Ditjes en Datjes.
Uit ons verenigingsleven.
Vlaardingsche IJzerkoekjes
kracht, aan de geestelijke en lichamelijke gezondheid van
den arbeider niet veel erger? Maar bet eigendomsrecht
is het hoofddoel van ons rechtswezen; bescherming van
den raensch slechts bijzaak! Wil de regeering mede
werken om
het lager onderwijs
kosteloos te maken? Dan zullen de kinderen niet'anger
van hun prille jengd naar klassen en standen worden
gescheiden. De regeering wil niets: het ,-s te duur. en
men wil geen heropening van den schoolstrijd. Van louter
verzoeningsgezindheid, omdat zij meermalen met den
rechterzijde zal moeten regeereu, komt het Pberalisme
den heer Heemskerk tegemoet, en brengt de glorie van
zijn bestaan, zijn zelfstandigheid inzake onderwijs ten
offe*\ Spr. dient de vervallen motie voor de kosteloos
heid van het onderwijs namens de soc.-dem. tractie op
nieuw in.
Er zijn 21 ambachtsscholen met 3770 leerhngen. Wil
de regeering de vakopleiding ter hand nemen, zoodat
de aanstaande arbeiders een meer wetenschappelijk
inzicht krijgen in het bedrijf? Dat zal afstuiten op de
financiën, den muur waarop a"e goede plannen zullen
afstuiten.
Het militaire gebouwheeft de heer Bos gezegd, is
zwaar verhypothekeerd. Inderdaad, wilt gij uw hypotheek
er uit halen, dan zult gij tot executie moeten overgaan.
Maar gij kunt dat niet. Wilt gij het blijvend gedeelte
opheffen? Dan zoudt gij 's winters geen manschappen
in de kazernes hebben om den binnenlandschen vijand
onder den duim te houden. Uw bezuiniging zal bestaan
in het voorkomen van opdrijving der uitgaven. Na'48,
toen de liberalen de baas waren geworden, zei de
minister van oorlog, dat hij den eZWe-maandschen oefentijd
niet wou verlengen en geen herhalingsoefeningen noodig
hadhet was te duur, het legde een te zwaren last op
de burgerijzóó ging het ook. Toen werd niet aan de
technici van oorlog, maar aan de schatkist gevraagd
wat bezuinigd moest worden. Thans wordt inplaats
van één groote bezuinigingscommissie, een aantal kleine
commissies benoemd, daarmee is het pogen van te voren
mislukt. 720 millioen gulden is in de laatste 20 jaar
aan oorlog en marine uitgegeven!
De heer Pierson heeft de belastingen hervormd, maar
nog steeds staan tegenover 52 millioen gulden die de
directe belastingen en de successie opbrengen, 63 millioen
gulden van accijnzen en invoerrechten.
De suiker brengt 177a millioen gulden, de bedrijfs-
en de vermogensbelasting samen nog geen 147a millioen
gulden op. Sedert 1850 is aan accijnzen, patent en
personeel de belasting verminderd met f 4.92 per hoofd,
maar voor suiker-drank-en vleeschaccijns wordt thans
f 6.56 pe^ hoofd meer opgebracht. Zullen nu de 7
millioen gulden van prof. Treub worden opgebracht?
Wij vreezen met groote vreeze.
Hoe denken wij over
de opcenten
op de bedrijfs en de vermogensbelasting? Principieel zijn
wij er niet tegen. Wij bestreden den heer Pierson, toen
die het gedistilleerd wilde verhoogen; toen Harte 5
opcenten op bedrijfs en vermogensbelastipg voor
stelde en een verhooging van het gedistelleerd, zeiden
wij: laat het laatste varen. Nu is dit geschied. Wel
betalen de boeren niet in de bedrijfsbelasting, en drukt
deze het zwaarst op de kleinst belastbare inkomens;
misschien wil de regeering de opcenten heften alleen
van de vermogens en 5 vau de bedrijfsbelasting.
Met een kort en krachtig pleidooi voor het algemeen
kiesrecht besluit Troelstra zijn rede.
Hen die willen, dat het Nederlandsche volk zich natuur
lijk zal ontwikkelen, zoodat alle eischen van mensche-
lijkheid en recht tot vervulling komen, laten zij niet
in de studeerkamerformules hun kracht zoeken, maar
aan de arbeiders hetzelfde recht geven om haar belangen
te behartigen, als de andere burgers hebben!
Bij de vrysKinnig-demokraten. De verga
dering, waar Mr. van Aalten van Rotterdam sprak
over het onderwerp: „Waarom vrijzinnig-demokraat?"
was vrij goed bezocht.
De heer Van Aalten hield een vrij dioge rede van
ongeveer een uur lang, om te verklaren wat de naam
„vrijzinnig-demokraat" beteekende, en toen werd ge
legenheid gegeven tot debat.
Van Leeuwen maakte er gebruik van, om, waar
geen aanval was gedaan en dus van verweer geen
sprake zijn kon, ons standpunt tegenover dat der vrijz.-
dem. te stellen. Hij stelde de akeligheid van de tem-
perings-idee aan de kaak en verdedigde onze inzichten
ten opzichte van den klassenstrijd.
Aangezien de heer van Aalten nogal hardhoorend
scheenvroeg (en verkreeg) van Leeuwen ook nog voor
de tweede maal het woord om.enkele scheeve voor
stellingen recht te zetten.
Het debat werd hoffelijk gevoerd.
De leukste zet was van den heer v. Meurs, de voor
zitter van „Schiedam". Van Leeuwen had, tegenover de
tlieoriën der viijz.-dem. het feit gesteld, dat ze in
de praktijk hun beginselen zoo weinig getrouw zijn.
De kiesvereen. „Schiedam" had zich bijv. steeds buiten
de aktie voor Algemeen Kiesrecht gehouden...
Mr. vau Aalten ging toen veronderstellen,
dat dit om dezelfde reden zijn zou, die den Vrijz.-
Dem. Bond totnogtoe van meed' en had weerhouden.
Partij-politiek... en dan nog die motie van dit jaar
de bekende.
De heer v. Meurs aanvaardde die verdediging zonder
aarzelen. Dat was niet handig want „Schiedam"
is reeds twee jaren geleden tot deelname uitgenoodigd,
zonder iets van zich te laten hooren.
En toen zal ze nog wel niet geweten hebben, dat er
dit jaar zoo'n voor uitvlucht-zoekers-engelachtige motie
zou geboren worden.
Die weet 't! De Kamer-„overzicht"-schrijver
van onze geëerde Schied. Cour. zegt over de eerste
redevoering van onzen partijgenoot Tak, ten gunste van
uitvoerrechten van Deli-tabak, door hem aanvaard als
de eenige manier, waarop in de praktijk het Europeesche
kapitalisme te pakken is te krijgen, het volgende
De heer Tak hield daarbij met vele théatrale
gebaren eene stratpedikatie tegen de vrijzinnig
democraten, die bij monde van den heer Bos zich
tegen de technische ineenzetting van die belasting
verklaard haddendaar had je die halfslachtige
menschen weer, die terugkrabbelen nu men de rijke
Deliplanters en suikerlords aan het lijf wil komen.
De afgevaardigde voor Fraueker kwam met zijn
maidenspeech echter van eene bijzondere koude
kermis thuis. Hij werd even onder handen genomen
door de H.H. Pierson eu Bos.
Enzoovoort....
Onze partijgenoot Tak en theatrale gebaren slui
ten die mekaar eigenlijk niet uit.
Met alle respect voor uw groote opmerkings-gave,
geachte heer, schijnt ge ook ditmaal de plank nogal
mis te slaan. En wat erger is 't Scbiedamsche pu
bliek heeft eenmaal Tak gehoord.... dus weet 't.
Een beetje voorzichtigheid bij uw geliefhebber zou u
niet slecht staan.
Hen nieuwe school. Blijkens mededeelingen
van ds. Halfman in de Zondagsbode zal de christelijke
school, die in de Gorzen verrijzen moet, uitgaan van
de Ned. Hervormden. 12 Dec. zal er een samenkomst
wezen tot vorming van een Schoolvereeniging, van welke
de stichting, zoo d? Heer wil, zal uitgaan.
Er blijkt uit het schrijven, dat er hoegenaamd nog
geen geld is en de schoolvereeniging zal moeten be
ginnen met het kapitaal bijeen te brengen.
In het licht hiervan schijnt het al een zeer brutale
eisch, door de kerkelijden in den Raad gesteld, dat de
Gemeente zich bij den bouw van een nieuwe openbare
school zal regelen naar de plannen welke in de broei
kast der christelijken rijpen.
Thans wordt het onderwijs, dat toch steeds hoofd
zaak moet zijn, afhankelijk gemaakt van het welslagen
van 'n bazar of andere dinsigheden, tezamen vormende
de kurken waarop een bizondere school pleegt te drijven.
Wat 'n zorg voor het welzijn van het kind!
Wat 'n dunne takt'ek!
De Schiedamsche Kunstsmederij Vincent
6 Co. Dat voor de organisatie der metaalbewerkers
hier ter stede wel een en ander te doen is, blijkt wel
uit de mededeelingen die de Schiedamsche correspondent
van De Metaalbewerker in het laatste no. over de fabriek
Vincent Co. doet. Hij schrijft:
Aan het hoofd van deze fabriek staan E. Beukers,
schoonzoon van den ex-minister van oorlog Bergansius
me', zijn broeder F. Beukers. De toestanden zijn bier
meer dan treurig; den besten vuunverker (kunstsmid)
verdient 23 ct. p. uur, dau zijn er 3 van 21 ct. en
verder varieert het loon van 12 tot 18 ct. Deu besten
bankwerker verdi-nt 19 ct. per uur, en de anderen
verdienen van 10 tot 17 ct. per uur. Het is hier een
ware jongensexploitatie. 3 vuurwerkers hebben 1 voor-
slaander(tje) en die verdient van 1 tot 4 ct. per uu>\
En vraagt iemand om opslag, dan zegt deze humane
onderdirecteur (als hij ten minste dien naam mag dragen,
want het is een groote jongen, méér niet): verdien je
nu geen geld genoeg, ik begrijp niet wat jullie met
zooveel geld moeten doen. Nog sterker: gr mannen
van 23 jaar durft hij zeggen, moet jij nu nog meer
verdienen, ben jij niet blij dat jij je kostgeld kan be
talen, wat verlang jij uog meer?
Onlangs liet hij bankwerkers uit Goes komen. Toen
zij eenmaal in Schiedam wa»~en, kregen ze 10 cent per
uur, maar hij beloofde nuu meer. Zoo ve liepen eenige
weken, maar van opslag was geen sprake. Maar wat
gebeurde? Een van ben kreeg ander werk, hij waar
schuwde den patroon Dinsdags, dat hij Zaterdags zou
vertrekken. Wat stoof de onderdirecteur op. „Hebben
je ouders je geen opvoeding gegeven om zoo op ééns
maar weg t.e gaan, je kan direct wel opd(Zijt
gij, F. Beukers, de man die zooveel opvoeding genoten
hebt?) Gij hebt uw roeping gemist, Frits Beukens, gij
hadt afslager op de vischmarkt moeten worden. Als er
iemand om werk komt, dan is het een loven en bieden
hoeveel dat zoo iemand verdienen moet, en 'het eindigt
meestal zoo, dat de pers >on voor 13 of 14 centen 14
dagen op proef komt werken, maar van opslag is in
de meeste gevallen geen sprake.
Verscheidene jaren is er aan die fabriek een machinist
werkzaam geweest. Die man verdiende f 8.50 in de
week; daarvoor moest hij van's morgens 4 tot's avonds
7 uur staan. Dat was volgens de directie te veel, niet
te veel werkuren, maar te veel geld. De man werd
ontslagen en voo: hem werd een jongen, die 4 cent
per uur verdiende, in de plaats gezet. Men ziet hieruit
dat de perspomp zoo vast mogelijk wordt aangedraaid.
Op deze fabriek ziju verschillende bestuurders van
de R. Kath. Metaalbewerkersbond werkzaam. Ook waren
zij het, die bij de oprichting der aid. Schiedam d.
Alg. Met. bew.bond in Nederland kwamen zeggen, dat
die afd. volkomen overbodig was. want er bestond im
mers een metaalbewerkersvereeniging van den R. Kath.
Volksbond. Komt gij, R. K. vakvereenigingsmaunen,
waar blijft gij. Is er ooit over deze fabriek iets ge
schreven in de Kath. Metaalbewerker? Hebt gij ooit ge
probeerd om in dez-n toestand verbetering te brengen?
Immers neen! Altijd hebt gij gezwegen als een mof,
geen woord van protest ging ervan uit. Steeds ais gij
op de bres moest staan, naamt gij een afwachtende
houding aan, maar het is niets meer dan een door en
door laksche houding. Gij hebt nooit iets geprobeerd,
nog minder iets gedaan, altijd werd door u maar lijdelijk
toegezien.
Komt metaalbewerkers, wordt wakker. Laat niet
langer meer met u spelen, geen afzonderlijke vereeni-
gingen meer, maar wordt lid van den A. M. in Ned.
afd. Schiedam, opdat wij gezamenlijk verbetering in deze
meer dan treurige toestanden kunnen brengen, want
uw belang is ons belang en ons belang is uw belang.
Onderwijzers. De kantonrechter alhier deed
uitspraak in de zaak van den Bond van Nederlandsche
onderwijze s contra de gemeente Schiedam. In dat
proces was de Bond opgetreden voor een onderwijzer
aan een der gemeentescholen. Deze onderwijzer had
zich reeds vroeger tot den gemeenteraad gewend, met
het verzoek om den tijd, gedurende welke hij als waar
nemer in een vacature was werkzaam geweest, mede
te doen tellen bij de berekening van den diensttijd,
noodig om voor verhooging van jaarwedde in aanmer
king te komen. De gemeenteraad had het verzoek
gewezen van de hand omdat volgens de verordening
alleen de tijd, als door den gemeenteraad benoemd
onderwijzer doorgebracht, recht op verhooging van
jaarwedde kan geven.
De onderwijzer, van oordeel dat zijn wijze van be
rekenen in overeenstemming met de betrekkelijke ver
ordening was, droeg zijn belangen aan den Bond over,
die op zijn beurt de gemeente in rechte dagvaardde tot
uitbetaling van het meerdere salaris
Van de zijde der gemeente werd niet alleen de wijze
van uitlegging "der verordening van de tegenpartij be
streden, doch ook betoogd, dat de rechterlijke macht
onbevoegd was van het geschil kennis te nemen, daar
het hier een geschil van administratief-rechtelijke aard
betrof, onttrokken aan de kennisneming van den bur
gerlijken rechter.
De kantonrechter vereenigde zich met die exeptie en
verklaarde zich onbevoegd van de zaak kennis te
nemen, uithoofde van het onderwerp des geschils.
Voor de gemeente was opgetreden Mr. D. Lodder,
advocaat alhier, voor deu Bond Mr. J C. Post, advo
caat te Amsterdam.
Dit is de eerste akte van het spel; meerdere volgen.
En de gemeente, èn de Bond van Nederl. onderwijzers
hebben besloten de kwestie tot de hoogste instantie te
doen uitmaken; de uitspraak van Mr. von Briel—Sasse
klopt niet met die van z'n Culemborgsche collega en
dat in hooger beroep de gemeente er zonder kleer
scheuren afkomen zal, is aan groote twijfel onderhevig.
Brandei-skneclits. Woensdag jl. sprak Spiek
man over het onderwerp: de onafhankelijke vakorgani
satie als middel tot lotsverbetering.
In een mooi, gedokumenteerd betoog zette hij de
noodzakelijkheid van vak-orgar.isaiie uiteen, vooral in
de jenever-industrie, waar zoo ontzettend veel voor
het lot der betrokken arbeiders is te doen.
Ook de Bruin voerde nog het woord, de noodzakelijk
heid van afschaffing van nachtarbeid vooropstellende,
als grondslag voor elke verbetering.
De vergadering was niet druk bezocht.
Bourgeois Curiosa.
De vorige week werd in de nieuwe vergaderzaal van
den „Volksbond" een weldadigheidsbazar gehouden ten
voordeele van Gezondheidskoloniën.
O.m. was daar te zien (doch niet te koop,) iets wat
men noemde „Curiosa," hetwelk bestond in de voor
stelling van: „een kind, dat uitgeteerd en mager naar
een gezondheidskolonie wordt gestuurd en met wel
gevulde wangen vandaar terugkeert.
Dit nummer,— als reclamemiddel goed gedacht, en
in 't bizonder de aandacht trekkende, trok ook onze
aandacht, maar meer in negatieven zin.
W{j wP'en er ook hier de aandacht op vestigen, maar
voor wij dit doen, wenschen wij, om alle misverstand
eu vooroordeel ten onzent te voorkomen te verklaren:
dat wij, elke poging tot verzachting der menschelijke
ellende accepteeren, naar ha»-e waarde willen beoordeelen
eu schatten, doch dat wij den mogelijken indruk, als
zouden wij maar altijd en door zwartgalligheid gedreven,
met onze kritiek er maar op los hameren willen weg
nemen, en eindelijk dat wij, wanneer wij kritiseeren,
dit niet doen uit lust daarvoor, maar enkel, en alleen
omdat onbevangen kritiek zeer zeker nuttig is.
Geleid door deze overwegingen, dan willen wij vau
deze Curiosa zeggen wat ons hieromtrent van 't hartmoet.
Wij beginnen dan met te verklaren, dat deze Curiosa
voor ons een bittere ironie was, ja al weten wij, dat in
propaganda en reclamemakerij altijd wordt gebezigd:
ove-drijving en middelen die moeten inslaan, dit staaltje
was ons te kras.
En wanneer men dan ons vraagt, wat dunkt u van
Gezondheidskoloniën? dan is ons antwoord: „wij zijn
dankbaar maar niet voldaan", omdat naar onze meening
de „kwaal" wel in z'n gevolgen (en dan nog zeer primitief),
maar niet in z'n oorzaken wordt aangetast,
Wat toch zijn de oorzaken dat er zijn daargesteld
Gezondheidskoloniën? Immers deze, dat de gezondheid
van o zooveel kinderen geschokt is.
Onder die oorzaken doen z'ck 't meest geldenonvol
doende lucht, licht, voeding en Meedingin 't kort zij
missen bijna alles, wat voor de lichamelijke ontwikkeling
voor d n mensch gebiedend noodzakelijk is. Zij aan
schouwen het levenslicht iu krotten en veel wat daarop
gel ijkt, onmiddelijk daarop derven zjj reeds voldoende
voeding, kleeding en beschutting, zijn in deze krot
woningen blootgesteld aan het inademen van de meest
verpestende bedorven lucht ja zelfs voor hun geboorte
kwamen zij te kort zij groeien daarin op, en de ziekte
