No 17,
ZATERDAG 25 JUNI 1904.
4e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij
Bureau van Redactie en Administratie:
A. WINTERBERG, Raam 27.
Ingezonden Mededeelingen.
J)e S. D A. P. en de Statenverkiezingen.
De strijd in Schiedam.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal
franco per post 30 cent j 3 voormiïetahng.
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Stokken voor 't eerstvolgend
nnmmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Huishoudelijke Afdeelingsvergadering op Zondag 3 Juli,
s morgens te 10 uur. Agenda in De Moker van de
de volgende week.
Het Bestuur.
-NA TIEN JAAR -
Gedenkschrift bij het 10-jarig bestaan der Soc. Dein. Arb Partij.
Medewerkers: P, J. Troelstra. P. L. Tak. Henr.
Roland Holst. W. H. Vliegen. Henri Polak.
Jos. Loqpuit. J. Oudegeest en anderen.
Prijs f 0 75. Gebonden f 0.95.
Men teekent in bij e. A. WAKKER, Boekverkooper,
-Dotersloot O.Z. 52, bij de Heerenstraat, ROTTERDAM
en bij A. WINTERBERG, HHIEDAM, Raam 27.
De afloop der Statenverkiezingen heeft bewezen, dat
ons Partijbestuur terecht den raad gaf, overal zooveel
mogelijk zelfstandig met candidaten zelfstandig op te
treden en alleen in noodgevallen samen te werken met
de liberalen. Nu ging het om de macht tusschen
liberalen en clericalen, en samen konden deze beiden
front maken tegen de sociaal-democraten. Wel jammer
is het, dat dit niet overal duidelijk kon uitkomen, om
dat niet overal eigen candidaten te vinden waren. Maar
waar het kon, is deze partijopstelling gemaakt, ook te
Schiedam. En over het heele land heen is naast de
leus „vóór of tegen het clericalisme" de leus gehoord
„vóór of tegen de sociaal-democratie."
Dat de liberalen zóó bar klop zouden krijgen, heeft
wel niemand voozien, al takelde ook menigeen aan de
kans op overwinning voor de liberalen. Maar te ont
kennen is het allerminst, dat de kerkelijke partijen een
veel grooter overwinning hebben behaald dan in 1901.
En door deze verkiezingen is het waarschijnlijk gewor
den, dat de clericalen in 1905 een nog grootere voor-
waartsche beweging zullen maken.
Want bij deze verkiezingen is gebleken, dat dechris-
telijk-historischen der Ned. Herv. Kerk langzaam maar
zeker zich losmaken van de conservaiief-lïberalen en
overgaan naar het clericale kamp. Voor een deel is dat
de nawerking van den strijd tusschen orthodoxen en
modernen in die kerk, die ten nadeele der modernen
(en de politiek-liberalen) verloopt. En voor een deel is
dat het gevolg van de angst der Ned. He< vormden
voor het socialisme, een angst die voornamelijk voort
komt uit het feit van haar kapitalistisch bezitterschap.
En tevens is bij deze verkiezingen gebleken, dat reeds
nu „Je kleurlooze middenstofdie steeds de macht
hebbenden aankleeft, bezig is zich aan de nieuwe plunje
van Dr. Kuyper vast te hechten, daaraan een lange
staart vormende voor velerlei gebruik geschikt. Er zijn
altoos talloozen, die iedere nieuwopkomende macht aan
bidden en die van de bezitters der macht bescherming
hunner eigen belangen verwachten. Het vertrouwen
van deze massa in de liberalen moet wel zeer klein
ZÜR geweest, dat zij reeds zoo spoedig aan de slippen
der clericalen zijn gaan hangen. En de beteekenis van
het liberalisme in Nederland is wel zeer veel overschat
geworden, want een werkelijk economisch en politiek
sterke partij kan niet in zoo korten tijd een zoo be
langrijk deel van haar aanhang verliezen.
In 1905 zullen wij nu een herhaling, in verscherpten
vorm, van deze verkiezingen zien. De liberalen zullen als
verwoede anti-clericalen hun oude vrijheidsleuzen
aanheffen ter bestrijding van de middeleeuwsche clericale
domperij en in dien historischen rol natuurlijk nog
groote kracht kunnen ontwikkelen. Maar de liberalen
raken hun band met de economische ontwikkeling kwijt
in de economische zaken worden zij langzamerhand even
reactionair als de clericalen Daarom is het waar
schijnlijk, dat in 1905 den liberalen een nog grooter
nederlaag te wachten staat als dit jaar. Alleen dan,
wanneer door domme daders van de tegenwoordige
wikkelingen in het land het anticlericalisme zeer sterke
voeding wordt bijgebracht, zal er nog kans zijn op
eenig herstel van verloren macht voor de liberalen.
Anders niet.
De sociaal-demokralen staan tegenover dezen strijd
van liberalen en clericalen als toeschouwers, maar als
toeschouwers die niet onverschillig zijn. Het geest en
karakter vermoordende clericalisme, het farizeesche
gescherm van de kerkdijken met hun geloof en hun
Christus in dezen strijd om de wereldlijke macht, stuit
ons tegen de borst; daar komt een bedwelmende walm
van huichelarij uit op, die benauwd en naar frische
lucht doet verlangenen het walgt ons als wij een
christelijke femelaar hooren zeggen„bedenkt wel dat
als gjj morgen in het stembureau staat de engelen in
den hemel op u neer zullen kijken en toezien of gij
het witte stipje voor den naam van Mr. von Briel Sasse
wel zwart maakt" (historisch). Die vunze lucht van
biddende farizeërs is ons nog meer tegen dan de vunze
lucht van bedompte werkplaatsen en fabrieken.
Daarom staan wij niet onverschillig tegenover dien
strijd van liberalen en clericalen. En daarom zijn wij
in dien strijd ook de bondgenooten der liberalen.
Maar, „de vunze lucht van bedompte werkplaatsen
en fabrieken", de onzekerheid van bestaan voor honderd
duizenden proletariërs, het treurige leven van de arbei
dersfamilies aan den rand van den honger, heel dit
afgrijselijke maatschappelijk samenstel dat zijn pestlucht
overal verspreidt door crisissen en werkeloosheid, mis
daden en prostitutie en wat voor walgelijks al niet
meer, dat is alles het gevolg van de onmacht tot
regeeren zoowel van clericalen a Is liberalen. Daar
is de heele bourgeoisie schuld aan. Dat verwijten
wij aan alle burgerpartijen, hoe ze ook heeten en hoe
moei ze ook doen.
Daarom staan wij in de eerste plaats tegenover die
heele kapitalistische burgermacht. Daarom is onze eerste
eischbeëindiging van dienonhoudbarenmaatschappelijken
toestand, waarin het winstzoekende kapitalisme de
menschen heeft gebracht. En dit einde komt niet door een
strijd voor of tegen het clericalisme, voor of tegen het
liberalisme, maar door een strijd tegen het kapitalisme.
Dit nog eens duidelijk te hebben geformuleerd door
onze daden, door onze verkiezingsactie, is voor de S. D.
A. Peen groote winst. Telkens weer dreigt het socialisme,
levende in een burgeromgeving, meestrijdende in den
politieken strjjd met burgerpartijen, te zullen moeten op
gaan in dien strijd der bourgeoisie Telkens doen de
liberalen of de soc.-dem. eigenlijk bij hen hooren en
daartegenover jagen de clericalen de menschen vrees aan
ten opzichte der liberalen door het voor te stellen of
liberalen en soc -dem eigenlijk één zijn. Het is een goed
ding, dat telkens ons de gelegenheid gegeven wordt, ons
zuiver sociaal-demokratisch idéé weer zuiver te stellen
tegenover al die burgerlijk kapitalistische opvattingen.
O zeker, dan zien wij bij zulk een zeer scherpe lormu-
Idfering ons stemmental afnemen Dan gaan onte
vredenen, die met ons meeloopen omdat, zij in ons niets
dan ontevredenen zien en ons positieve streven in
't geheel niet begrijpen, van ons af en scharen zich achter
de liberalen. En de tegenpartij denkt dan, dat zulk een
stemmenvermindering een teeken van achteruitgang is.
Och neen. Niet van achteruitgang maar van zuivering.
Wij hebben niets aan meeloopers, die onzen strijd niet
kennen en meestrijden. Wij hebben volwassen, volledige
sociaal-demokratische strijders noodig en ontdoen ons
graag van wie niet feitelijk bij ons hooren.
En hoe clericalen en liberalen die onder elkaar ook met
vreugde onzen stemmenachteruitgang bezingen, ze
voelen toch vrees in hun hart, angst voor de naderende
sociaal-democratie, die hen eenmaal ter verantwoording
zal roepen over hun beheer, en hen vragen zalwat
hebt gij met die duizenden en honderd
duizenden gedaan, wier lichamen de
sporen dragen van uw kapitalistische
uitbuiting en wier geesten verstompt
zijn onder uw zoogenaamd vr ij zinnig of
Christel ij k régisme?
Wij zijn het, die zoowel de overwonnen liberalen als
de zegevierende clericalen als een nachtmerrie ver
volgen. Of zij 't inzien of niet, of zij 't erkennen of niet
zij voelen in elk geval, dat de sociaal-demokratie een
economische macht vertegenwoordigt, die spot met al hun
burgerlijke ideetjes en de groote historische taak heeft
van het proletariaat, de enorme uitgebuite arbeidersklasse,
te bevrijden uit de klauwen van het kapitaal, het kapita
lisme zijn hongerzweep uit de hand te slaan, voor alle
menschen, ook voor de arbeiders, een mensch-
waardig bestaan te veroveren.
En da,t vergeten de burgerpartijen in hun strijd om de
macht dikwijlsdat al hun politiek gedoe den grooten
ontwikkelingsgang der maatschappij niet kan tegen
houden en dat onze oorlogsvloot met wassend getij aan
drijft naar hnn kusten, terwijl zij samen erover vechten
wie die kusten verdedigen zal.
Dat hebben de Statenverkiezingen ons en onzen vijanden
opnieuwkunnen leeren.
Men moest wel blind zijn, blind zooals de liberalen
waren, die nog hoopten en hoopten tot het laatste
oogenblik en zelfs den uitslag met verbazing vernamen,
om in de laatste dagen vóór den stembusstrijd den
afloop niet te zien aankomen. Ach, hun taktiek was
bepaald niet zich meten met de tegenpartij niet
zich wagen aan een open kamp met den bestrijder,
maar in stilte doorgewerkt, man voor man bewerkt,
beïnvloed door dominé en pastoor die voor deze ge
legenheid op huisbezoek togenen op 't laatste oogenblik
met bombastische lektuur het district overstroomd, dat
was de wijze van werken der verbonden kristelijke
partijen. En met verpletterende meerderheid werd de
overwinning behaald.
Zeker, wij weten allemaal wel wat de hootdoorzaak
is geweest. De groote kerk „viel om" dat was de
winner. Totnogtoe was hier de christelijk-historische
fractie óf afzonderlijk óf met de liberalen verbonden
opgetrokken, maar we hebben reeds vroeger geconsta
teerd dat van 't oogenblik af dat dominé Schrijver is
heengegaan, de koers der christ. hist, is veranderd. De
strooming die hij wist te keeren, is thans de machtigste.
Zooals alle kerkelijken, laten ook de christ. hist, zich
blindelings leiden door de meening „van boven af."
Welnu, de kerkeraad, waarin meer conservatieve dan
intellectueel hoogstaande elementen den boventoon
voeren, waarvan reeds sinds lang een onderlinge ver
deeldheid 't gevolg was, heeft, nu de remmende hand
van dominé Schrijver niet meer gevoeld werd, zwenking
geuomen naar rechts. Dit was reeds merkbaar bij 't
beroepen van predikantende laatst gearriveerde herder,
de. Bokma, is dan ook een verklaard anti-revolutionair.
Eu op „hoog bevel" hebben dan ook de christ. bist.
kiezeis afstand gedaan van hun aloude begrippen, om
zich te coaliseeren met de firma Rome—Dordt. Zeker,
er zijn er wel, die eenige zelfstandigheid bleken te
bezitten en zich niet blindelings onderwierpen aan het
oordeel van 'n paar knollen-kooplieden, getuige de
advertentie in De Zondagsbode die door een tiental
hunner vu gjp: i it-r,, mii de missa, de groot blind3
massa volgde.
Volgde, omdat blijkens ons verstrekte inlichtingen
ook de andere dominee's, al spraken zij zich niet zoo
ruiterlijk uit als ds. Bokma, in stilte voor den kandidaat
der kerkelijken .werkten, zonder zich de moeite eens te
geven te verklaren waarom zij den kandidaat, die ze
bij de vorige verkiezing steunden, nu lieten vallen om
te gaan samenspannen met hen tegen wien zij toen
maals zoo fel optrokken. Echter dit hebben ze bewezen,
dat, ze mogen christelijk zijn, van de historie hebben
ze geen begrip, 't Wordt tijd voor wederdooping.
Het stemmental dat onze kandidaat behaalde, viel
velen tegen en 't is aanleiding voor sommigen om weer
smalend af te geven op dat kleine hoopje socialisten,
dat toch niks in de melk te brokken heeft. We willen
DE MOKER
ml W1 W W W
3 cents per regel.
yO uuuuwugvio VAl UUUI vu v Ü1 menu V Cl -
