Oosterdwarsstraat 27,,
No. 18,
ZATERDAG 30 Juni 1906
6e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Stukken voor 't eerstvolgend nnmmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
VLAARDINGEN.
Te Vlaardingen is Zaterdags ,,DE
MOKER'' verkrijgbaar
Kermis.
800.
De Landweer.
Parlementaire Kroniek.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal I V00ruitbetaUnn
franco per post 30 cent j 3 voormtmaLm9-
Losse nummers 2 cent.
Bureau van Redaktie en Administratie
Gebouw „CONSTANTIA", Hoogstraat.
Spreekuur voor de Redactie:
's Woensdagsavonds van ï'/j-S'/j uur.
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
't Feest is weer daar. 't Heug'lijk feest, van meer
dan 'n week lang die herrie in het centrum van onze
stad te kunnen waarnemen de allerzotste vertooningen
te zien van menschen die vóór en na de kermisweek
weer o zoo fatsoenlijk zijn maar nu eens dollen
willen. i
't Feest, waaraan zoo menige arme duivel z'n uur
verdiende centen verspeelt, die hij op honderderier ma
nier oneindig veel nuttiger had kunnen besteden.
't Feest, waarvoor zoo menig huismoeder zich weken
en weken soms in de zorg steekt en er wel voor bij
Oome Jan gaat aankloppen om toch óók maar eens
te kunnen „genieten".
't Feest, dat voor den nnchteren toeschouwer niets
meer is dan een moment van dwaasheden die wel
als vermakelijkheden worden genoten, maar die inder
daad te flauw, te onbenullig zijn om als zoodanig te
kannen worden aangeduid.
W e willen 't in Schiedam nog niet erkennen, niet
waar; onze „christelijke" raad uit anti's en katholieken
(gesproten uit één stengel des geloofs) is precies con
trarie tegenover de kermis gestemdde katholieken
willen van afschaffing niet weten en ook de meesten
onzer liberalerig gezinde raadsleden hebben het nog
niet tot het inzicht kunnen brengen dat het volksver
maak, dat kermis heet, eigenlijk reeds sinds lang den
geest heeft gegeven en alleen nog maar wacht begraven
te worden.
Maar hemel neendat durven we vóóral niet
Misschien kwam er wel een rrrrrevolutie van
Laten we nog niet bang worden. Er is altijd nog wel
een middel om den storm te bezweren. Want, als wij
ons voorstanders verklaren om den kermis af te schaf
fen, dan doen we het niet om degenen, die dan daarin
nog hun behagen vinden, in hun genoegens te belem
meren, doch omdat we van meening zijn dat dit volks
vermaak uit den tijd is niet meer in overeenstemming
is te brengen met de nü heerschende begrippen over
moraliteit en daarom dus voegen we direkt aan
onzen leusschaf de kermis afden eisch toegeef er
wat beters voor in plaats
Wij meenen dat dit gemakkelijk en tot ieders ge
noegen - ook van de meest principieele tegenstanders
der kermis kan geschieden, wanneer men volks
feesten organiseert in den geest als „Flardinga" net
te Vlaardingen doet met vermijden van de fouten
welke deze vereeniging wellicht aankleven.
Volksfeesten waarbij kinder-spelen, gymnastiek
oefeningen, enz. enz., naast muziek- en zanguitvoeringen
den hoofdschotel vormen, zullen niemand aanstoot geven,
omdat ze niet tot de bacchanaliën leiden, welke de
kenmerken van het kermisvermaak zijn.
Maar het zal nog wel een poosje duren, alvorens we
in Schiedam tot zulk een verandering durven overgaan.
Heere-beware, denkt ons gemeentebestuur, je mot met
die nieuwerwetsigheden toch een beetje voorzichtig
zjjn Je ken maar nooit'reissis weten!?
De fabriek van Smulders bestaat nu zoowat een jaar.
In dien korten tijd zijn er 800 arbeiders vertrokken
van die fabriek, en daaronder een flink procent uit
stekende vakmannen. Wanneer men dien goedonderlegden
Hinken werkers vraagt, waarom ze weggaan, dan is het
antwoord regelmatig: „het is daar geen werken op die
fabriek, je kunt het daar niet uithouden." En als men
ze den dag van hun vertrek goeden reis wenscht, dan
wordt men getroffen door de opgeruimdheid van die
zelfde mannen die men doorgaans als aan het lot onder
worpenen, door een zwaren last neergedrukten,
tegenkwam.
Dat is een van de vloekwaardigheden van het kapi
talisme: „je kunt daar niet .verken," dan is er werk,
dan is er dus eten, maar neen, op die manier kan het
ook niet. Liever nog minder loon, liever slechtere
werkplaatsen, dan daar door te werken. De arbeider
is voor het kapitalisme geen mensch, hij is slechts
werkkracht. En evenals de machine zijn maximum
arbeid moet leveren om het kapitaal geen verlies (want
ook winstderving is verlies) te bezorgen, zoo moet ook
de leverancier van levende arbeidskracht zich in de rol
van machine inwerken. Kan hij dat niet, dan moet hij
weg. Is hij te veel mensch, om machine te kunnen
worden, dan is hij onbruikbaar voor het kapitalisme in
inrichtingen als die van de firma Smulders.
Zoo vullen fabriek en kazerne elkander aan: iedere
zelfstandige menschheid moet uit den aan het kapitalisme
onderworpen mensch worden gedrild. Bij het leger
wordt je in de cachot gedouwd, als je dat niet kunt
of wilt. Op de fabriekja, nu kan men bij Smul
ders nog wegloopen als men wil en elders werk gaan
zoeken. Maan wanneer binnenkort de ijzerfabrikanten,
evenals de glasfabrikanten reeds deden, overeenkomsten
gaan sluiten over het aannemen van arbeiders, die reeds
in een andere metaalfabriek werkzaam waren, dan kan
de werkman niet meer weg als hij tenminste niet aan
een zekeren honger wil overgeleverd worden. Dan zal
hij moeten blijven, zooals o.e soldaat in de kazerne.
En als dan de zelfstandige, fiere mensch in hem dood
is gemaakt, dan wordt hij die domme sufte onontwik
kelde, futlooze arbeider, waar de burgerij met zulk een
verwaand medelijden of zulk een hoogwijze verachting
op neer kijkt. Of hij raakt aan den drank, komt dan
door drank gemakkelijk tot misdaad en levert dan voor
den kapitalistisch-denkenden burger een bewijs voor de
onmogelijkheid en onwenschelpkheid van algemeen
kiesrecht.
Hoe is het mogelijk, dat een eenigszins goedwillend
en goedgevoelend mensch nog tot de verdediging en
handhaving van het kapitalisme kan komen?
Dit getal van 800 is om te onthouden.
Het meerendeel der landweerplichtigen te Schiedam
is thans reeds weer van de oefening naar de huiselijke
haard teruggekeerd. Over het algemeen is de anti
pathie tegen deze komedie nog toegenomen en erken
nen de menschen nog steeds niet de noodzakelijkheid
dat zij voor de doorgemaakte oefeningen uit hun gezin
en werkkring moeten gehaald worden, neen, zijn ze
daarvan nog minder overtuigd dan ooit te voren. Slechts
hebben ze lof voor de officieren onder wie zij gestaan
hebben die blijkbaar met veel tact met hen hebben
rondgesprongen. Alleen hoort men de bekende klach
ten over het eten.
Dat dit te Brielle (waar de Schiedammers waren
ingedeeld) echter nog heilig was bij andere kampe
menten vergeleken, bewijst wel de geschiedenis, welke
volgens de bladen in het kamp te Donderen is voor
gevallen.
Minister Staal is bij de landweer op bezoek geweest,
en wel in het kamp te Donderen. Er wordt bij ver
teld, dat hij in generaalsuniform was.
De minister richtte hier en daar tot de manschappen
enkele vragen over den dienst, de voeding, ligging,
kleeding enz. Hij was de tenten der lè kompagnie
van het vijfde landweerdistrikt langs geweest en kwam
bij de 2de kompagnie, toen hij een man zag staan
met fonkelnieuwe schoenen, waarvan het leer niet was
zwart gemaakt, aan de voeten.
Dit gaf den minister aanleiding den man te vragen,
of hij zijn nieuwste paar schoenen aanhad.
De man antwoordde bevestigend.
„Waarom heb je de oude niet aangetrokken?"
„Omdat die verrot zijn, generaal, net als er meer
verrot is hier in het kamp."
„Zoo, en wat is er dan nog meer niet in orde?"
„Wel, het eten. Het vleesch is vergaan, het vet
loopt weg."
De adjudant, die den man niet begreep, vroeg nog
eens na, maar de minister wist genoeg en zeide tot
zijn adjudant„De man meent, dat er zooveel onge
dierte in het vet is, dat het leeft." Men leert hieruit,
dat een minister altijd veel beter het volk begrijpt dan
een adjudant.
Onmiddellijk ging de minister naar den luitenant
kwartiermeester, en onderzocht de waarheid van de
bewering van den man, die slager is.
Uit het onderzoek, dat daarna door 4 slagers, land
weermannen, werd ingesteld, bleek inderdaad, dat het
vet niet te gebruiken was. Het werd afgekeurd en de
minister gaf order, dat er maatregelen genomen moesten
worden om te voorkomen, dat er klachten over be
dorven eetwaren konden inkomen.
Ook over het tarief van de konsumptie in de kantine
werd bij den minister geklaagd. Bier en andere ver-
bruiksartikelen waren naar de meening der landweer
mannen voor een soldaat veel te duur en bovendien
slecht.
Na het bezoek van den minister werd de prijs van
het bier per glas lager gesteld.
Wij hopen, dat het in sommige kringen nog een
beetje gedonderd heeft, over dien toestand in het kamp
te Donderen.
De hamer is gevallen.
De behandeling van het Arbeidskontrakt is nu waarlijk
geëindigd. Weken aan weken hebben de woordvoerders
der partijen zich ingespannen om de belangen van de
groepen die zij vertegenwoordigen zoo goed mogelijk te
verdedigen, totdat in de zitting van Vrijdag 21 Juni
de voorzitter zijn hamer voor de laatste maal liet vallen.
Maar dat kon niet gebeuren zonder dat al wat reak-
tionnair is onder leiding van den groot-konservatief
Lohman nog eenmaal samenrotte om het ontwerp nog
een flinken knoei te geven, zoodat zijn waarde voor den
arbeider nog minder werd dan het alreeds had. Dat
ging zoo. In het ontwerp was geschreven: de arbeider
die minder dan f 4.— per dag verdient kan kosteloos
een proces tegen zijn patroon beginnen, zoo deze de
bepalingen van het arbeidskontrakt overtreedt.
Wat, zei de antirevolutionnaire heer O k m a, gij
wilt den arbeider kosteloos laten procedeeren? Dan
stel ik voor, dat hetzelfde recht ook aan den patroon
worde gegeven.
Tegenover dat amendement verdedigde onze partij
genoot T r o e 1 s t r a het oorspronkelijk artikelHij
zei: als de arbeider weinig verdient, zal de patroon
kosteloos kunnen procedeeren, ook al is de patroon ryk.
Dan wordt het dus den patroon gemakkelijk gemaakt
om over kleine loontjes maar een proces te wagen. Men
zal misschien zeggen: op uw wijze maakt gij het den
niet-bezitter makkelijker om te procedeeren dan den
bezitter. Maar bezitters die tegen die achteruitzetting
zooveel bezwaar hebben, kunnen gemakkelijk in het
voorrecht der niet-bezitters deelen, door zich
van hnn bezit te ontdoen.
Troelstra zei verder: ik zou gaarne meegaan, als
men in het algemeen de kostelooze rechtspraak wilde
invoeren, zij het alleen bij geschillen om waarden be
neden een zeker bedrag. Maar dat wil men niet. Men
wil alleen in dit geval den patroon bp het proces sterker
maken tegenover den arbeider. De werkgever heeft al
het recht op den waarborg van het staangeld. Moet
nu den patroon nog meer waarborg gegeven worden?
Men zou nu een arbeider met een dagloon van f 4.25
de proceskosten willen laten betalen, doch den patroon
van dien arbeider recht op kosteloos procedeeren geven
tegenover een kameraad die f4.verdient? Dat is zoo
onrechtvaardig mogelijk. Maar de heer Lohman
bromde: Wat kan rnjj het bommen? Als de arbeider
voor „noppes" procedeeren kan, dan moet de patroon,
als h{j lust heeft in een procesje, ook kunnen zeggen:
Daar gaat-ie weer voor niks.
En de- meerderheid was het met hem eens. Het
amendement-Okma werd aangenomen met 38 tegen
30 stemmen.
Voor dit fooitje aan de werkgevers stemden niet
alleen bijna de geheele rechterzijde, de heeren Talma
en Van Vliet, Van Nispen en Passtoors, die in hun
kring nog al eens voor „rood" worden aangezien,
inkluis, maar ook Smeenge en andere „vooruitstreven-
den" links. Zij gingen gemoedereerd mee met de be
paling, die ten doel heeft, te maken, dat een werkgever
zich toch vooral niet behoeft te laten weerhouden, om
van den rechter het staangeld op te eischen, uit vrees
voor de proceskosten. Den volgenden dag maakt de
anti-revolutionnaire beschermer van het patroonsbelang
MOKER
