gedurende
drie maanden onzen strijd flink gesteund hebben, in
overweging: ga voort op den ingeslagen weg. Onthoudt
ons uw financieelen steun niet.
Dat men bedenke, dat hier een grootschen strijd
gestreden wordt. De houtwerkers toch zijn de eenigen
die na het verliezen van de algemeene werkstaking pal
bleven staan en dit zullen blijven doen. En al bedraagt
hun aantal nu geen duizenden, toch moet er 250 man
worden gesteund, waarvoor wekelijks een bedrag noodig
is van f 1500.
Komaan dan mede-arbeiders, er kan hier een glorie
rijke overwinning worden bevochten, helpt daartoe allen
mede door uw penningske te offeren op het altaar der
solidariteit. Geef geen gehoor aan de verdachtmakingen
van buitenstaanden, wie hij dan ook zij, dat de staking
der Houtwerkers verloren is.
Indien gij ons financiëel in staat stelt zullen wij het
tegendeel bewijzen.
Hoog de organisatie der arbeiders.
Voor het Hoofdbestuur van den
Nederl. Scheeps- en Bootwerkersbond,
A. C. WESSELS.
Het Bestuur der Houtwerkersvereeniging
„Streven naar Verbetering"
D. HOOGEVEEN.
OPROEP OM STEUN.
Pas is voor de arbeidersklasse de eene strijd achter
den rug of de andere eischt alweer inspanning van alle
krachten.
Na de April-beweging de Gemeenteraadsverkiezingen.
En als om dat alles te bezegelen komen last not
least de Provinciale meetings met de Nationale
Betooging voor 't Algemeem Kiesrecht.
Voor de April-beweging en de slachtoffers daarvan is
veel geldelijke steun gevraagd en ook voor de Gemeen
teraadsverkiezingen was veel geld noodig.
Maar de conclusie, waartoe de aktie tegen de dwang-
wetten leidde, was om dergelijke wetten ons van 't lijf
te honden, en om zulke botsingen te voorkomen, moeten
we hebben 't Algemeen Kiesrecht.
De Gemeenteraadsverkiezingen hebben eveneens, vol
gens de algemeene opinie, bewezen, dat de arbeiders
klasse geen duurzame resultaten zal bereiken, als ze
mist het Algemeen Kiesrecht.
Welnu, het Nederlandsche Comité voor algemeen
Kiesrecht, bestaande uit den Bond van Ned. Marine
matrozen, den Bond van Ned. Gemeente-werklieden, de
Ver. voor Vrouwen-kiesrecht, de Soc.-Dem. Arbeiders
partij, de Soc.-Dem. Onderwijzersvereeniging en een
aantal Plaatselijke Comité's, roepen allen, die hiervan
overtuigd zijn, op, te toonen dat deze meening diepge-
Geldersche Rade 77, Amsterdam,.
