Sint Joris Treub.
Bloempjes uit den Raad.
Kinderspel van groote menschen,
De zaal van „Bellevne" was stampvol; 1) honder
den konden niet worden toegelaten.
De maarschalk der vrijzinnig-demokraten zou slag
leveren tegen een der veelgesmade Marxistenthans
zou Mendels verslagen worden en met hem het Marxisme
voor de zooveelste maal. De leuze was
Dood aan de Sociaaldemocratie.
Voor twee derde was de zaal gevuld met arbeiders,
de rest bestond meest uit jonge loten der vrijzinnige
burgerjj, jeugdig groen dat sedert 1903 onze vergade
ringen gelukkig niet meer bezetmaar thans in be
scheiden getale zich weer waagde in een omgeving,
die wel niet overweldigend onfatsoenlijk zou zijn. Het
viel naar wjj hopen toch nog tegen.
Geljjk gezegd, was het voor Treub lang niet de
eerste maal dat hij optrad als kampvechter, minstens
een derde deel der zsal verwachtte dat hij zou eindigen
als overwinnaar.
Meermalen is het Marxisme verslagen, dachten ande
ren, en toch heeft het telkens den schijn of het weer
uit zijn graf verrjjst met verjongde krachtHad
men zich dan vergist? Rolden Trenb's overwinningen
hem maar uit de handen alsof het kurk ware
Zoo denkt een niet deskundig publiek dat een worste
ling aanschouwt, wel meer dat een der strijders het al
lang heeft afgelegd, maar volgens de regelen der kunst
moet één onder liggen en met beide schouders op den
grond. Ach, zoo is het einde vaak heel anders dan
de oppervlakkige kijkers wel dachten.
„De klassenstrijd neemt in felheid af dat was een
der belangrijkste beweringen van dezen temperaar.
„Hebt u dat zwart op wit?" vroeg Mendels.
Inderdaad kan men zich over weinig meer verbazen
als men zulke beweringen van een hooggeleerd man te
verteren krijgt.
De Russische Revolutie heeft een schok van veront
rusting gebracht in de rijen der heerschers van alle
Europeesche landen. Yalt het Czarisme in Rusland,
dan valt daarmee die ontzaggelijke geweldmacht, die
daar in het Oosten tot dusver klaar lag om de bour
geoisie van West-Europa bij te springen, als de arbei
dersbeweging haar aanslag op dien staat ging onder
nemen. Verontrusting bij de heerschers, opleving van
den geest van verzet, van de revolutionaire bewustheid
bij het proletariaat.
Daar in dat machtige rijk van honderd millioen men-
schen brak een revolutie uiten de arbeiders drukten
haar hun eigen stempel op het voorhoofd. Slag na slag
werd het despotisme toegebracht en de slagen die het
meest aankwamen, kwamen van de arbeidersvuist. Ten
slotte moest de Czaar wijken en het afgedwongen ma
nifest van 80 October, de belofte van een volksverte
genwoordiging, droeg het teeken der heerlijke revolutie,
die de bewuste, onafhankelijk-strijdende arbeiders voor
het eerst in de geschiedenis, in het voorste gelid zag.
De stormvogels der Revolutie trokken hun kringen in
de roode luchten ook buiten Rnslands grenzen, ze wer
den gezien door arbeiders van Oostenrijk en Duitsch-
land. In een ongekende opleving van revolutionaire
bewustheid, geheel op zichzelf aangewezen, tegenovér
de gansche bourgeoisie trokken de Oostenrijksche arbei
ders op met den eisch van het algemeen kiesrecht, in
hun vaandel. Honderdduizend trokken in optocht mét
den eisch en de klasseleuzen op hun banieren door de
straten van WeeneD.
Op dien dag werd de belofte van algemeen kiesrecht
al strijdende afgedwongen. En de arbeiders stroomden
naar de organisaties om den klassenstrijd te tem
peren? den klassenstrijd, die daareven hun een zoo
schoone vrucht in den schoot wierp
In Duitschland wette de heerschende klasse haar
wapenen tegen de arbeiders. Het eenmaal veroverde
algemeen kiesrecht werd bedreigd, de onwil om voor
de landdagen het algemeen kiesrecht toe te staan steeg.
De arbeidersklasse, bezield -door Rusland, getart en
geprikkeld door de vijandige houding der Duitsche
bourgeoisie, bereidde zich voor, het kiesrecht tot het
uiterste te verdedigeD. Het wapen der politieke werk
staking, in Rusland zoo duchtig gebleken, won vrienden
en voorstanders en werd in korten tijd onder gejuich
binnengebracht in het wapenhuis van Dnitschlands pro
letariaat. Het geweer aan den voet en een onverzoen
lijke blik op den tegenstander gerichtDat is in Duitsch
land het beeld van den „afnemenden" klassenstrijd.
Belust op een bloedblad, bracht de regeering de
industrie-steden in staat van oorlog, toen de arbeiders
zich opmaakten den gedenkdag der Russische revolutie,
der glorieuzen 22sten Januari te vieren. Het eigen
volk werd beschouwd als den ergsten vijand.
En het was alleen de discipline van het proletariaat,
dat zelfs den dag van strijd wenscht te kiezen, te
danken, dat deze temperings-idylle geen bloedbad werd.
De klok, die het aanbreken van den eersten Mei
over de moderne landen verkondde, was nauwelijks
koud, toen de metaalkapitalisten tegen hun arbeiders,
in machtigen bond georganiseerd, in Duitschland dreig
den over te gaan tot een uitsluiting van meer dan drie-
honderd-duizend arbeiders. Een botsing van economische
machten - van omvang en felheid, zooals men een kwart
eeuw geleden nog niet voorspellen kon.
Dat is de economische „tempering", terwjjl de poli
tieke een korte en dreigende uitdrukking gevonden heeft
in het woord van Wilhelm II.
De kompote-schotel voor de arbeiders is vol.
En EngelandDe ontwaking hebben wij bereids
gezien in de onafhankelijke deelname aan de laatste
veekiezingsstrijd. In het Parlement hebben we het
voarstel der komende „comedie" al genoten bij de be
noeming der commissie, die de werking van den acht-
urendag in de mijnen te onderzoeken had, waaruit de
arbeiders met de stemmen der gansche bourgeoisie werden
geweerd. Van een handschoen scheen daar voor kort
geen sprake, thans is hij toegeworpen en opgenomen.
En Amerika en Frankrijk, waar thans naast
den zuiveren verkiezingstrijd een voor Frankrijk onge
kend massale beweging voor den 9-urendag den feilen
strijd van Courrières oogenblikkelijk is gevolgd?
En Nederland met zijn getemperde geeselslagen van
1903; met zijn artikel '23 der Amsterdamsche bouw
vakpatroons, dat den arbeider als gereedschap uitleent
met zijn Dwangcontract in den eersten vorm (van vrij
zinnig democratischen afkomst); met zijn hopeloozen
strrd bij de behandeling van het Arbeidscontract, waar
5 dagen moet gevochten worden
voor de schil van een ei;
met de hongerstaking der Wageningsche steenbakkers
Dat alles getuigt wel van getemperde felheid
Dit eene, en wel het voornaamste punt, hebben wij
ditmaal uit het leerzaam debat opgenomen en nu nader
bekeken. De beschikbare plaatsruimte is vol.
Maar dankbaar zijn we er den heer Treub reeds voor,
dat hij ons de stof leverde voor dit eene artikel, dat
den arbeiders een blik kan geven op die domme voor
stelling, die deze hooggeleerde demokraat van het zicht
baar groeiend, zich organiseerend en strijdend arbeiders-
leger heeft.
Dat wij, die strijden voor het socialisme, met onver
zoenlijkheid geslagen zijndat de wil van het proletariaat
reeds nu zoo groot en beslist is, dat het komend socia
lisme aan den horizont begint te schemerenHoe kan
een bourgeois, die met beide beenen in het kapitalisme
staat en dat kapitalisme ten slotte behouden wil, hoe
kan die daar oog voor hebben
Over hem en zijn bekrompen geestverwanten heen,
schrijdt ons bewuster wordend leger, den klassenstrijd
voerend, totdat de wensch van den enkelen mensch
slechts gericht kan zjju op het geluk der menschheid,
de wil van één in vrede en vrijheid samenvalt met den
wil van allen.
Th. v. d. Waerden.
Schiedam, 17 Mei '06.
't Was een heele tijd geleden, dat onze stedelijke
wijsheid bijeen was geweest en dat er dus nu heel wat
te verhandelen viel, ligt voor de hand. Zoo was er
alleen maar kennis te nemen van 72 ingekomen stukken.
Aangenaam, dachten waarschijnlijk verschillende onzer
raadsleden maar we zullen die zegen niet begeeren.
Een vijftal mankeerde op 't appèl tijdens de exer
cities kwam er nog eentje aanschntteren.
De Schied. Crt. zegt in haar „raadsoverzicht" dat
de discussiën een matheid toonden, die we maar zelden
in onzen Raad aantreffen, en hoog verhief zich het
peil der debatten niet. Als men nu de zittingen wel
eens heeft bijgewoond en weet met welk een „vuur"
daar in den regel wordt gewerkt, kan men zoo eenigs-
zins een denkbeeld krijgen hoe 't nu misère was, als
zelfs onze Schied. Crt. over „matheid" klaagt.
De tongen kwamen eerst even los bjj een missive
van den directeur van gemeente-werken, met verzoek
de hoofdteekeningen der nieuwe school aan den Raad
te mogen overleggen. Het werk zal in 2 deelen wor
den uitgevoerd, eerste de fundeering, te maken van
gewapend beton (f 7000); tweede plannen voor den
binnenbouw. Maar ook hiermee had men vlug afge
daan een verschilletje over de onderhandsche aan
besteding binnenkort zal de heele zaak de nieuwe
school betreffende, in een vergadering haar beslag
krijgen.
De geloofsbrieven van den heer A. C. A. Nolet wer
den onderzocht en in orde bevonden hij werd toe
gelaten.
Eenige bespreking had plaats over de bouwverorde
ning, welke in de praktijk nogal tot zonderlinge uit
komsten leidt. Zoo vertelde de heer Ris dat de aanne
mer Bakker wel vergunning had gekregen een winkel
huis te bouwen, maar nog geen verlof had kunnen
verkrijgen het pand, sinds lang gereed, in gebruik te
doen nemen.
De voorzitter beloofde den sleutel dezer geheimzin
nigheden in besloten zitting te zullen verschaffen.
Allemaal geheim!
Door eenige brugwachters was verzocht hun dienst
tijd te verkorten. De heeren de Groot en Gouka zouden
willen zien dat aan dit verzoek werd tegemoet geko
men, het adres wordt ter afdoening in handen van B.
en W. gesteld. Wel-te-rusten!
De Schied. Tramweg-Maatschappij vroeg nog een jaar
uitstel voor het leggen van de lijn Emmaplein- Beurs.
Ze kreeg natuurljjk grif haar zin.
B. en W. wilden aan de Schied. Huishoudschool een
subsidie verleenen van f 1500. Mr. Jansen wilde de
zaak uitstellen, maar Mr. Von Briel Sasse merk e op
dat een beslissing met het oog op de provinciale en
rijkssubsidie nü noodig is.
De heer van der Drift houdt er zooiets van „princi-
pieele" bezwaren op na, omdat een huishoudschool te
veel de taak der opvoeding van de ouders overneemt.
Verschrikkelijk is 't, en hij zal tegen stemmen. Maai"
't voorstel B. en W. haalde 't met 15 tegen 2 stemmen.
Door de hoofden van scholen was een adres ingezon
den houdende verzoek tot wijziging der verordening
regelende eenige gevolgen van ziekte van personeel bij
het L. O. B. en W. hadden naar aanleiding hiervan
voorgesteld te bepalen dat niet het halve of heele trak
tement zou worden ingehouden doch de halve of heele
kosten van vervanging.
Dit was 't eenige punt, waarover het wat „warm"
liep. De heer Ris hield een betoog ten gunste van het
adres, noemde de verordening schandelijk, doch de kle
rikale heeren waren niet te vermurwen en bij monde
van Mr. Von Briel Sasse toonde zij zich beleedigd over
enkele krasse termen door den heer Ris gebezigd. D'r
kwam nul op 't rekwest.
Het loon der werklieden aan de gemeente-reiniging
zal eenigszins worden gewijzigd, naar een voorstel in
de volgende vergadering te behandelen.
De boeien op de Maas schijnen in vervallen toestand
te geraken. B. en VV. vroegen een krediet om ze te
onderzoeken. Een druk geb nik wordt er van die dob
bers niet gemaakt er gingen stemmen op die dingen
maar op te ruimen doch de meerderheid was van mee
ning dat een gemeente als Schiedam dit sieraad niet
ontbeeren kan. Het krediet werd dan ook verleend.
Ten slotte werden een paar stukjes grond verkocht,
eenig grasgewas verpacht en nog wat van zulk soort
zaken verhandeld en toen gingen de deuren dicht.
D'r waren nog geheimpjes te bespreken, die misschien
gewichtiger, misschien onbelangrijker waren dan het
verhandelde in openbare zitting, maar waarvan de
gemeentenaren nuchter moeten bljjven.
De afd. Schiedam van den Nederl. Christeljjken
Boerenbond hield Woensdag 16 dezer een vergadering,
waarin voor de zooveelste maal de plannen zijn bespro
ken om tot de volkomen vernietiging van het socialisme
te geraken.
Natuurlijk was het doodvonnis reeds vooraf vast
gesteld en de besprekingen welke thans in den krijgs
raad van Boerenbonders plaats hadden, liepen enkel
maar over de vraag op welke manier het zou zijn uit
te voeren.
D'r was 'n eerbiedwaardig gezelschap bjjeen alte-
maal geweldige strijders, 't zij meer of minder bekend,
van behoorlijke reputatie. Daar was pastoor Mobron te
Overschie, gezeten naast den gereformeerden dominé
Goslinga, en om het trio te vullen dominé Kok, van
Nieuw-Helvoet, die als voorvechter moest tungeeren.
Vergeten we niet dat het geheel stond onder leiding
van onzen kantonrechter, Mr von Briel Sasse.
Bij monde van dezen werd bekend gemaakt dat aan
enkele personen het eere-lidmaatschap werd aangeboden
voor betoonden moed, beleid en trouw waarschijnlijk!
De uitverkorenen onder de uitverkorenen waren dominé
Goslinga, dominé Bokma en de pastoors Mobron, Ver
hoeve en Coppers. Alleen de heer Bokma was zoo
verstandig voor de hem toegedachte „eei" te bedanken.
En toen ging 't beginnen.
Dominee Kok was verheugd in dezen Boerenbond,
Roomsch zoowel als Protestant samen te zien, ver-
eenigd om de aanslagen van het ongeloof, dat God wil
verwijderen uit de samenleving, af te weren.
Het socialisme (precies hetzelfde, als „ongeloof"
wie 't niet gelooven wil, vrage het maai- aan mannen
als Van der Brink, ds. Bax, Van der Heide, e. a.) is
een macht waarmede men in onzen tijd rekening moet
houden. Het socialisme tast den eigendom aan, predikt
den klassenstrijd, maakt de menschen los van gods
dienstige beginselen en dus kan dat systeem niet
ernstig en krachtig genoeg worden bestreden. Dat
spreekt van eigens.
Gelukkig stuit de kracht die zich op het platteland
doet kennen nog den voortgang van het socialisme. Op
het platteland heerschen meer godsdienst en goede zeden.
En het standenverschil komt 'r niet zoo uit.
Maar(o hemel!) de socialisten (duivelsche kerels
toch!) laten dat bolwerk niet onaangetast en veroor
loven zich zelfs d^ weelde van een agrarisch program!
Daartegenover moeten wij (de dominees Kok en Co's)
de opkomst van de kleine boertjes bevorderen; ten
einde het socialisme te vernietigenDat is ook vooral
het doel en de schoone taak van den christelijken
Boerenbond en daarom heeft zij sprekers volle sym
pathie
Zoo zal op het platteland de christelijke Boerenbond
in kracht toenemen en zij, in hare schoone taak gesterkt,
V-
1) Debat tusacben den vrijzinnig-demokraat Treub en den
socia,aldemokraat Mendels over „Vrijzinnig- en Sociaaldemokratie."
Amsterdam 17 Mei 1906.
