No. 45.
ZATERDAG 7 JANUARI 1905
4e Jaargang.
ORGAAN vat* de Afdeeling Schiedam der Sociaaidemokratische Arbeiderspartij.
Bureau van Redactie en Administratie:
A. WINTERBERG, Raam 27.
Stukken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a.s. 's middags 12 ïinr in het bezit der Redactie zijn.
Achteloos of.erger?
Een gemeentelijke arbeidsbeurs.
ABONNEMENTSPRIJS:
I ™oruitbetaUng.
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel. j
Bij abonnement belangrijke korting.
We hebben zoo na en dan in ons blad enkele arti
keltjes overgenomen uit De Bode, het o gaan van den
Bond van Nederlandsche Onderwijzers, met het speciale
doel de belangstelling der Schiedamsche arbeiders toch
ook eens te vestigen op het onderwijs.
De onderwijs-kwestie is een zaak waarvan de arbei
ders in 't algemeen maa héél weinig notitie nemen
non ja, m'n kinderen moeten naar school, da's vast,
maar een school is een school en een onderwijzer is een
onderwijze", dus „verdwalen" kan ik nooit
Behoort ge eenigszins aan den christelijken kant, dan
wordt u dat wel gauw anders verteld Men moet maar
van sprekers hooren, hun bladen lezen -— altijd en
altijd wordt er op gehamerd door de christelijke par
tijen, dat de arbeiders in de schoolkwestie toch goed
stelling zullen nemen. De openbare school wordt afge
takeld dat 't 'n aard heett de oorzaak van alle
kwalen is de neutrale school - en 't bizonder onder
wijs is natuurlijk het heilmiddel voor alles.
Een van de voornaamste beschuldigingen tegen de
openbare school is dat zij zou zijnde groote bondge
noot van 't socialisme (zooals b.v. de „christen-demo-
k'aat" L. den Broeder 'teens uitdrukte.) Over deze
leugen bevatte het bekende oudersnummer van De Bode
o. a. het volgende
Men heeft U verteld, dat 't een onmogelikheid
is buiten de school sosialist te zijn en daarbinnen
niet, want dan zou de onderwijzer twee overtuigin
gen moeten hebben, n.l. een sosialistiese en een
niet-sosialistiese. Welnu dit is een besliste onwaar
heid. De socialistiese onderwijzer is buiten de school
sosialist en in de school staat hij met de meeste
nadruk dit beginsel voorGeen dingen mogen aan
de kindei en geleerd worden, die boven hun be
vatting gaan en dat gaat 't sosialisme zeker.
Vraagt bewijzen! Vraagt, dat men U de onder
wijzers noeme, die 't sosialisme aan de kinderen
leren en men zal 't antwoord schuldig blijven. Men
zal U misschien ten antwoord geven, dat deze of
gene onderwijzer in Amsterdam of in Friesland dit
of dat gezegd heeft, maar vraagt namen en feiten
en men zal ze niet kunnen noemen. Hoogstens zal
men zich moeten behelpen met 't een of ander, dat
deze of gene onderwijzer buiten de school gezegd
heeft, want in de school, daaivan weet mén zelfs
niet één enkel geval.
En verder:
Misschien zendt gij üw kindei en naar de open
bare school, omdat gij van meening zijt, dat de
school voor behoorlik ontwikkelde burgers behoort
te zorgen en kerk en huis voor de godsdienstige
opvoeding. Dan vragen wij kunt gij bemerken, dat
uw kinderen minder gehoor zaam, minder leerzaam zijn
dan de kinderen van Uw buurman, die de kriste-
like school bezoeken? Of misschien zendt gij, wel
licht gedwongen, Uw kinderen naar de bizon-
dere school. Kunt gij bemerken, dat zij daar beter
leren, dat zij tans minder ondeugend zijn dan vroe
ger? Ontmoet gij iemand, die dit toch wil beweren,
stelt U dan niet tevreden met praatjes, doch vraagt
bewijzen.
Ten slotte nog
Wij hadden onlangs een polemiek met een blad,
dat zich kristelik noemt, n.l. De Fakkel, redakteur
Dominé Lindeboom te Bolnes. Deze was ook op
de gewone manier tegen de openbare school opge
treden, n.l. tegen het onderwijs had hij niets, alleen
wist hij een en ander van wat deze of gene open
bare onderwijzer buiten de school gezegd had. En
wat was dat zo al
le. Een openbaar onderwijzer te Amsterdam
had op een schoolwandeling de kinderen een sosi-
alisties lied laten zingen.
2e. Een openbaar onderwijzer had bij zijn reken
onderwijs de klassestrijd aan de kinderen gepredikt.
3e. Een openbaar onderwijzer had in een ver
gadering gezegd, dat men de tijken hun geld voor
een deel moest afnemen.
4e. Er zijn Zondagscholen, waar men de kin
deren 't sosialisme leert.
En zo voort.
Wij vroegen nu dominé bewijzen en namen.
En wat antwoordt ons de. Eerwaarde Heer?
Wij zullen ons met 't Bode-geredeneer 't hoofd
niet breken."
Welnu, lezers, wij vragen u, is dit eerlik? Is
dan in ons land tegenwoordig leugen en laster
geoorloofd om zijn doel te bereiken? Welk bezwaar
kon er toch voor Ds. Lindeboom bestaan om na
men te noemen, daar hij toch met de gelijke dingen
zes artikelen gevuld had Plotseling, nu hij tot
bewijzen gesommeerd werd, zweeg hij. Dit is waar
lik zich al te gemakkelik van de zaak afmaken.
En zoo gaat het altijd en dat moet uit zijn.
Daarom, lezer, wij besluiten met deze woorden
Laat U niet om den tuin leiden met praatjes, doch
vraagt bewijzen.
Wij hebben er van onzen kant ook al geen bezwaar
tegen dat de christelijkeu voor 't schooltje naar hun
begeeren ijveren, ook niet, dat zij de openbare school
bestujden, doch dan moet hun strijd bovenal eerlijk
blijven. De schoolkwestie echter wordt altijd maar op
gedreven op grond van „feiten", die of totaal uit den
duim gezogen zijn öf zoodanig geradb aakt dat zij met
de werkelijkheid niets meer gemeen hebben. Wat in den
regel tegen de openba'e school wordt aangevoerd, is
in één woord onzinnig.
Dit echte voor 't oogenblik daargelaten, komen de
h. h christelijk-onde wijs-voorstanders bij een eventueel
debat heel vlug aandragen met hun esultaten en zeggen
„zóóvele oude-s onderschrijven onze bezwaren tegen de
openbare school en vertrouwen ons de opvoeding hunner
kinderen toe. Kijk 'reis wat een getal!"
We willen laten rusten het feit, dat in verschillende
gemeeuten, waar de ch istelijken het roer in handen
hebben, de openba'e school wordt „leeggepompt" door
opdijving van het schoolgeld als anderszins, doch
wijzen op een verschijnsel, dat o. i. niet bestaan mocht.
Er zijn heel wat arbeiders die uit sleur, omdat
buurvrouw of tante het óók doet, öf uit gemakzucht
omdat de christelijke school wat dichter in de buurt is
of soortgelijke reden hun kinderen naar de bijzondere
school zenden.
Wij kennen er hier zelfs wel in onze direkte om
geving, die volgens hunne inzichten beslist op vrijzinnig
standpunt staan, en tóch dezelfde fout begaan. Deze
om die, gene om andere reden.
Van aróeiders-staudpunt bezien, is deze fout niet te
vergoelijken. De arbeiders zeiven ervaren het best hoe
voor hun leven het genoten onderwijs beslist onvol
doende is zijn zij niet verplicht hun kinde en dat
onderwijs te doen genieten, wat aan de redelijk te stellen
eischen het meest nabij komt?
Dat dit het geval is met de bizondere school die wij
op 't oogenblik kennen, zal niemand kunnen beweren.
Wat wij tegen dit kristelijk onde wijs dan ook hebben,
is ten le, dat het onderwjjs door den tijd die verloren
gaat aan dingen, welke buiten het bevattingsvermogen
van het kind liggen, noodwendig afbreuk moet worden
gedaan2e. dat het kind eeds afschuwelijke begrippen
als godsdiensthaat worden bijgebracht.
Ofschoon we niet alles onderschrijven wat in de
brochure wordt gezegd, willen wij toch met aandrang
den arbeiders opwekken het geschriftje „Maakt front
voor de openbare school" te lezen en te herlezen. Er
wordt daar o. a. uit eenige boekjes, gebruikelijk bij het
onderwijs op E. K. en Protestantsche scholen het een
en ander weergegeven als proeve hoe het onderwijs
vergiftigd wordt door onwaarheden en paskwillen,
dienstig slechts om het voor de bizondere bestemming
pasklaar te maken.
Ziehier een proeve uit de: Korte geschiedenis des
Vaderlands, ten dienste van Katholieke scholen, 8e druk.
(Kerkelijk goedgekeurd Jan. 1891.)
Niettegenstaande de loffelijke pogingen van Karei V
om den voortgang der zoogenaamde hervorming te sluiten
en zijn Nederlandsche onderdanen tegen het vergift dei-
nieuwe ketterij te behoeden, vond de valsche leer allengs
ook hier hare aanhangers.
„Irins Willem was bovenmate trotsch en heersch-
zucktig. Zoolang hij onderdaan moest blijven, scheen
hij niet oldaanhij moest gebieder wezen, dit alleen
kon zijn eerzucht tevreden stellen. Om tot dit doel te
gei aken, gebruikte hij allerlei middelen, voegde zich
naar alle omstandigheden, nam hier deze, daar gene
gedaante aan, al naar het hem dienstig scheen.
Zijn eigen voordeel stelde hij immer voor de belangen
van zijn vorst of land. In de kunst van veinzen en
en het uitdenken van looze streken, kon hij elk zijner
iijdgenooten tot meester dienen. Wanneer het te doen
is om de macht in handen te krijgen, moet men zoo
veel met om den godsdienst geven, schreef hij aan een
hranschen prins. Uiterlijk keurde hij eiken daad van
opstand af, doch in het geheim blies hij het vuur des
opioers aan en was de ziel van alles, wat er tegen
den kcan' g gesmeed werd
Hbank nog iets uit:
ét zoi a uit de geschiedenis van ons vaderland door
L j.ielemans, hoofd der R.-K. school te Veendam,
f Ee uk.
elle lij (Lodewijk van Nassau) was de booze geest, die
g-.e gewesten jarenlang verontrustte en te vergelijken
.;et de hand, die de plannen uitvoerde, welke door het
hoofd, Oranje, waren beraamd.
1 wintig jaar lang had Willem van Oranje het vuur
des opstands van een deel der Nederlanders tegen hun
wettigen koning en heer gestookt, en langzamerhand
was onder zijn leiding het verzet tegen den vorst ver
keerd in een godsdienstoorlog der Calvinisten tegen de
Katholieken.
Oranje deed den Franschen koning den voorslag hem
alle Nederlanden in handen te zullen spelen, wanneer
hij zelf in het onafhankelijk bezit van Holland, Zeeland
en Utrecht zou komen. Toen Filips dit ter oore kwam,
verklaarde hij Oranje voor een landverrader en vogelvrij,"
Dit krijgt het katholieke kind te slikken over „Ne
derlandsche geschiedenis"; (waarmede het tegelijk de
vaderlands- en Oranjeliefde wordt ingepompt?) nu iets
wat men de anti-revolutionaire kindertjes voorzet, 't Is
uitKijkjes in onze geschiedenis, Leesboek voor de
Christelijke schooldoor J. ter Borg en .4JViersinga
5e druk.
t Bi dit boekje wordt bijv. een hoofdstuk gewijd aan
t dwaze van de aflaat, en over Willem I luidt 't oor
deel:
„Weet ge, wat Oranje doet, hij verkoopt zijn prach
tige meubelen en kostbare sieraden, ja zelfs zijn tafel
zilver. Zoo komt hij aan geld, doch raakt ook zoo zijn
schatten kwijt. Doch hij weet, dat aardsche rijkdom
men den mensch niet gelukkig maken en dat het ware
geluk alleen bij den Heere Jezus Christus te vinden is.
Hij verlaat de Eoomsche Kerk met haar bijgeloovig-
heden en voegt zich bij de gemeente des Heeren
Hoor Gods woord en voor de verdrukte Nederlanders
heeft Prins Willem thans alles veil: zijn leven en zijn
goed.
Men ziet het - ieder houdt er een geschiedenis op
na naar eigen believen!
We schreven hierboven: Achteloos of... erger?" en
we stellen dien vraag in ernst aan hen, die niet uit be
ginsel, doch om andere redenen die ze soms zelve
heelemaal niet kennen, hun kinderen naar een „bijzon
dere" school van den tegenwoordigen tijd zenden. Zou
er onder de velen dierzulken, die wij in Schiedam ken
nen niet één wezen, die eens vertellen wil op welke
gronden zoo'n handelswijze wel kan rusten?
Tot nog toe is het ons e6n onoplosbaar raadsel.
In de Schied. Cour. van Zondag 11 Dec. komt een
artikel voor, getiteldonze gemeentelijke Arbeidsbeurs,
dat, gedeeltelijk althans, bewijs geeft van een vrij goed
inzicht in wat de organisatie eener instelling als van
een Arbeidsbeurs genoemd kan worden.
Gedeeltelijk vrij goed inzicht, zeggen wij, omdat
DE MOKER
