DE VLAG DEKT DE LADING.
Cursus Loopuit.
^BUITENLAND.
Toen wij het le jaarverslag 1902/3 van de Niet-
Arbeiders -Coöperatie in handen kregen en de cijfers die
zij ons daarin noemt als heetende den toestand dier
Coöperatie op den 1 September 1903 voor te stellen,
of beter gezegd weer te geven, eens nader bekeken en
aan een gezonde critiek onderwierpen, zijn wij tot het
resultaat gekomen, dat het geheele verslag in den
waren zin des woords geen verslag mag heeten.
„De Stukken worden voor de leden ten kantore der
„vereeniging gedurende 8 dagen, te rekenen van den
„dag der kennisgeving, ter inzage gelegd
is de inhoud van de 4e alinea van art. 40 der statuten
onder het hoofd „Balans- en Winst- en Verliesrekening.
Wat moet of behoort evenwel een Verslag te bevatten?
Een beschrijving van de geschiedenis gedurende het
verloopen tijdvak en volgens meergenoemd artikel 40,
de Balans en de Winst-en Verliesrekening deze laatste
wordt in bedoeld verslag Exploitatie-rekening genoemd.
Behalve deze zaken behoort het verslag voorzien te
zijn van een toelichting, die de verschillende groepen,
die op de Balans en Exploitatie-rekening voorkomen,
zal bewijzen en ophelderen. Welnu, deze toelichting
ontbreekt
Wij vestigen hier vooral de aandacht op, omdat het
een coöperatie betreft, een vereeniging waarin de
leden gezamenlijk een bedrijf, en wèl dat van bakker
uitoefenen.
Temeer doet zich de behoefte aan die toelichting
gevoelen, wanneer een verslag bestemd is voor niet-
vakmenschen, voor wie cijfers zonder meer doode dingen
zijn. Wij stippen hierbij aan dat volgens het verslag,
de coöperatie is opgericht op initiatief van de Afd.
Schiedam van het Algem. Ned. Werklieden-Verbond, in
vereeniging met 17 hier gevestigde Werklieden-wereeni-
gingen.
Wij willen niet beweren dat het gemakkelijk is, een
Belans of een Winst- en Verliesrekening zóó te be
schrijven dat een en ander voor iedereen te verstaan
is, maar wij hadden zeker een dergelijke opstelling in
het Verslag van de onderhavige Coöperatie mogen ver
wachten, omdat deze aan het hoofd heeft een man,
die zelf cursussen in boekhouden leidde, (zie o.a. bldz. 14
van het Verslag-1902 van het Volkshuis alhier)! Voor
hèm mag administratie-voeren en veTsl&g-uitbrengen
een peulschilletje zijn, voor hèn, die niet zijn kennis
bezitten, moet het lezen van zoo'n verslag een rond-
doolen in het Labyrinth zijn!
Wij zouden evenwel te ver gaan, wanneer wij be
weerden: „er is totaal geen toelichting," want er is
wel degelijk een beschrijving, n.l. van de Verdeeling
van de winst. (Zie bladz. 7 onderaan en bladz. 8
bovenaan v. h. Verslag;) dat is evenwel geen winste
voor het verslag als zoodanig, daar het niet beschrijft,
hoe de winst ontstaan, waaruit de winst voortgevloeid
is, maar wèl hoe ze verdeeld wordt.
Bij ons is dan ook de onuitwischbare indruk gevestigd
dat men den Leden der „Algemeene Coöperatie" tracht
zand in de oogen te strooien.
Aan de administratie, zooals die in het onderhavige
geval toegepast wordt op het bakkersbedrijft kleeft een
zeer groote fout.
We hebben hierbij het oog op het feit, dat in dit
bedrijf ovens noodig zijn.
Het gebouw, het materiaal, kortom de bedrijfsmiddelen,
zijn aan voortdurende slijtage onderhevig. Dit blijkt
o. a. daaruit, dat op „Gebouwen" 2% en op „Inventa
ris" 10% is afgeschreven.
Onder de bedrijfsmiddelen ressorteeren de ovéns, welke
aan veel grootere slijtage onderhevig zijn, dan eenig
ander.
Nu eischt de techniek van de administratie eener
bakkerij, dat voor „Ovens" een speciale rekening wordt
geopend en op die rekening jaarlijks zooveel wordt af
geschreven, dat, zoodra vernieuwing van een oven
noodzakelijk D, onder normale omstandigheden de volle
afschrijving op den ouden oven heeft plaats gehad.
Het ontbreken van dit onderdeel der administratie
wijst op een leemte, welke het vermoeden wettigt, dat
haar inrichting met weinig kennis van zaken is behandeld.
Tot nadere toelichting diene dat ieder, die eenigszins
met het groot-bakkersbedrijf op de hoogte is, weet, dat
de ondervinding heeft geleerd, dat de jaarlijksche af
schrijving op ovens 6 cents per 50 K. G. in dat
jaar verbakken meel bedraagt.
Deze wijze van afschrijving wordt dan ook gevolgd
door die coöperatieve bakkerijen en broodfabrieken,
waar de administratie voldoet aan de eischen, die eraan
gesteld mogen worden
kolen wordt tenminste niet genoemd, zelfs niet „pro
memorie." De vraag rijst thans
„Hoe kon op 1 September 1903 de bakkerij gaan
„werken, terwijl er geen kolen waren
In het verslag lezen wij
„Alsnu 1) kon men overgaan tot bouw of aankoop
„van een bakkerij daar het „benoodigde" kapitaal tegen
„„matige" rente (4%) was toegezegd."
Dat 4% een „matige" rente is of zou zijn laten wij
buiten beschouwing, doch wat is het „benoodigde" kapi
taal, of liever, wat „was" het?
Wanneer wij nu de balans opslaan, dan zien wij
onder de schulden voorkomen:
Geldleening 10200.
Was dit bedrag het „benoodigde" kapitaal of was
het oorspronkelijk grooter, zoodat er reeds iets van is
afgelost? Het verslag zwjjgt erover!
In verband met deze „Geldleening" komt er nog een
duiveltje om den hoek gluren.
Uit het verslag citeeren wij:
en ten slotte werd de bakkerij van den
„Heer J. Goemans gekocht en Maandag 22 Sept. met
„bakken begonnen". De Bakkerij werd dus gekocht
vóór den 22 Sept. Het „benoodigdekapitaal (zie
verder!) was aanwezig, dus kon men geld bij de visch
doen en betalen. Wanneer wij ons nu wederom tot de
Balans wenden trekt de rekening.
Geldleeningf 10200.
wederom onze aandacht.
Dit bedrag tegen de rente van 4% in 1 )aar Se"
leend moet een vèrlies aan interest opleveren van
102 X f4. f408.—, terwijl de exploitatie-rekening
slechts vermeldt als last:
Interestf 17,08.
Het gaat ons niet gemakkelijk af, in gemoede te ge-
looven dat de geldschieter aan de Coöperatie een
cadeautje van f390,— heeft gedaan, maar waar is
dan dit meerdere bedrag ondergebracht?
De belans vermeldt een Afschrijvingsrekening (inge
houden winst voor slijtage en of waardevermindering)
met een bedrag vanf 309.02
De totale afschrijving op „Gebouwen"
en „Inventaris" zijn dus in dit bedrag
bijeengevoegd.
Op de Exploitatie-rekening komt voor
de rekening „Afschrijving Inventaris" met
een bedrag van129.02
zoodat voor afschrijving op „Gebouwen"_
blijkbaar een bedrag van
180.-
is aangewend.
Volgens de Statuten (ook te bepalen
uit het Verslag) moet er 2°/0 van de
waarde derGebouwen afgeschreven worden,
dat is dus t 180.—. De aankoopswaarde
der Gebouwen was dus 10% X f180.— f 9000.—
Terwijl de Gebouwen op de Balans een
waarde hebben van10587.64y3
Dit geeft dus een verschil van f 1587.641/:
en wjj vragen ons af: „door welke oorzaak kon de
„Algemeene Coöperatie" er toe geleid worden om „Ge
bouwen" f 1587.647, boven de boekwaarde te laten
"voorkomen op de Balans?"
Het Verslag zegt natuurlijk niets hiervan.
Van dit bedrag wordt dus aan dividend
uitgekeerd 7 1973.31
Het totaal bedrag voor dividend bestemd
is, (Zie onderste regel bladz. 7) 2047,25
Zoodat er een overschot is van f 73,94y3
dat op nieuwe rekening (1903/1904) als
„Onverdeeld Ledendividend"
behoorde te worden overgebracht. In het geheele
Verslag is er niets van te vinden!
Met dit betoog bedoelen wij de „Algemeene Coöperatieve
Bakkerij" erop te wijzen dat, wanneer zij wederom ver
slagen publiceert, zij dit zal doen in voor hare leden
begrijpelijken vorm, en dat zij dit kan doen, durven wrij
gerust te beweren, daar zij nevens haren voorzitter, die,
zooals wij hiervoor zagen als Administratie-onderwijzer
optreedt, bovendien een bezoldigden administrateur
(tegen een niet te hoog salaris) heeft.
Wij merken hierbij nog op, dat het Verslag slechts
melding maakt van het volgende personeel: meester
knecht, overnist, 4 volwassenen en 1 niet volwassene,
dus niet van genoemden administrateur.
De eerste Cursusvergadering, waar Jos. Loopuit op
trad, was flink bezocht. Van de gehouden besprekingen
kunnen we, met het oog op de ruimte in ons blad,
slechts een beknopt overzicht geven.
Loopuit zette uiteen, dat de kern van de Sociaal-dem.
leer het beginsel van den klassenstrijd is. Men is geen
sociaal-democraat, wanneer men het bestaan van dien
strijd niet erkent, en de noodzakelijkheid hem te voeren,
niet onderschrijft. Die erkenning is juist het punt, dat
ons van de partijen, die ons omzwermen (Vrijz. dem. en
Anarchisten) onderscheidt.
Daarom behandelde spreker deze vragen:
lo. Wat is de klassenstrijd?
2o. Wat is de klassenstrijd voor de Soc.-dem.
3o. Wat is de klassenstrijd voor de maatschappij?
In de volgende cursusvergadering kon dan de vraag
behandeld worden: Met welke middelen moet de strijd
gevoerd worden?
Ter behandeling van de le vraag ging spreker de
economische ontwikkeling na van de maatschappij, be
ginnende in de Middeleeuwen tot op den huidigen dag.
De gilden, het proletariaat vroeger en nu, ontwikkeling
van het machine-wezen, ontstaan van een klasse van
fabrieksarbeiders, dood van het handwerk, de vervanging
daarvan door den deelarbeid, waren punten, die uitvoerig
werden toegelicht en besproken, om ten slotte te komen
tot de conclusie, dat de klassenstrijd beoogt de vervor
ming van de productiewijze, zoodat deze genootschappe
lijk wordt. Allen voor allen!
Daarna ging spr. na, waarom het beginsel van den
klassenstrijd juist de kern is van ons program, om ten
overvloede nog eens helder in het licht te stellen, alle
ellende, alle misère, die de strijd der klasse van bezitters
tegen die der onterfden met zich voert.
Van de gelegenheid om met spr. van gedachten te
wisselen, maakten enkelen gebruik. Zij werden beant
woord, waarna de vergadering werd gesloten.
Het was een aangename, leerrijke morgen voor velen.
De belangstelling op Zondag 15 November zal zeker
niet geringer zijn. Op, voor de propaganda!
Wanneer wij nu eenige cijfergroepen op de Exploitatie
rekening en op de balans eens ontleden, en de wijze
van administratie-voeren daaruit waarnemen, komen wij
tot resultaten, welke naar ons oordeel duidelijk genoeg
aantoonen, dat die toelichtingen in het Verslag zeer
noodzakelijk waren.
Op de exploitatie-rekening komt voor een bedrag van
f 475,46 voor verbruikte kolen. De coöperatie heeft dus
kolen noodig in het bedrijf, en wij kunnen moeielijk
aannemen, dat in het nieuwe boekjaar geen kolen
zouden noodig zijn, terwijl wij bovendien den winter
tegemoet gaan!
Nu blijkt er tot onze verwondering uit de Balans op
31 Augustus 1903 niet dat zij er wei waren, de rekening
De Balans maakt melding van een Schuld aan de
leden vanf 769.15.
Dit bedrag is evenwel de oplossing van verschillende
rekeningen, want
lo. De leden zijn schuldig hun bedrag van deelneming
d. i. in dit geval per deelnemer f 10.Zoodat de
Leden gezamenlijk als Crediteur onder het hoofd
„Inbreng Leden" 2)
verschijnen.
2o. Volgens art. 11 der Statuten behoeven de aandeeleii
niet direct volgestort te worden, hetgeen als feit
blijkt uit het Verslag, (bladz. 8, 11de regel v. o.)
De rekening
„Inbreng nog te storten"
dient dus te verschijnen onder de baten, met dat be
drag wat nog op de aandeelen moet bijgepast worden.
Wanneer er alzoo aan deze boekhoudkundige eischen
voldaan was, zouden de leden hunne verplichtingen
tegenover hunne vereeniging hebben leeren kennen,
d. w. z. slechts als groep, in massa.
Noch uit het Verslag, noch uit de Balans of uit de
exploitatie-rekening is te constateeren, vanwaar het
bedrag moet komen, dat bestemd is ter voldoening
van de „Dividend-belasting", en dit is toch een be
lasting die op de Exploitatie 1902/3 drukt
Wij willen nog een voorbeeld van eigenaardige op
vatting van administratie geven.
De Winst veroorlooft een uitkeering van 7% over
ieders broodverbruik. Dit deel van de winst, voor
dividend aan de Leden bestemd, moet berekend worden
naar een broodverbruik van f 28190.17
(Zie bladz. 8, 6de regel v. b.)
Duitscliland. In de hospitalen en ziekenhuizen
hier te lande schijnen de toestanden, blijkens berichten,
die zoo nu en dan de ronde in de pers doen, nog verre
van rooskleurig te zijn. De klachten, onlangs nog geuit
door de verpleegsters in een der ziekenhuizen te Am
sterdam waren teekenend. Met de behandeling van het
personeel blijkt het daar treurig gesteld te zijn. En als
zij, die zieken hulp en bijstand moeten verleenen, zelf
zuchten onder een onwaardige behandeling, dan is er
voor de ziekenverzorging weinig edels te verwachten.
Het lijdt geen twijfel of de liefdezusters komen in een
toestand van doffe lusteloosheid en onverschilligheid,
wanneer zij niet behoorlijk kunnen voldoen aan hun
stoffelijke en geestelijke behoeften. Eu hoe het dan
gaat leert ons het volgende bericht uit een ziekenhuis
te Pasing, een voorstad van de Beiersche hoofdstad
München.
We weten niet of daar de verpleegsters ook worden
uitgebuit, maar.
Dezer dagen werd voor de rechtbank vastgesteld, dat
de patiënten die zij verplegen, in vier weken tijd geen
schoon beddegoed, en maar eenmaal schoon lijfgoed
hadden gekregen. In het eten werd ongedierte en vuil
gevonden, in de sla een regenworm. Een zieke liep
ongedierte op. De geneesheer-directeur kon zich, zei
hij, met het ziekenhuis niet druk maken, want hij kreeg
maar f600 salaris, en de staatsinspecteur had bij ver
schillende bezoeken „alles in orde" bevonden
Intusschen komt onder deze categorie van arbeidsters
langzamerhand leven en beginnen zij zich bij de be
staande vakvereenigingen aan te sluiten. Ook zij wor
den het gewaar, dat zonder organisatie niets verkregen
kan worden en dat alleen in vereeniging haar kracht ligt!
Wij wenschen haar succes om harentwil en ter wille
van de honderden, die aan hare zorg worden toevertrouwd
Als een bewijs, hoe in sommige streken van Duitscli
land onze beginselen veld winnen, kan het bericht die-
1) Sedert den 28 Aug. 1902.
2) Ook „Deelname Leden". De redactie doet mets ter zake.
