Van heinde en verre-
Beroeps-martelaars.
De kerk in dienst van het Kapitaal.
industrie, die met hare nieuw-geconstrueerde machines
en geheel moderne techniek, met haar reuzen-productie,
met haar snel-transport het
klein-bedrijf dooddrukt
Schiedam geeft weliswaar geen bizonder juiste afspie
geling, maar het stempel van onzen tijd is toch ook hier
wel te zien. Een voorbeeeldhoe zou het toch gekomen
zijn, dat van dat heirleger van windkorenmolens, dat
voorheen onze stad omringde, slechts nog een ruïne
aan zijn bestaan herinnert, verloren in den strijd tegen
de maalinrichtingen met stoombeweging, die zoo van
lieverlede weer zijn weggevaagd door de groote en thans
zoo volkomen modern ingerichte stoommolen „Neder
land?"
Hoe is 't gegaan met al die eigenaartjes van voor
heen Waar zijn ze gebleven? Hoe is de alleenheer
schappij van den eigenaar van „De Nederlander" ont
staan? Door welke kracht? En hoe ontwikkelt die
zich nog?
De Nieuwe doet, alsof ze 't niet weet. Maar het feit
kan ze niet loochenen. En als ze dan de socialisten
bestrijdt in het streven naar gemeenschapsbezit, dan
willen we nog eenmaal naar „het eiland" met zijn di
verse grondeigenaars teruggaan en de Nieuwe voor den
vraag stellen: Zou het niet in 't belang dier kleine
grondbezitters en tevens van de afnemers of gebruikers,
die allen afhankelijk worden van den grondbezitter ge
weest zijn als het geheele eiland gemeenschappelijk be
zit waren geweest, waar allen werkten voor allen, in-
plaats van zooals nü: allen voor een enkelen niets
doener
O, hierin is de groote kracht der socialistische leer
stelling gelegen; dat voelen reeds zoovelen en die mee
ning wordt dagelijks sterker. Ze berust op groote,
grondslagen wilt ge haar bestrijden, zoek dan, o
Nieuwe in andere middelen uw toevlucht: uw eko no mie,
ze is véél te licht bevonden!
Dat is tweemaal in één week, dat er van katholieke
zijde hier ter stede een Buitengewone Voorstelling ge
geven is in 't afmaken der sociaal-demokratie. 's Zon
dags vergaderde de flink-lolmakende R. K. spoorbrood-
(droog of gewagensmeerd) eters, waarin 't braaf ge
spannen heeft, doch waarover wij tot ons leedwezen in
ons vorig no. niets zeggen konden Donderdags gaf
het specialiteiten-gezelschap „Recht, Plicht en Orde"
een groote, brillante seance, waarin 'n zekere meneer
Hendrichs van Amsterdam z'n wondertoeren verrichtte.
Allemachies mooi is 't geweest om te gieren was
't, zooals-i daar de rooien bij d'r kop genomen heeft en
toegetakeld. Op deze liefhebberij leggen zich in onze
dagen zeer gelukkigsteeds meerdere eer
waarde heeren geestelijken, predikers der liefdeleer
van Christus, die de heeren zeggen te volgen, toe
en leeren ze hun schaepkenshebt uw naasten lief als
u zeiven
Uw naasten doch sinds de groote Abraham
gesproken heeftwie niet met Mij is, die is tegen
Mij wie tegen Mij is, die is tegen Christus, dies zijt
gij allen paganisten, dewelke ik goedgevonden heb en
verstaan buiten de zedelijke gemeenschap der natie te
sluiten
Sinds dien is het een voldongen feit voor al die met
toga en bef omhangen tuiniers in den wijngaard des
Heeren, dat onder „naaste" slechts te verstaan is den-
gene, die als een gehoorzame sufkop meeslingert, in al
de wrongen, waarin het op 't oogenblik gekende speciaal
NederJandsche kristendom is godraaid en tevens, dat al
wat niet deugt voor die slangentoeren, al wat een
minder buigzaam beenderenstelsel in den korpus heeft,
niet begrepen is onder de „naasten", doch vogelvrij
verklaard is en naar hartelust door ieder bespot, mis
handeld en gemarteid kan worden.
Met dit heilig doel voor oogen heeft men slechts te
zorgen dat de executie een „normaal" verloop heeft,
zooals dat tegenwoordig gebruikelijk is, te weten zooda
nig geschiedt, dat de geëxecuteerde geen weerstand
bieden of verdediging voeren kan.
Hoe de heeren denken over het recht van verdediging
hebben we in ons vorig no. behandeld, Wijs doet
hij, die niet eens naar socialistische sprekers gaat luis
teren, nog wijzer hij, die geen parelen voor de zwijnen
gaat werpen, is het parool bij de uitverkoren schare.
Daar is dit groote voordeel aan verbonden, dat als
de raenschen naar niemand anders gaan luisteren dan
naar ons, dan kunnen we ze precies wijsmaken, wat wij
willen. Dan zorgen we eerstens dat ze niet al te veel
te weten komen, tweedens, dat datgene, wat wij in
onze groote goedertierenheid aan die lui wel willen
mededeelen, vooral biuuen de perken der bescheidenheid
blijft. Voor dit goede doel leggen wij ons sedert eenige
tijd trouw toe op de sybrandiseer-kunst.
De zsereerwaarde sybrandiseerende heer Hendrichs
achtte het natuurlijk zijn taak, waar hij volgens de pu
bliciteit aan de vergadering gegeven, spreken zou over
het onderwerp: „Hoe men kiezer wordt," hierover zelfs
niet te reppen doch den goeden officieelen weg te houden,
en dat paganistisch gespuis van „liberaal en sociaal"
af te martelen.
't Ging zoo ongeveer op de volgende wijze
Soc. Dem. is geen ekonomische stelling, neen,
een anti-godsdienstige.
De socialen hebben nu eenmaal een pik op
wat godsdienst is. De stem van verbittering, het
altijd hameren op hetzelfde punt: Waarom heeft
hij 100.000 guldens en ik 100.000 halve centen;
waarom hij champagne en ik bier.
Het is niet te doen om misstanden weg te ne
men, want daarvoor vindt men iedereen gaarne
bereid. Zij denken, dat het leven van den mensch
uit is aan het graf. Indien dit juist zou zijn, heb
ben zij gelijk. Maar, als het niet waar is, dan zal
er een tijd komen, dat die man met zijn 1100.000
beschaamd zal staan tegenover dien arme en gaarne
10 X 100.000 gulden zou willen geven als hij in
diens plaats kon staan.
Dat noemt men aan den an leren kant een wis
sel trekken op de eeuwigheid. Maar die zij trekken,
worden door een fatsoenlijk mensch niet gehono
reerd. {applaus.)
De socialisten en liberalen hebben elkaar de hand
gereikt. Tegenover hen staan wij thans. Mr. Kolk
man heeft hun samengaan „beginsel-verkwanselarij"
genoemd. Over deze uitdrukking is men boos ge
worden. Men had van een deftigen heer als Mr.
Kolkman, zoo'u uitdrukking niet verwacht. Spr. zou
ook dit woord niet gebruikt hebben, maar 1 ever
gezegd hebben: het is niets anders dan nul met
nul vermenigvuldigen om daarmeee het volk rijk
te maken. Nul beginselen bij de liberalen, nu bij
de socialisten, {hilariteit. Eenige wendiugen daarbij
passende groote woorden als gemeenschapszin, zede
lijke ernst en rechtvaardigheid en okus pokus de
toer is klaar, {gelach.)
Het blijkt wat vruchtbaren grond meneer Hendricks
bearbeidde, en werkelijk moet 't een zeer „snugger"
gezelschap zijn, dat zulke koek smakelijk vinden kan.
Volgens meneer Hendricks' redeneering worden de
wissels op de eeuwigheid dus door de christenen f a t-
s o e n s-h a 1 v e gehonoreerd.
De vroegere goochelaars droegen meestal het een
voudige marskramerscostuum, maar ze waren toch wat
handiger dan de tegenwoordigen die zich thans in 't
priesterkleed tooien.
't Is nog altijd strijd tusschen de twee begrafenis
ondernemingen alhier gevestigdde Eerste Schiedamsche
Begrafenis-vereeniging, opgericht met een (in hoofdzaak
zéér paganistisch) flink kapitaal, waardoor het dood-
bidders-„bedrijt" mede meer naar de „eischen des tijds"
kon worden ontwikkeld en óók een door-en-door kapi
talistische onderneming werd;
waar tegenover de „Onderlinge Schiedamsche Be-
grafenis-vereeniging"werd opgericht, toen op het laatste
oogenblik, de arbeiders, in deze werkzaam, het besef
kregen, dat zij door samenwerking zouden kunnen ont
komen aan het gevaar van ondergeschikt te worden
aan enkele winstjagers.
Onze lezers kennen het verloop dezer zaken en
weten, dat de ontstane strijd althans het goede gevolg
heeft gehad, dat de bestaande anarchie heeft moeten
plaats maken voor een geregelde en geordende gang
van zaken, welke zeker aan het publiek ten goede
gekomen is.
Eveneens bekend is het, op welke wijze de Eerste
Schiedamsche de kerk aan zich had weten te verbinden,
op 'n leuke wijze zich buiten schot plaatsende als het
soms mocht tegenloopen in de zaken, door te scherpe
concurrentie eener maatschappij, vennootschap of par
ticulieren.
De kerkeraad liet zich vangen de Eerste Schied.
geurt met aanbevelingen van den kerkeraad; edoch,
nog gaat het niet naar wensch, erger zelfs, gaan de
zaken zéér bedenkelijk.
Het treurige verschijnsel doet zich voor, dat het in
de onderneming gestoken kapitaal veel gevaar loopt
verloren te gaan! Dit is iets, wat de eigenaren van
dat kapitaal natuurlijk liever niet zien en naar ver
mogen trachten te voorkomen als een poging daar
toe meende zij het niet kwaad den kerkeraad in den
arm te nemen, om de gemeentenaren nog eens een
zachten wenk te geven, welke onderneming zij te be-
voordeelen hebben.
Welnu, de kerkeraad, zich troostende met de ge
dachte: als we reeds eenmaal ons hebben laten beet
nemen, kan de tweede maal er wel bij. vat zeer ge
willig de pen, om te schrijven wat bet belang der
„Eerste" hem dikteert.
Een ingezonden stuk in de Schied. Courant onder
teekend door de predikanten Tap en Bokma. zegt o.m.
het volgende:
Het ligt niet op den weg van den kerkeraad
hier te spreken over de motieven, die geleid heb
ben tot de oprichting der O. S. B. V., of over de
middelen, die in den strjjd worden gebezigd.
Maar wel acht hij zich verplicht eene meening
te bestrijden, die bij velen schijnt te hebben post
gevat. Het is hem toen gebleken, dat er in de ge
meente zijn, die meeuen de diaconie te steunen,
wanneer zij bij voorkomende sterfgevallen in gezin of
familie de hulp inroepen van de O. S B. V.
Dit laatste is beslist onjuist. Van de O. S. B. V.
heeft de diaconiekas nog nog iets ontvangen; die
vereeniging staat in geen enkel verband met ker
keraad of diaconie.
Met het oog op de behartiging van de belangen
der armen, welke hem is toebetrouwd, heeft de
de kerkeraad in een zijner laatste vergaderingen be
sloten, en wel met algemeene stemmen,
het bovengenoemde onder de aandacht der gemeente
te brengen, en wijst er nogmaal met nadruk op,
dat wie de E. S..B. Y. steunt, ook 't welzijn der
aimen behartigt.
Enkel reeds de wijze van zeggen is ruw, en had
gemakkelijk anders kunnen geschieden. Maar een zoo
botte reclame-makerij voor een kapitalistische onderne
ming zou zeker van geen kerkeraad te verwachten zijn
geweest.
Maar het infame van de houding van dit college
romt het scherpst uit bij kennisname van het ingezonden
stuk door de directeuren van de „Onderlinge" in de
Schied. Cour. van Dinsdag j.l. geplaatst, waarin gezegd
wordt
lo. dat zij 8 Juni '04 met de Eerste Schiedam
sche Begrafenis-vereeniging, ten huize van den
heer H. Gabel, gelijke tarieven'h e e f t vastge
steld; zij zouden dan beide afdragen aan de
armen der Ned. Herv. Gemeente, welke overeen
komst te niet werd gedaan door de a d'v erte n-
t i e vanwege de E. S. B. V. in de Schied. Courant
van 12 Juni '04. Aan ds. Halfman en ds. Couvée
was dit bekend.
2o. dat 2e ondergeteekende, namens mede-direc
teuren, met ds. v. d. Broek, als oudste predikant,
een onderhoud heeft gehad om hem mee te deelen,
dat de E. S. B. V. nogmaals zich bereid ver
klaarde, wanneer met gelijke tarieven werd gewerkt,
ook af te dragen aan de Armen. Dit voorstel is
in het ministerie van predikanten bekend gemaakt,
door ds. v. d. Broek, terwijl ds. Tap daarna aan
2e ondergeteekende verklaarde het een mooi voor
stel te vinden.
Antwoo d op ons voorstel is nog 'steeds niet
ingekomen.
„Aan het publiek wordt nu het oordeel gelaten
„over het Ingezonden Stuk van den kerkeraad in
„deze courant van gisteren. Ons komt het voor,
„dat met dat stuk niet anders wo dt bedoeld dan
„een reclame van de predikanten voor de E. S. B. V."
Een zwaar snuifje voor de heeren en onwille
keurig rijst de gedachtevan tweeën éénóf de ker
keraad (althans sommigen zijner leden) handelen door
andere aan de opgegeven motieven, minder edel, méér
het eigen-belang rakende, óf de heele familie is zóó
snugger, dat de eerste de beste ze brengt waar hij ze
hebben wil.
Ook wel ezelachtig genoemd.
De Evangelische Maatschappij heeft een manifest
aan de kiezers in Nederland gericht, waarin zij den
raad geeft alleen zulke candidaten te stemmen en te
steunen, die beslist front maken tegen Rome en zijne
bondgenooten.
In de Oranje-Nassaukazerne te Amsterdam is ver
leden week Dinsdag, 's middags te één uur plotseling
kasten- en kisteninspectie gehouden. De deuren werden
gesloten en een luitenant, bijgestaan door sergeants,
begon het onderzoek dat ruim 3 uren duurde. Boeken,
brochures, weekbladen, diploma boekjes van vakvereeni-
gingen, vakbladen, alles werd in beslag genomen. Is
dat Nederlansche vrijheid?
In Deventer is de slagersfirma Van Spiegel Zoon,
Hofleverancier door de commiezen bekeurd bij het smok
kelen van een koe en een kalt.
De bemanning van het bij Zandvoort gestrande- stoom
schip Albaheeft f750.aan ha e redders geschon
ken, waarvan 3/s toekomt aan de bemanning der Zand-
voortsche reddingsboot, en 3/ö aan die van de Noord-
wijksche reddingsboot.
Rij den landbouwer H. J. L. aan den Sloterweg te
Haarlemmermeer zijn 4 koeien na het eten van bniten-
landsclie bruine boonen plotseling overleden. Een onder
zoek wordt ingesteld.
Aan boord van het Engelsche stoomschip Hostilius
liggende te Amsterdam, is een bootsman per ongeluk
in het ruim gevallen. Hij bekwam inwendige kneuzingen,
en werd per raderbrancard naar het Binnengasthuis
vervoerd.
Nabij het station Mill is een baanwachter door een
trein overreden. Het lijk lag in stukken over den weg
verspreid.
De heer A. F. C. M. Raupp te Eindhoven deelt in
„de Telegraaf mede dat de minister van justitie af
wijzend heeft beschikt op zijn adres, waarin een straf
vervolging gevraagd werd inzake de zwendelarijen aan
de Noord-Brabantsche Bank.
Wederom zijn te Amsterdam 2 marinematrozen die
met Het Anker colporteerden, door politieagenten in
den bak gestopt
Te Amsterdam is op Zondag (denkt er om christe
lijke broeders, op Zondag) is door de, katholieken aan
de kerken het tweede nummer van hun blaadje de
Begeeringsvlag verspreid.
Ds. Visscher, predikant bij de Ned. Herv. Gem. te
Bottevalle (Friesland) is begonnen met na de preek aan
hoorders en hoorderessen gelegenheid te geven over
zijn preek van gedachten te wisselen, inlichtingen te
vragen enz. Dat is dus debat in de kerk.
Na een rede van Oudegeest is te Wijk bij Duurstede
een nieuwe afdeeling onzer partij opgericht.
Bij den sigarenfabrikant Th. Roovers te Botterdam
is een staking uitgebroken. Redenenslechte tabak
verwerken, ontduiking van het tariefloon, ontslag van
vertrouwensmannen
Ouder steenlossers te Botterdam is ook staking uit
gebroken redenen, zij willen 10 cent per 1000 stuks
meer loon verdienen.
De monteur H. H., in dienst bij Stork Co., werk
zaam bij de in aanbouw zijnde oliefabriek, geraakte
met zijn linkerhand tnsschen den drijfstang, waardoor
dit lichaamsdeel zwaar werd gekneusd. De man is in
het gasthuis opgenomen.
