No. 51. ZATERDAG 20 FEBRUARI 1904 3e Jaargang. ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij. Bureau van Redactie en Administratie: A. WINTERBERG, Raam 27. Stukken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn. Van onze vroede vaderen. Cursus Mevr. Roland Holst. Coöperatie. ABONNEMENTSPRIJS: 25 cent per kwartaal j,.--,7 o on bvj voormtbetalmq. tranco per post 30 cent j J Losse nummers 2 cent. ADVERTENTIËN: 3 cent per regel. Bij abonnement belangrijke korting. De raadszitting van Donderdag 11 dezer bracht be halve een flinke waschlijst van ingekomen stukken en een paar leeraarsbenoemingen, twee interpellaties, een artikel, dat in de vergadering onzer edelachtbaren maar zeer sporadisch voorkomt. Maar raadsleden, die wat voor de zaak over hebben, die van hun mandaat wat werk willen maken, of althans den schijn ervan op zich willen laden, dienen zoo nu en dan een interpellatie in den raad te brengen, wèl te verstaan, niet om Rsen W.'s doen-en-laten te becritiseeren of aan den kaak te stellen, neen, daarvoor is de wederzijdsche verhouding van raadsleden tot Dagelijksch Bestuur onzer gemeente te zoetsappig, te amicaal, 't Staat buitendien gekleed om in interpellaties te doen, altijd in van die nette, fatsoenlijke interpellaties, waarin je nou eigenlijk niet zeg, wat je op je hart heb, en waarvan je het antwoord allang van jezelf weet. Zoo ging 'c verleden week Don derdag in den Raadd'r werd geïnterpelleerd, en we zullen maar niet vragen door wie, dat weten we alle maal wel, dat was natuurlijk de edelachtbare heer P. Lagerwey, 't is wereldbekend binnen Schiedam's grenspalen dat genoemd geacht lid niet zwijgenkan. Spreken is zilver, zwijgen is g.ad, doch de heer Lager wey verkoos het zilver en trok an 't interpelleeren over de typhus-gevallenMijnheerr de veurzitterr"De heer Lagenveij was an 't woord en roemde hoog B. en W.'s activiteit (daaraan twijfelt niemand meer). Na dit komplimentje kwamen 4 vragen. lo. Blijven de resultaten van onderzoek ten aanzien der drinkwaterleiding geruststellend AntwoordGeruststellend. 2o. Neemt het aantal ziektegevallen af en is een op gave te verwachten in de dagbladen Antwoord Van 20 Januari tot 11 Februari werden aangegeven 23 gevallen en bovendien lagen er op 't laatste tijdstip 10 zieken in het ziekenhuis. B. en W. deden geen op gave aan de bladen, omdat ze het publiek geen vrees wilden aanjagen. Terecht merkte de heer Qouka latei- op, dat volledige bekendmaking der waarheid, het pu bliek bij deze epidemie minder vrees zal aanjagen, dan het verzwijgen ervan. Men kan zelf maatregelen nemen om de typhus te voorkomen, door melk en drinkwater te koken Eigenaardig is het argument van den voorzitter „om de lui geen vrees an te jagen". Misschien is er onder alles, wat er op het raadhuis achterbaks gehouden wordt, wel meer wat het publiek „vrees an zon kunnen jagen" en wordt dat maar liefst in besloten raadsvergaderin gen bedisseld. Maar we dwalen af. Vraag 3 Is de medewerking van de ingezetenen vol doende of niet? AntwoordOver 't algemeen voldoende, sommige christelijke broeders stribbelen tegen. Vraag 4 Achten B. en W. een blanco crediet wen- schelijk om krachtige maatregelen te kunnen nemen Deze niet onbelangrijke vraag werd door den voor zitter ontkennend beantwoord. Op de begrooting is een post voor besmettelijke ziekten en er is voor B. en W. geen aanleiding die post te verhoogen Bedoelde de heer Lagerwey met zijn vraag om de arme werkmansgezin nen te vrijwaren voor de onkosten, wanneer de typhus hen trof? En als hij net bedoelde, waarom zei hij het dan niet ronduit? De vaagheid van de interpellatie- Lagerwey is daarmee aangetoond. Over de kermis interpelleert de heer Klein, doch de goeie man zag in zijn ijver alle markten an voor jaar markten en hij had er geen wil van, om de kermis voor Zondag te doen eindigen, hetgeen zijn interpellatie beoogde. Het voorstel van B. en W. tot aanleg van een plant soen ter plaatse van den weggebroken Wilhelmina- molen, werd natuurlijk met eenparigheid van stemmen aangenomen. 't Plantsoen op zichzelf kost de kleinigheid van 1500 gulden en de noodzakelijke verstrating rondom komt, volgens verklaring van den wethouder Visser, op 1400 gulden. Daarna was er geheime zitting, waarin 2y3 uur over aankoop van grond werd gebabbeld. A. s. Dinsdag, 23 Febr., is het weer Raadszittingen dan komt die geheime grondaankoop aan de orde. Wij beelden ons in, langs den weg bovenbedoeld, veel tot stand te brengen, doch blijvend verbeteringen aan te brengen, is onmogelijk. De uitbuiting blijft. Hoewel de arbeidswetgeving 40 jaar geleden is begonnen en er op resultaten valt te wijzen, het kapitalistische stel sel heeft zich ook uitgebreid. De arbeidswetgeving pinkt de uitbreiding van liet kapitalisme na. Hoe langzaam b. v. groeit het militairistisch stelsel naar het volksleger. Zoo gaat het met alles: de stof felijke verbetering komt wel hier en daar tot stand, maar zij blijft toch ver achter bij het geestelijk resul taat van den politieken strijd. Dit resultaat blijft nooit uit, bij nederlaag noch overwinning. Het is één der grondslagen van Onze Hoop, dat onze strijd aan de arbeiders zedelijke rijpheid brengt, hun zedelijk en geestelijk verheft op hoogeren peil, dan dat der burger lijke partijen. Deze ontwikkeling gaat gepaard met grooter ontevredenheid. Dat begrijpen onze bourgeois niet en toch is dat het teeken van den vooruitgang. Die ontevredenheid nog grooter worden. Alles wat zwaar, onaangenaam en vuil is, is voor de arbeiders. Die minderwaardigheid gevoelen de arbeiders en daar mee worden zij ontevredener bij hooger ontwikkeling. Hoe nu de oplossing zal komen, weten wij niet. In welke vormen zal de eindstrijd worden uitgestreden? Spreekster's persoonlijke meening is, dat ook de staking tegen den Staat een rol zal spelen. Toch nemen wij scherp stelling tegen de anarch, propaganda voor de algemeene werkstaking. Nimmer zullen de arbeiders den strijd winnen, wanneer hun geschooldheid en organisatie onvoldoende is. Alvorens te eindigen herdacht spreekster den 31en Jan. niet als feestdag, daartoe was de schoone daad van dien dag gevolgd door te veel droevigs. Niet be doeld wordt de treurige waarheid, dat in de overwin ning van dien dag de nederlaag reeds besloten was. 'tls niet de nederlaag, maar de tweedracht, daarop gevolgd, die droevig stemt. Dit neemt niet weg, dat nooit de wensch in ons opkomt, dat het niet gebeurd ware. Wij schatten niet de waarde der daad met een stof- felijken, maar met een zedelijken maatstaf. De schitterende straling van de solidariteit blijft voor verheffenden bemoedigend en geeft het bewijs, dat de 25 jaren van propaganda niet te verg efsch zijn geweest. Het geeft hoop, dat dit gevoel eenmaal zal zijn de blijvende en algemeene gezindheid en dat dan de ar beiders zullen optrekken als één mandat is de dag dei- overwinning. Zondag 14 Febr. in „Constantia." Het derde strijd middel der arbeiders-partijde coöperatie. De arbeiders organiseeren zich in hun kwaliteit van verbruikers. Ook andere groepen doen zoo b.v. ambte naren en hoogere militairen in „Eigen Hulp". De arbei ders hebben evenwel iets bijzonders gemaakt van de coöperatie, welke in 60 jaar een deel van de wereld heeft veroverd. Owen, ontkenner van de noodzakelijk heid van den klassenstrijd en de socialistische kolonies zijn voorbeelden, dat coöperatie niet het middel kan zijn, zonder klassenstrijd uit dezen klassenstaat te komen. Bij 't coöpereeren zit de idee voor, te ontkomen aan tusschenpersonen bij 't aanschaffen der dagelijksche be- noodigdheden. Dit is de verbruikscoöperatie, waar tegen over staat de productieve, die voor de markt werkt, concurreert en winst heft van de artikelen, die de arbeiders zich moeten aanschaffen. Bij de verbruiks coöperatie blijft het steeds een voortbrengen voor de leden. Het eerste voordeel dier coöperatie is betere waar. Voor denzelfden prijs levert de coöp. oneindig betere waar, dan de particulier, welke waar bovendien ook zuiniger is in 't gebruik. Het tweede contante betaling, waardoor de arbeider bevrijd wo dt van de af hankelijk- heid van den kleinen winkelier. Het derde steun in den strijd tegen het patronaat. De coöperatie is gelegen heid, om de voormannen in den strijd te behouden, waarbij natuurlijk de belangen van het bedrijf niet uit 't oog moeten worden verloren. De arbeiders zelf kunnen zoodoende hun leiders behouden, die anders b.v. de stad zouden worden uitgedreven, zij pureeren dus de slagen van het patronaat.' Zij gevoelen zich sterker, vervuld met meer zelfvertrouwen. Het zedelijke gevolg isver heffing. Het vierde de gunstige invloed op het loon enz. bij particuliere patroons. Vooral is dit liet geval bij grootere uitbreiding. Bij de lastercampagne in België tegen de coöperatie bracht een enquête aan 't licht, dat aan de coöperatieve inrichtingen loon en arbeidsvoor waarden als model konden dienen voor 't geheele land. In de broodfabrieken is dan ook in de laatste 10 a 20 jaar een aanmerkelijke verbetering in de loonen te constateeren. Zoo heeft de coöperatie invloed op een geheel bedrijf. Het vijfde en voornaamstehet ontkomen aan de winst der tusschenpersonen. Voor den arbeider is de coöperatie het eenig mogelijke spaarfonds. De postspaar bank is de toevlucht van een zeer kleine minderheid, terwijl zoo'n bedrag bij ziekte, werkloosheid enz., dadelijk wordt aangesproken. Bij de coöperatie wordt het geld belegd zonder moeite, last en ontberingen. Daarmee kan worden bestreden de kosten voor de vak- en poli- tieke-vereeniging, de krant enz. De vrouw ziet gewoonlijk zuur bij die uitgaven, en toch zal iedere cent, daaraan besteed, vruchten dragen, maar na jaren. Bij de coöperatie is dat anders. Daar geschiedt de uitkeering eens of tweemaal per jaar en dat maakt de vrouwen toeschietelijker, waat* zij omtrent het nut en het belang der andere organisaties twijfe- laarsters blijven. Er zijn twee stelsels in de verbruiks-coöperatiede prijs der waren is gelijk of hooger dan bij particulieren, of de prijs is lager. Het tweede is niet toegepast door de arbeiders. In Gent is de prijs van het brood L/4 a V6 hooger dan bij particulieren. Hoe zal de winst worden besteed 't Is bij de beantwoording van deze vraag, dat de burgerlijke en proletarische coöperaties uiteen loopen. 't Is voor ons sociaal-democraten van niet het minste belang, of het individu tijdelijk is gebaat. De socialis tische opvoeding van de arbeidersklasse staat voorop het willen, denken en handelen der massa als één. Als de arbeiders niet kunnen het zelfzuchtig begrip, komen zij niet verder. Voor ons soc.-dem. zijn de arbeiders die zoo doen, minderwaardig. Zij zijn ook dom als zjj er alleen maar op bedacht zijn, alle voordeelen der ver bruikscoöperatie in de wacht te sleepen. Dat geefc een kleine oogenblikkelijke verbetering, maar voor de klasse is het van geen belang. Als de winst besteed wordt aan de vorming van fondsen, steun bij ziekte enz., gaat dat al in de goede richting. Daarbij komt toch al de weg cijfering van het eigen ik naar voren. Maar 't is niet voldoende. De arbeiders zouden worden opgevoed naar het type der Engelsche coöperatie, die niet afstaant voor de arbeidersbewegingde economische, noch de politieke. Waar de socialistische gezindheid doordringt als in België, daar wordt gegeven voor de politieke actie, daar wordt afgestaan aan de pers. Bij 't afstaan van alle winst zouden de voordeelen gederfd worden ge noemd, hierboven, ten vijfde Niet één coöperatie doet dit. 't Zou de vraag zijn of zij zich zou staande houden. Ook zou 't kunnen zijn, dat alleen een kern, de élite der arbeiders zich zou aansluiten, en de coöperatie van weinig invloed zou zijn. Voor 't individu, voor de enke ling, maakt 't niet veel verschil een uitkeering van f 10 meer of minder per jaar. In b. v. 500 arbeiders gezinnen zou de invloed niet waarneembaar zijn, ook niet na 10 jaar. 't Zou een bedrag van f 5000 maken per jaar, van f 50.000 na 10 jaar voor de arbeiders beweging. Wat een winst zou daarmee behaald zijn aan propa ganda door vergaderingeü, pers enz., hoe zon bevorderd zijn het werken in gemeenteraden, '2e Kamer.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1904 | | pagina 1