No, 30.
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1904
4e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Bureau van .Redactie en Administratie:
A. WINTERBERG, Raam 27.
Afdeelingsnieuws.
Het spookt in de glasindustrie.
De Troonrede.
Een stortbad voor de Schiedamsche
Gemeente-autoriteiten
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j Uj vooruithetaU
franco per post 30 cent j
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Stukken voor 't eerstvolgend
nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Wij ontvingen meer als voldoende exp. No. 28 van
10 Sept 1904.
Hartelijk dank aan de zenders
De Administratie.
Het voornaamste punt op de agenda van de huis
houdelijke vergadering, die Zondagmorgen 18 September
in „Constantia" werd gehouden, was wel het vaststellen
van de winterwerkzaamheden ter voorbereiding van de
verkiezingen in 1905. Het bestuur had een programma
samengesteld, dat door de vergadering werd goedge
keurd.
In de eerste plaats werd een regeling voorgesteld
omtrent de propaganda in Overschie en Kethel. Hier
voor zal een schrijven gericht worden aan de federatie
Zuid-Hollands Zuiderkwartier", met het verzoek, aan
den propagandist van de federatie, L. M. Hermans, het
begin van organisatie in die plaatsen op te dragen.
Omtrent Vlaardingen werd besloten zich in verbin
ding te stellen met de Volkskiesvereeniging aldaar om
verdere plannen te bespreken.
In Schiedam zelf zal een flinke actie op touw worden
gezet. Er zullen in den loop van den winter een vijftal
openbare vergaderingen en een aantal feestavonden
georganiseerd worden. Een regeling werd voorgesteld
omtrent het samenstellen van kiezerslijsten, een com
missie voor huisbezoek werd gevormd; wanneer alle
partijgenooten nu op post zijn, dan kan er heel wat
gedaan worden. Om twaalf uur werd de vergadering
gesloten; er moest plaats gemaakt worden voor de
glasblazers, die onder leiding van den Schiedamschen
Bestuurdersbond in „Constantia" bijeenkwamen.
In 1895 maakte de Bond van Nederlandsche glasfa
brikanten, opgericht in 1883, een nieuw bondsreglement,
waarin aan de arbeiders een nieuw artikel, art. 12,
werd gewijd. Volgens dit artikel mag o.a. geen der
heeren Bondsleden een arbeider van een ander Bondslid
in dienst nemen, indien die arbeider niet een bewijs
van zijn vroegeren patroon kan overleggen, dat hij be
hoorlijk 2 maanden van te voren om ontslag heeft
gevraagd. Daarmee zijn dus de arbeiders der glasfa
brieken (alle fabrikanten behooren tot den Bond) aan
de genade en ongenade van de patroons overgeleverd.
Wordt een arbeider door den patroon ontslagen en heeft
deze niet de (bij patroons weinig gangbare) vriendelijk
heid gehad, dien arbeider ruim 2 maanden van te voren
mee te deelen, dat hij plan heeft hem te ontslaan, dan
dan kan de arbeider het gevorderde ontslagbewijs niet
krijgen en kan dus na zijn ontslag geen werk in een
andere glasfabriek vinden. In gelijken geest zijn de
andere bepalingen van art. 12.
Maar de arbeiders bekommerden zich niet om dien
Bond, zij lieten de heeren Patroons rustig huu patroons
organisatie stichten en tot ontwikkeling brengen, zij
zagen het zorgeloos aan dat de fabrikanten onder elkan
der, ondanks hun onderlinge elkaar opvretende concur
rentie, zich verbonden tegenover de arbeiders, en
door hun zorgeloosheid en onbewustheid maakten zij
het hun patroons mogelijk, na hun afspraak van onder
linge knechting der arbeiders, een maatregel voor te
bereiden tot algemeene loonsvermindering voor bepaalde
groepen van arbeiders.
Begin October zal aan alle glasfabrieken behalve die
te Leerdam en te Delftshaven een groote loonsverminde
ring intreden voor alle bolwerkers (dat zijn de eigenlijke
flesschenmakers, verdeeld over 3 groepende aanvan-
gers, de stellers en de glasblazers of glasmakers). Van
deze bolwerkers is het meeste te halen. Daarmee wordt
dus begonnen. En de loonsvermindering is niet gering.
De aanvangers (leerlingen feitelijk) zullen er weinig
op verminderen, kunnen zelfs in uitzonderingsgevallen
een paar kwartjes per week meer krijgen dan nu Maar
de stellers verliezen behoorlijk en de glasmakers verlie
zen ontzettend veel.
Voor de steenwerkers (die zoogenaamde helderflesschen
maken en vooral de Biuuenlandsche industrieën bedie
nen) is de loonsvermindering weer geringer dan voor
de klotswerkers (dat zijn de makers van bier-, wijn- en
andere flesschen van dien aard). De steenwerkers zullen
evenwel nog 8 stellersen 10 procent (glasmakers) van
hun loon moeten missen.
Het ergst zjjn de klotswerkers er aan toe, waarvan
de stellers minstens 25 procent en de glasmakers }/3 van
hun loon afslag zullen krijgen. Voegt men dan daar
nog bij, dat de voorwaarden, waaronder de dagelijksche
premies kunnen worden behaald (bij de aflevering van
een vastgesteld aantal goedgekeurde flesschen per dag
wordt een dagpremie betaald), veel ongunstiger zijn
geworden, zoodat de premies noodzakelijkerwijze ook
zullen verminderen, dan komt men tot een nog grooteren
loonafslag.
En deze loonsvermindering wordt zoogenaamd ver
dedigd met een verwijzing naar de groote concurrentie
met het buitenland. Vreemd is het, dat directeuren en
aandeelhouders niet hoeven te deelen in die inkomsten-
verminderidg met Vs ten bate der concurrentie!
Het spreekt van zelf, dat de bolwerkers, ook te
Schiedam waar er nog ruim 200 zjjn (het geheele
personeel der glasfabrieken bedraagt tusschen de 500
en 600 arbeiders) door deze plotselinge loonsverlaging
ten hoogste verbitterd zijn geraakt. Zij hebben den
bloei en de ontwikkeling (geen geringe!) der Schie-
damsche glasfabrieken meegemaakt, en voor het grootste
deel is die te danken aan hun arbeid. Nu de ellendige
stelselloosheid in de voortbrenging de Nederlandsche
glasindustrie van een deeltje van haar grove winsten
dreigt te gaan berooven (want verder gaat het thans
nog niet), nu moeten onmiddellijk alleen de arbeiders
het loodje leggen. Nu zijn het weer in de allereerste
plaats de arbeiders, die door groote loonsverminderingen
de slachtoffers worden van het kapitalistisch anarchisme.
Neen arbeiders, dat hoeft niet. Het is niet
noodig, dat altijd weer voor en boven alles de arbeiders
de slachtoffers worden van iederen gril van het
kapitalistische voortbrengiDgsstelsel. Het is volmaakt
onnoodig, dat een stelsel, dat steeds zijn stommiteiten
en tekortkomingen verhaalt op de arbeiders, gehand
haafd blijft.
En het ligt aan u, arbeiders, alleen, aan u alleen,
om dat in de toekomst onmogelijk te maken.
Het kapitaal is niets waard zonder arbeid. Het
kapitaal, het kapitalisme, de kapitaalbezitter, ze kun
nen niet leven indien de arbeider zijn arbeid niet stelt
in dienst van het kapitaal. Welnu, arbeiders, prent deze
waarheid goed in uw geheugen, en handelt overeen
komstig dit feit.
Zeker, in dezen tijd van grootproductie is er ook
kapitaal noodig om voortbrenging te kunnen verkrijgen.
En indien het kapitaal den arbeider arbeid weigert of
onthoudt, is hij werkeloos.
Maar kapitaal zonder arbeid is ook waardeloos. En
dat is in dit geval voor den arbeider belangrijker om
te weten, want dit wetende, kan hij begrijpen, dat hij
zich niet willoos en gebonden hoeft over te geven aan
de grillen en nukken van een winstbegeerig kapitaal
en een mensckenmoordend kapitalisme. En als hij dat
begrepen heeft, zal hij weten, wat hij doen moet, om
de beulsmacht van het kapitalisme te vernietigen.
Tegenover de vereenigde kapitaalbeziiets zal hij
de vereenigde arbeidsbezitters gaan stellen.
Tegenover den patroonsbond den arbeidersbond.
Zoo ook hiertegenover den Bond van glasfabri
kanten de bond van arbeiders, in de glasfabrieken.
Vereenigt u, arbeiders in de glasfabrieken! Leert
van den Patroonsbond, dat er kracht zitin vereeniging.
En leert uit de loonsvermindering, die u wordt opge
legd, dat de kracht van vereenigde patroons groot en
hardvochtig is.
En stelt u dan even krachtig en vastberaden naast
elkander tegenover den Patroonsbond.
In dit geval hebt gij zelfs het eigenaardig voorrecht,
niet met den aanval te hoeven te beginnen. Het zijn
eerst de Patroons die zich hebben vereenigd, toen
dreigde er nog niets van de zijde der arbeiders. Z ij
hebben zich daarna aaneengesloten tegenover hun
arbeiders (het beruchte art. 12 van 1895) Zij vallen
nu hun arbeiders aan door een onverwachte onver
dedigbare loonsvermindering.
Tegenover dat stelselmatige aanvals
plan moet een even stelselmatig ver
dedigingsplan gevormd worden.
Arbeiders der glasfabrieken, verdedigt u en vereenigt
u. Schouder en schouder. Den strijd niet geschroomd,
dien de patroonsbond u opdringt.
Allen zonder uitzondering in één groote vereeniging
van alle arbeiders aan alle glasfabrieken. En dan te
zamen de plannen voor verdediging gemaakten
uitgevoerd.
In tegenstelling met alle vorige, belooft de troonrede
héél weinig, ze munt ditmaal uit door soberheid
en daarop wordt nu in de regeeringspers den nadruk
gelegd. Er blijkt uit, dat de regeering haar werk wil
afmaken
Dit is ook wensckelijk, want mocht het eens het ge
val zijn, dat dit kabinet dit jaar naar huis gestuurd
werd, dan vonden de opvolgers een flinke verzameling
„half-werk."
Echter zal er toch nog wel een overschotje zijn.
iWant met alle respekt voor de werkzaamheid der
Kamer, kan ieder wel berekenen dat er in één jaar
geen wetten als Tariefwet, Arbeidswet en -kontrakt,
die een zéér uitvoerige behandeling eischen, benevens
nog een Hooger Onderwijswet, kinder-, militaire- en
tuchtwetten, worden van de baan geholpen. Het wets
ontwerp ter verzekering tegen invaliditeit en ouderdom
maar daargelaten daar 't natuurlijk slechts als
sieraad op 't menu voorkomt, om de kiezers nog wat
te lijmen.
Er blijkt uit dit laatste program van werkzaam
heid, dat de heer Kuyper zich van z'n vroegere liefde
voor het huismans-kiesrecht geheel heeft kunnen los
maken. Van herziening van het bestaande stelsel wordt
niet gerept en we mogen dus nu wel concludeeren
dat het prachtwerk-van Houten den tegenwoordigen
premier héél wel schijnt te voldoen
Toch zullen we bij de aanstaande verkiezingen ook
wel weer op z'n demokratisch bewind hooren
stoffen
De vergadering van „Schiedam Vooruit", waar de
heer Brands het bekende plan-Paul, over de uitbreiding
der gemeente heeft besproken, had een eigenaardig slot.
Zooals men weet wordt de Gezondheids-commissie
door onze vroede mannen altijd vrijwel genegeerd.
Reeds vroeger wezen wij in ons blad daarop en bekend
is het ook uit de jaarverslagen der Gezondheids-com
missie dat het Dagelijksch Bestuur haar vrijwel voor
leelijkert zet. Als ze nog eens het geluk heeft op eenig
schrijven een antwoord van het D. B. te ontvangen,
wordt ze nog vrijwel met een kluitje in't riet gestuurd.
Nu waren op die vergadering, bovengenoemd, ver
schillende gemeente-autoriteiten aanwezig en Dr. Endtz,
de secretaris der gezondheids-commissie, nam de ge
legenheid waar den heeren even de ooren te wasschen.
Volgens het verslag der Schied. Cour. sprak hij o.a.
als volgt:
De heer Dr. Endtz sluit zich aan bij wat de
heer Brandsma daar zegt. Ook uit de vergadering
mag wel een stem komen die erkent het groote
belang van de gemeente om dit gemeentebelang
goed ODder de oogen te zien.
Doch spr. meent dat alvorens men denkt en
spreekt over wat later zal moeten komen, van hoe
groot nut dat ook zij, in de eerste plaats dient
gelet op wat is. En dat is hier uit een hygiënisch
oogpunt treurig. Spr. wijst op den waterval over
DE MOKER
