No. 19.
ZATERDAG 8 JULI 1905
5e Jaargang.
ORGAAN van de AfdeeSing Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij
Bureau van Redactie en Administratie:
A. WINTERBERG,
Vriendschapstraat 11 boven
Stnkken voor 't eerstvolgend nummer moeten niterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Attentie
In welke richting?
üe strijd om de raadszetels.
De uitslag der Gemeenteraadsverkiezing.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal 7--
franco per post 30 cent Uj ™ona1hetahng.
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Om vertraging te voorkomen gelieve men er op te
letten dat alles voor Redactie en Administratie moet
gezonden worden aan 't bureauVrienschaps-
straat 11b., dus niet bij den een of ander partij
genoot maar in de bus gestopt waar men toevallig
langs komt.
Red. en Adm.
In welke richting moet men gaan, om uit de poli
tieke moeielijkheden te komen, waarin Nederland is
vastgeraakt? De Kamerverkiezingen hebben evenmin
de vereenigde kerkelijken als de vereenigde liberalen
een meerderheid bezorgd. En wanDeer men de cijfers
goed nagaat, dan is het duidelijk, dat de kerkelijken
wel nooit meer een voldoende regeeringsmeerderheid
zullen krijgen. Maar even duidelijk is het dan ook,
dat dit evenmin ooit meer aan de vereenigde liberalen
zal kunnen lukten.
Het liberalisme van '48, aanvankelijk gesteund door
het katholicisme, vond tengevolge van zijn grootkapi-
talistische denkbeelden tegenstand bij de kleinbedrijvers
en dikwijls ook bij de grondbezitters, - en het vond
tengevolge van zijn denkbeelden over den vrijlating
van het wetenschappelijk onderzoek en de staatsneut-a-
liteit in zake godsdienst en onderwijs tegenstand bij
dat deel der protestanten, dat in een vroegere periode
onzer geschiedenis de partij der Contra-Remonstranten
opleverde. Deze dubbele oppositie werd langzamerhand
samengetrokken in de anti-revolutionaire beweging.
Toen deze nu de hulp kreeg van de katholieken, die
na den Syllabus zich los moesten maken van de libe
ralen (1864), werd de oppositie tegen het liberalisme
zóó sterk, dat de liberalen hun overheerschende plaats
kwijt raakten. Uit de geschiedenis der laatste jaren
is nu evenwel overtuigend gebleken, dat noch de libe
rale nog de anti-liberale oppositiepartijen over voldoenden
aanhang beschikken om te kunnen regeeren.
Nu kunnen voor dit verschijnsel twee zeer verschil
lende redenen zijn: óf ons volk is door zijn bezigheden,
en daaruit voortkomende belangen en denkbeelden in
twee ongeveer gelijke deelen verdeeld, óf de samenvoe
ging der Nederlanders in een liberaal en een anti
liberaal (of, wat hetzelfde is, in een clericaal en een
auti-clericaal) k-mp, deugt niet.
Voor de eerstgenoemde reden is geen enkele grond
aan te wijzen. De tegenstelling tnsschen een mijnbouw,
handel en nijverheid beoefenend deel en een landbouw
en veeteelt beoefenend deel bestaat in ons land niet.
En zelts al bestond die, zooals in België, Engeland en
D ütschland, dan zou die toch niet meer scherp door te
trekken zijn, nu de internationale samentrekking van
bedrijven de nationale verdeeling der volken bezig is
op te heffen en zelfs de achterlijke landbouw- en vee
teelt-bedrijven in het internationale ontwikkelingsproces
worden meegesleept.
Er blijft dus geen andere verklaring over dan de
tweede der genoemde redenen: dat de samenvoeging in
een liberaal (anti-clericaal) en een anti-liberaal (cleri
caal) kamp ni°t deugt.
Een zeer belangrijk verschijnsel, nl. de groote groei
der sociaal-demokratie, wijst er reeds nadrukkelijk op,
dat die samenvoeging niet deugt. Want de sociaal-
demokratie groeit door aanvoer van krachten zoowel
uil het liberale als uit het anti-liberale kamp. Openbaar
en bijzonder onderwijs leveren ons gelijkelijk onze
strijders. Uit godsdienstige en uit ongodsdienstige
kringen komen onze leden. En in onze gelederen zjjn
er evenveel, die door hun eigen geschiedenis zich met
bijzondere kracht tegen het liberalisme verzetten als
die door soortgelijke oorzaken zich in de allereerste
plaats tegen het ciericalisme of anti-liberalisme kanten.
Wij groeien in p otestantsche, in katholieke en in ge
mengd protestantsch-katholieke streken Wij nemen
toe in overheerschend liberale zoowel als in óverheer-
schend kerkelijke streken. Voor ons en voor de ont
wikkeling onzer partij bestaat praktisch de verdeeling
in liberalen en kerkelijken niet. Nog eens, wij krijgen
onze strijders van beide zijden.
En waar nu de sociaal-demokratie de meest bewuste
vorm is van de bestrijding van het kapitalisme, waar
de sociaal-demokra ie de zuiverst doorgevoerde ver
dediging is van de rechten van den arbeid tegenover
het kapitaal, daar ligt in het aangewezen verschijnsel
van den groei der sociaal-demokratie een bewijs opge
sloten hiervan: dat de scheiding in liberalen of anti-
clericalen en anti-liberalen of clericalen niet deugt,
omdat zij geen rekening hout met de fundamenlecle
scheiding in belanghebbenden bij het kapitalisme en
verdrukten door het kapitalisme.
Een zuivere politieke toestand kan daarom alleen
verkregen worden door uit te gaan van de tegenstelling
tusschen kapitalisme en socialisme. In de bedrijfswereld
hebben de grootste belanghebbers bij de handhaving van
het onvervalscht kapitalisme zich al in patroonsbonden
en dergelijke vereenigingeu aaneengesloten, onafhankelijk
van hun meeniugsverschillen in andere zaken. Welnu,
die behooren zieh nu ook tot een politieke organisatie
te vereenigen en een kapitato-conservatief verbond te
sluiten.
Daartegenover komt dan de oppositie van al wat
anti-kapitalo-conservatief is, Dat zijn de burgerlijke
kapilalo-demokraten, die het „eigendoras' echt" willen
uithollen zonder aan het kapitalisme te raken, die de
ellende willen bestrijden zonder de oorzaken der elleude
aan te tasten,kortom de mannen van de halve-
eiereu-politiek (hun stopwoord tegenover de soc. dera.
is steeds: beter een half ei dan een leege dop.) En
dat zijn verder de zuivere anti-kapitalisten, tegenstanders
zoowel van het kapitalo-conservatisme als van het
kapitalo-demokratisme, namelijk de sociaal-demokraten,
misschien ook de ckristen-demokraten.
Het spreekt van zelf, dat deze zuivere politieke
toestand niet ineens te krjjgen is. Maar in de richting
daarheen moet een oplossing worden gezocht en in die
richting is reeds onmiddellijk een stap mogelijk door de
vorming van een conservatief bloc, waarvan de leiding
moet berusten bij de oud-liberalen en de christelijk
historischen (Lohmanniam-n) en de hoofdmacht moet
worden gevormd door de conservatieve (of misschien
beter gezegdanti-demokratische) elementen der Liberale
Unie en der katholieke staatspartij.
Voor een demokratisch bloc is de tijd nog niet geko
men. Een bloc zonder zuiver conservatief karakter zou
allicht min of meer demokratische neigingen moeten
vertoonen, zou in werkelijkheid toch niet demokratisch
zijn en daarom voor de demokratie slechts schadelijk
wezen. Neen, onder een zuiver conservatief bestuur
moet de demokratische geest weer opleven en dan eerst
is er kans op een flinken vooruitgang ia de richting
der demokratie. Wie werkelijk demok<atisch voelt en
leeft, moet nu vooral geduld weten te toonen en willen
wachten. Alleen door zuiver, volkomen zuiver te blijven
in zijn grondbeginselen, kan men daarvoor iets werkelijk
goeds bereiken.
Nu willen we geenszins zeggen, dat een oplossing
al® ^e. k'er vei'dedigde komen zal Aan profeteeren doen
wij niet, vooral niet waar door en door eerzuchtige
mannen als Kuyper, Talma, Borgesius en Treub kunnen
intrigeeren. Maar wij blijven er bij, dat een goede oplos
sing uit de bestaande moeielijkheden alleen ligt in de
richting door ons aangegeven.
De prachtige vinding, om de verkiezing te stellen
in de kermisweek (onze hulde aan B. en W.) zullen we
te dezer plaatse niet nader bespreken Zeer waarschijn
lijk zal door onze afd. daar nog wel nader een woordje
over gesproken worden. Het wer 1 echter door alle
partijen gevoeld, dat méér dan gewone kracht noodig
ware om in een kermisroes de belan stelling voor een
gemeenteraadsve kiezing te kunnen opwekken.
En zoo hebben we dan ook aan alle kanten een vrjj
groote bedrijvigheid gezien. Strooibiljetten waren te
over in den wandel en opvallend was het, dat de ge-
coaliseerde partijen toch afzonderlijk op de kiezers
werkten.
Zonde ling was de houding van de liberale kiesver-
eeniging „Algemeen Belang". Dat is nu eenmaal een
zonderling volkje. Ze hebben óók een strooibiljet ver
spreid en daarin wordt o.m. dit gezegd:
Woensdag 5 Juli a.s. is het een gewichtige dag
voor u. Het derde deel van onzen Raad treedt af,
en van de zeven aftredenden behooren er vier tot
de vrijzinnige richting.
Worden die niet herkozen, dan komt uw liberale
vertegenwoordiging zoozeer in de minderheid, dat
haar invloed op den gang van zaken zoo goed als
nul zal zjjn.
En toch is het, met het oog op de Gemeente-
huishouding inzake belastingen, gemeente-bedrijven,
grond politiek, enz., van overwegend belang, dat
het vrijzinnige deel van den Raad niet verzwakt,
maar integendeel versterkt wordt.
Nou is de liberale kiesvereniging „Algemeen Belang"
allemachies liberaal, zóó zelfs, dat ze in district I, den
katholieken wethouder van onderwijs candideerd. Maar
- de „Algemeene Belangers" zijn heerenmenschen,
gezegend met vele aardsche goederen en dus óókmet
veel verstand. Nu zou men toch verwachten van dat
soort menschen, dat ze wel een eenvoudig ve kiezings-
strooibiljetje kunnen opstel en, zonder zulk een stomme
zet te begaan.
Want ze beweren, dat het van overwegend be
lang is met het oog op de gemeente-huishouding inzake
belastingen, gemeente-bedrijven, grondpolitiek enz., dat
het vrijzinnige deel van drn raad versterkt wordt. Ter
wille dus van het gemeente-belang. Maar voelden nu
die bolleboozen niet, hoe die heele rödeueering vloekt
tegen het feit, dat ze den heer Honnerlage Grete can
dideerd en
De Schied. Cour., die den laatsten tijd heeiemaal
politiekeerig wordt pas op. oudje, de weg is glib
berighad het van „Alg. Belang" beter gevonden,
indien ze hoogstens de plaats van den heer Honnerlage
onbezet had gelaten Ook zéér beginsel-vast.
De verschillende strooibiljetten bepaalden zich tot de
aanbeveling der candidateu, om de personen en hun
respectieve uitmuntendheden. De meest vermakelijke
uit de collectie is wel dat velletje, door de heeren
J. Schellevis en L. Klein onderteekend. Daar komen
de wonderen weer voor den dag -- hoort, wat het
orakel zegt
Door de omstandigheden zijn drie groepen ver-
eenigd. Hun wachtwoord is Rechts honden.
Tot ons leedwezen zien wjj hoe de Oud-Liberalen
als zjjn weggesmolten. Alles heeft zich opgelost,
in de Vrijzinnig- en Sociaal-Democratische lichting.
Hierdoor staan nu twee partijen flink tegenover
elkander.
De opstellers van zoo'n biljet verdienen alleszins be
wondering. Méér onzin in zoo'n paar woorden te leg
gen, zal wel niet gemakkelijk gaan.
In 't zelfde document komt nóg iets voo-, dat de
aandacht verdient. Er wordt beweerd „dat in onze
Gemeenteraad een man zitting neme als de heer
J. C. von Briel Sasse, is inzake rechtskundige adviezen
zeer gewenscht.
Dit compliment aan Mr. W. H. Jansen, wordt echter
door de Nieuwe (o onervarenheid nog héél wat ruwer
gpmaakt, in haar no. van Dinsdag, waar ze beweert
„We hebben werkelijk in onzen gemeenteraad behoefte
aan een ervaren jurist".
De eerbied voor de grijze haren van Mr. W. H.
rchjjnt zelfs reeds bij de Nieuwe verdwenen te zijn
Och neen, niet op de kermis alleen, ook in den ver
kiezingsstrijd beleeft men rare zaken
De uitslag was als volgt:
District I
A. Godschalk (soc.-dem.)42 stemmen.
M. L. Honnerlage Grete (R. K.) 414
M. K anen (O. L.)'229
P. M. J. A Lagerweij (R. K.) 355
J. H van Westendorp J.Dzn. (vrjjz. dem.) 201
A. Winterberg (soc.-dem34 ;J
Distrikt II
Mr. J C von Briel Sasse (anti-rev.) 447 stemmen.
P. de Bruin (soc.-dem.)82
A. Dirkzwager (O. L337
A. Godschalk (soc.-dem.)79
M. Kranen (O. L.)341
J. van der Most (anti-rev.)360
A. C. A. Nolet (R. K)396
J. H. van Westendorp J Dzn. (vrijz -dem.) 362
A. Winterberg (soc.-dem.)65
District III:
P. de Bruin (soc.-dem.)69 stemmen.
A. Dirkzwager (O. L.)292
A. Godschalk (soc.-dem.)68
C. Klein (anti-rev.)325
J. van der Most (anti-rev.) 295
D. Ris Jz. (O. L.)298
Deze uitslag biedt al heel weinig belangrijks van
onze zijde kunnen we tevreden zijn, al zijn we niet
voldaan. Er kan hier meer bereikt worden, als a' onze
mannen meer hun plicht kenden en werkten. Doch
DE MOKER
