No. 51.
ZATERDAG 20 FEBRUARI 1904
3e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Bureau van Redactie en Administratie:
A. WINTERBERG, Raam 27.
Stukken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Van onze vroede vaderen.
Cursus Mevr. Roland Holst.
Coöperatie.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j,.--,7
o on bvj voormtbetalmq.
tranco per post 30 cent j J
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
De raadszitting van Donderdag 11 dezer bracht be
halve een flinke waschlijst van ingekomen stukken en
een paar leeraarsbenoemingen, twee interpellaties, een
artikel, dat in de vergadering onzer edelachtbaren maar
zeer sporadisch voorkomt. Maar raadsleden, die wat
voor de zaak over hebben, die van hun mandaat wat
werk willen maken, of althans den schijn ervan op zich
willen laden, dienen zoo nu en dan een interpellatie
in den raad te brengen, wèl te verstaan, niet om Rsen
W.'s doen-en-laten te becritiseeren of aan den kaak te
stellen, neen, daarvoor is de wederzijdsche verhouding
van raadsleden tot Dagelijksch Bestuur onzer gemeente
te zoetsappig, te amicaal, 't Staat buitendien gekleed
om in interpellaties te doen, altijd in van die nette,
fatsoenlijke interpellaties, waarin je nou eigenlijk niet
zeg, wat je op je hart heb, en waarvan je het antwoord
allang van jezelf weet. Zoo ging 'c verleden week Don
derdag in den Raadd'r werd geïnterpelleerd, en we
zullen maar niet vragen door wie, dat weten we alle
maal wel, dat was natuurlijk de edelachtbare heer P.
Lagerwey, 't is wereldbekend binnen Schiedam's
grenspalen dat genoemd geacht lid niet zwijgenkan.
Spreken is zilver, zwijgen is g.ad, doch de heer Lager
wey verkoos het zilver en trok an 't interpelleeren over
de typhus-gevallenMijnheerr de veurzitterr"De
heer Lagenveij was an 't woord en roemde hoog B. en
W.'s activiteit (daaraan twijfelt niemand meer). Na dit
komplimentje kwamen 4 vragen.
lo. Blijven de resultaten van onderzoek ten aanzien
der drinkwaterleiding geruststellend
AntwoordGeruststellend.
2o. Neemt het aantal ziektegevallen af en is een op
gave te verwachten in de dagbladen Antwoord
Van 20 Januari tot 11 Februari werden aangegeven
23 gevallen en bovendien lagen er op 't laatste tijdstip
10 zieken in het ziekenhuis. B. en W. deden geen op
gave aan de bladen, omdat ze het publiek geen vrees
wilden aanjagen. Terecht merkte de heer Qouka latei-
op, dat volledige bekendmaking der waarheid, het pu
bliek bij deze epidemie minder vrees zal aanjagen, dan
het verzwijgen ervan. Men kan zelf maatregelen nemen
om de typhus te voorkomen, door melk en drinkwater
te koken
Eigenaardig is het argument van den voorzitter „om
de lui geen vrees an te jagen". Misschien is er onder
alles, wat er op het raadhuis achterbaks gehouden wordt,
wel meer wat het publiek „vrees an zon kunnen jagen"
en wordt dat maar liefst in besloten raadsvergaderin
gen bedisseld.
Maar we dwalen af.
Vraag 3 Is de medewerking van de ingezetenen vol
doende of niet?
AntwoordOver 't algemeen voldoende, sommige
christelijke broeders stribbelen tegen.
Vraag 4 Achten B. en W. een blanco crediet wen-
schelijk om krachtige maatregelen te kunnen nemen
Deze niet onbelangrijke vraag werd door den voor
zitter ontkennend beantwoord. Op de begrooting is een
post voor besmettelijke ziekten en er is voor B. en W.
geen aanleiding die post te verhoogen Bedoelde de heer
Lagerwey met zijn vraag om de arme werkmansgezin
nen te vrijwaren voor de onkosten, wanneer de typhus
hen trof? En als hij net bedoelde, waarom zei hij het
dan niet ronduit? De vaagheid van de interpellatie-
Lagerwey is daarmee aangetoond.
Over de kermis interpelleert de heer Klein, doch de
goeie man zag in zijn ijver alle markten an voor jaar
markten en hij had er geen wil van, om de kermis
voor Zondag te doen eindigen, hetgeen zijn interpellatie
beoogde.
Het voorstel van B. en W. tot aanleg van een plant
soen ter plaatse van den weggebroken Wilhelmina-
molen, werd natuurlijk met eenparigheid van stemmen
aangenomen.
't Plantsoen op zichzelf kost de kleinigheid van 1500
gulden en de noodzakelijke verstrating rondom komt,
volgens verklaring van den wethouder Visser, op 1400
gulden.
Daarna was er geheime zitting, waarin 2y3 uur over
aankoop van grond werd gebabbeld.
A. s. Dinsdag, 23 Febr., is het weer Raadszittingen
dan komt die geheime grondaankoop aan de orde.
Wij beelden ons in, langs den weg bovenbedoeld, veel
tot stand te brengen, doch blijvend verbeteringen aan
te brengen, is onmogelijk. De uitbuiting blijft. Hoewel
de arbeidswetgeving 40 jaar geleden is begonnen en
er op resultaten valt te wijzen, het kapitalistische stel
sel heeft zich ook uitgebreid. De arbeidswetgeving
pinkt de uitbreiding van liet kapitalisme na.
Hoe langzaam b. v. groeit het militairistisch stelsel
naar het volksleger. Zoo gaat het met alles: de stof
felijke verbetering komt wel hier en daar tot stand,
maar zij blijft toch ver achter bij het geestelijk resul
taat van den politieken strijd. Dit resultaat blijft
nooit uit, bij nederlaag noch overwinning. Het is één
der grondslagen van Onze Hoop, dat onze strijd aan
de arbeiders zedelijke rijpheid brengt, hun zedelijk en
geestelijk verheft op hoogeren peil, dan dat der burger
lijke partijen. Deze ontwikkeling gaat gepaard met
grooter ontevredenheid. Dat begrijpen onze bourgeois
niet en toch is dat het teeken van den vooruitgang.
Die ontevredenheid nog grooter worden. Alles wat
zwaar, onaangenaam en vuil is, is voor de arbeiders.
Die minderwaardigheid gevoelen de arbeiders en daar
mee worden zij ontevredener bij hooger ontwikkeling.
Hoe nu de oplossing zal komen, weten wij niet. In
welke vormen zal de eindstrijd worden uitgestreden?
Spreekster's persoonlijke meening is, dat ook de
staking tegen den Staat een rol zal spelen. Toch
nemen wij scherp stelling tegen de anarch, propaganda
voor de algemeene werkstaking. Nimmer zullen de
arbeiders den strijd winnen, wanneer hun geschooldheid
en organisatie onvoldoende is.
Alvorens te eindigen herdacht spreekster den 31en
Jan. niet als feestdag, daartoe was de schoone daad
van dien dag gevolgd door te veel droevigs. Niet be
doeld wordt de treurige waarheid, dat in de overwin
ning van dien dag de nederlaag reeds besloten was.
'tls niet de nederlaag, maar de tweedracht, daarop
gevolgd, die droevig stemt. Dit neemt niet weg, dat
nooit de wensch in ons opkomt, dat het niet gebeurd ware.
Wij schatten niet de waarde der daad met een stof-
felijken, maar met een zedelijken maatstaf.
De schitterende straling van de solidariteit blijft voor
verheffenden bemoedigend en geeft het bewijs, dat de
25 jaren van propaganda niet te verg efsch zijn geweest.
Het geeft hoop, dat dit gevoel eenmaal zal zijn de
blijvende en algemeene gezindheid en dat dan de ar
beiders zullen optrekken als één mandat is de dag dei-
overwinning.
Zondag 14 Febr. in „Constantia." Het derde strijd
middel der arbeiders-partijde coöperatie.
De arbeiders organiseeren zich in hun kwaliteit van
verbruikers. Ook andere groepen doen zoo b.v. ambte
naren en hoogere militairen in „Eigen Hulp". De arbei
ders hebben evenwel iets bijzonders gemaakt van de
coöperatie, welke in 60 jaar een deel van de wereld
heeft veroverd. Owen, ontkenner van de noodzakelijk
heid van den klassenstrijd en de socialistische kolonies
zijn voorbeelden, dat coöperatie niet het middel kan zijn,
zonder klassenstrijd uit dezen klassenstaat te komen.
Bij 't coöpereeren zit de idee voor, te ontkomen aan
tusschenpersonen bij 't aanschaffen der dagelijksche be-
noodigdheden. Dit is de verbruikscoöperatie, waar tegen
over staat de productieve, die voor de markt werkt,
concurreert en winst heft van de artikelen, die de
arbeiders zich moeten aanschaffen. Bij de verbruiks
coöperatie blijft het steeds een voortbrengen voor de leden.
Het eerste voordeel dier coöperatie is betere waar.
Voor denzelfden prijs levert de coöp. oneindig betere
waar, dan de particulier, welke waar bovendien ook
zuiniger is in 't gebruik. Het tweede contante betaling,
waardoor de arbeider bevrijd wo dt van de af hankelijk-
heid van den kleinen winkelier. Het derde steun in
den strijd tegen het patronaat. De coöperatie is gelegen
heid, om de voormannen in den strijd te behouden,
waarbij natuurlijk de belangen van het bedrijf niet uit
't oog moeten worden verloren. De arbeiders zelf kunnen
zoodoende hun leiders behouden, die anders b.v. de stad
zouden worden uitgedreven, zij pureeren dus de slagen
van het patronaat.' Zij gevoelen zich sterker, vervuld
met meer zelfvertrouwen. Het zedelijke gevolg isver
heffing. Het vierde de gunstige invloed op het loon
enz. bij particuliere patroons. Vooral is dit liet geval
bij grootere uitbreiding. Bij de lastercampagne in België
tegen de coöperatie bracht een enquête aan 't licht, dat
aan de coöperatieve inrichtingen loon en arbeidsvoor
waarden als model konden dienen voor 't geheele land.
In de broodfabrieken is dan ook in de laatste 10 a 20
jaar een aanmerkelijke verbetering in de loonen te
constateeren. Zoo heeft de coöperatie invloed op een
geheel bedrijf.
Het vijfde en voornaamstehet ontkomen aan de
winst der tusschenpersonen. Voor den arbeider is de
coöperatie het eenig mogelijke spaarfonds. De postspaar
bank is de toevlucht van een zeer kleine minderheid,
terwijl zoo'n bedrag bij ziekte, werkloosheid enz., dadelijk
wordt aangesproken. Bij de coöperatie wordt het geld
belegd zonder moeite, last en ontberingen. Daarmee
kan worden bestreden de kosten voor de vak- en poli-
tieke-vereeniging, de krant enz.
De vrouw ziet gewoonlijk zuur bij die uitgaven, en
toch zal iedere cent, daaraan besteed, vruchten dragen,
maar na jaren. Bij de coöperatie is dat anders. Daar
geschiedt de uitkeering eens of tweemaal per jaar en
dat maakt de vrouwen toeschietelijker, waat* zij omtrent
het nut en het belang der andere organisaties twijfe-
laarsters blijven.
Er zijn twee stelsels in de verbruiks-coöperatiede
prijs der waren is gelijk of hooger dan bij particulieren,
of de prijs is lager. Het tweede is niet toegepast door
de arbeiders. In Gent is de prijs van het brood L/4 a V6
hooger dan bij particulieren. Hoe zal de winst worden
besteed
't Is bij de beantwoording van deze vraag, dat de
burgerlijke en proletarische coöperaties uiteen loopen.
't Is voor ons sociaal-democraten van niet het minste
belang, of het individu tijdelijk is gebaat. De socialis
tische opvoeding van de arbeidersklasse staat voorop
het willen, denken en handelen der massa als één. Als
de arbeiders niet kunnen het zelfzuchtig begrip, komen
zij niet verder. Voor ons soc.-dem. zijn de arbeiders die
zoo doen, minderwaardig. Zij zijn ook dom als zjj er
alleen maar op bedacht zijn, alle voordeelen der ver
bruikscoöperatie in de wacht te sleepen. Dat geefc een
kleine oogenblikkelijke verbetering, maar voor de klasse
is het van geen belang. Als de winst besteed wordt aan
de vorming van fondsen, steun bij ziekte enz., gaat dat
al in de goede richting. Daarbij komt toch al de weg
cijfering van het eigen ik naar voren. Maar 't is niet
voldoende. De arbeiders zouden worden opgevoed naar
het type der Engelsche coöperatie, die niet afstaant voor
de arbeidersbewegingde economische, noch de politieke.
Waar de socialistische gezindheid doordringt als in
België, daar wordt gegeven voor de politieke actie,
daar wordt afgestaan aan de pers. Bij 't afstaan van
alle winst zouden de voordeelen gederfd worden ge
noemd, hierboven, ten vijfde Niet één coöperatie doet
dit. 't Zou de vraag zijn of zij zich zou staande houden.
Ook zou 't kunnen zijn, dat alleen een kern, de élite
der arbeiders zich zou aansluiten, en de coöperatie van
weinig invloed zou zijn. Voor 't individu, voor de enke
ling, maakt 't niet veel verschil een uitkeering van
f 10 meer of minder per jaar. In b. v. 500 arbeiders
gezinnen zou de invloed niet waarneembaar zijn, ook
niet na 10 jaar. 't Zou een bedrag van f 5000 maken
per jaar, van f 50.000 na 10 jaar voor de arbeiders
beweging.
Wat een winst zou daarmee behaald zijn aan propa
ganda door vergaderingeü, pers enz., hoe zon bevorderd
zijn het werken in gemeenteraden, '2e Kamer.