No. 30,
ZATERDAG 22 September 1906.
6e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Stekken voor 't eerstvolgend nnmmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn
De Troonrede.
De kiesreehtbetooging.
Onschuldig veroordeeld
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal I -
franco per post 30 cent blJ vooru^ahng.
Losse nummers 2 cent.
Bureau van Redaktle en Administratie
Gebouw „CONSTAKTIA", Hoogstraat.
Spreekuur voor de Redactie:
's Woensdagsavonds van 7ljsS1/, uur.
ADYERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Wat onthuld wordt over de plannen der werkzaam
heden voor het komende zittingsjaar, is in velerlei
opzicht een herhaling van de onvervulde beloftea uit
het vorig jaar.
De indruk wordt ook door deze troonrede niet gewekt
dat de regeering zich krachtig genoeg acht tot het
aanvangen van de voorgestelde vrijzinnige sociale politiek.
Integendeel, al wat op sociale wetgeving nog gelijkt,
is behoorlijk achterop geplaatst in de goede hoop
waarschijnlijk onafgedaan te zullen blijven.
Het meest belangrijke wat we ontmoeten na de gewone
praatjes over den zeer bevredigenden toestand van het
land en de koloniën, de ontwikkeling van handel en
nijverheid enz. enz., is de aankondiging van een wijziging
der wet op het recht van vereeniging en vergadering.
Dit is werkelijk een onverwachte surprise der vrij
zinnige regeering. Wat is de bedoeling met de urgent-
verklaring van dit punt?
Zal m n dat recht willen verkorten? Och kom, 'n
vrijzinnig kabinet zal dat niet verzinnen, zal menigeen
zeggen.
Indien dat juist is dan meenen we het toch een groote
onhandigheid en gewaagd spel bij de tegenwoordige
verhoudingen in de Kamer, zulk eeu onderwerp in
behandeling te brengen. Want ook tegen de beste
bedoelingen der regeering in, konden de reaktionairen
van de gelegenheid wel eens heel handig gebruik maken.
Maar we zjjn ook ten opzichte der regeeringsplannen
zeiven niet zoo heel geru-t.
De agitatie tegen de banken van leening schijnt reeds
spoedig succes te zullen hebben een wettelijke regeling
wordt in uitzicht gesteld.
Onder de financieele voorstellen is zeker niet van 't
minst belang de verlaging van den suiker-accjjns en de
verhooging van dien op 't gedistilleerd. Welnu, indien
er tusschen die twee gekozen moet worden, verkiezen
we zeker eerder goedkoope suiker en dure jenever, dan
andersom.
Het plan tot verslechtering der ongevallenwet schjjnt
te zullen worden doorgezet het voordeel dat met
een ziekteverzekering wordt gegeven wordt alzoo weer
tegelyk teruggehaald. Geven en nemen is het parool
van elke burgerlijke regeering maar in 't geven
zjjn ze allen wat erg traag, in 't nemen verbazend
handig.
Ouderdomsverzekering (de invaliditeitsverzekering is
van 't tooneel verdwenen) wordt óók genoemd. Ze is
er natuurlijk nog niet.
De ongevallenwet zal uitgebreid worden tot de zee
lieden op koopvaardijschepen de landbouw, de handel,
de heele massa der thans van de ongevallen-verzekering
uitgestotenen, wordt over 't hoofd gezien.
Ten slotte... de arbeidswet. Die na het doorgejaagde
arbeidscontract voorop had dieuen te gaan. De maat
regelen betrelfende den arbeidsduur, den nachtarbeid
enz. hebben geen haast. Duizendmaal in uitzicht gesteld,
duizendmaal toegezegd door propagandisten van allerlei
partijen, duizenden malen afgesmeekt steeds uit
gesteld! Stemt het niet tot groote bitterheid, als zóó
met de nooden der arbeiders wordt gesold?
Ter verdediging van de weinige rechten die ze be
zitten; ter verdediging van het recht op vereeniging en
vergadering, ter verdediging van het weinige, met de
ongevallenwet verkregen, alsook tot het uitoefenen van
een onweerstaanbare stuwkracht naar de verlangde
maatregelen op sociaal-wetgevend gebied, zal de Neder-
landsche arbeidersklasse terdege op haar qui vive
moeten zijn.
Want een kabinet, dat zich met den bijnaam „vrij
zinnig" bestempelt, blijkt ook in staat tot het bereiden
van bizondere verrassingen.
De betooging voor 't Algemeen Kiesrecht, Zondag jl.
te Amsterdam gehouden, is prachtig geslaagd. Misschien
dat met het oog op de weinig gunstige weersgesteld
heid nog sommigen zijn thuisgebleven, die anders aan de
betooging hadden deelgenomen, maar de hevige regens
van 's morgens hadden niet belet dat de Nederlandsche
arbeiders in grootere massa dan ooit te voren optrokken
om hun eisch voor 't eerste burgerrecht te doen hooren.
Ook vanuit Schiedam trok een respectabel getal der
waarts de vereenigingen aangestoten bij het Plaat
selijk Kiesrechtcomité waren (volgens de opgave in Het
Volk) allen vertegenwoordigd.
Volgens mededeeling van den secretaris van het
landeljjk comité waren vertegenwoordigd 670 vak- en
algemeene vereenigingen. Het vorig jaar te Utrecht
was het aantal 470. En dit, ondanks het feit, dat de
v) ijzinnig-demokraten en het werkliedenverbond zich
ditmaal van deelname onthielden.
Vertegenwoordigd waren 18 landelijke bonden met
20054 leden, daarbij niet gerekend de bonden der
behangers-, stoffeerders-, en beddenmakers, en van de
slagersgezellen. De een'ge vertegenwoordigde politieke
partij was de S. D. A. P. met 6800 leden. In 't geheel
zijn vertegenwoordigd, ook weer niet te ruim genomen:
36403 vakvereenigingsleden.
Van andere vereenigingen ruim 10.000, met de S. D.
A. P. ongeveer 17000; daarbjj de leden der coöperaties,
ook ongeveer 6800.
De meeting was bezocht door 15000 personen, in den
optoeht gingen nog een paar duizend meer.
Bjjkerk kreeg een proces-verbaal omdat de muziek
op Amsterdamschen grond lustig doorspeelde.
De arbeiders schenen het begrepen te hebben dat de
kiesrechtbetoogingen bizondere beteekenis verkrijgen.
Zal de eisch, welke Zondag met luiden stem herhaald
is, doorklinken tot op 't Binnenhof? Zal men daar
gehoord hebben dat de onmondigen niet langer onmondig
bljjven willen? Zal men daar begrijpen dat het niet
mogelijk is de steeds zwellende stroom te keeren?
Zullen de voormalige jjveraars voor Algemeen Kies
recht Minister Rink, Minister Veegens, e.a.begrijpen
dat hun „blanco" nie' geeft wat het volk eischt Zullen
zij, ca deze regeerings-periode, (of zullen hun opvolgers)
begrijpen dat ze méér hebben te doen dan de belem
meringen voor Alg. Kiesrecht weg te nemen, daar die
halve maatregel de groote massa niet bevredigd?
Met reuzen-demonstraties als op Zondag 1.1. zal de
arbeidersklasse haar regeerders dat begrip verschaffen.
De Zondagsbode bevatte in het no van 8 Sept. een
troostwoord aan Ds. W. Voors, predikant bij de N. H.
Gemeente te Wolvega.
Tegen dezen predikant bestaat een antipathie in zijne
gemeente, van zulke afmetingen zelfs, dat de ruiten
zijner pastorie zijn stukgegooid en hjj en zijne familie
zicht niet durven vertoonen.
Klakkeloos heeft de schrijver van de rubliek „Van
nabjj en van verre" in de Zondagsbode de partij opge
nomen van Ds. Voors, op grond van een open brief
welke deze 't licht deed zien. Klakkeloos de heele
rommelarjj in de genoemde rubriek ervan getuigt
omdat Ds. Dijkmam by voorbaat over die onderwerpeu
schijnt te willen schrijven, waarvan hy 't minst op de
hoogte is.
Het pleit wel voor z'n collegialiteitsgevoel, zoo de
partij van z'n ambtgenoot op te nemen, maar deze
deugd moet bij ieder (en by een prediker van Gods
woord toch niet het minst) ondergeschikt zijn aan de
begrippen van eerlijkheid en recht.
En het moge gemakkelijk zjjn om de Zondagsbode-
lezers voor zich (en Ds. Voors tevens) te winnen door
te beweren: „Zijn (Ds. Voors) ernstig en waardig op
treden als Evangeliedienaar uit een stuk, doet de vijand
schap tegen hem opwaken," of bewonderend tot hem
te roepen:
„Broeder, houd moed! God zorgt voor het heilig
recht" daarmede is nog niet gezegd dat men nu blyk
heeft gegeven te weten wat daar in Wolvega eïgenlyk
aan de hand is ofde rechtvaardigheid te willen
dieneu.
Want dat de herrie in Wolvega komt van de zjjde
van de moderne zondebok oftewel „het ongeloof", valt
moeiljjk te beweren Ds. Voors wordt op straat uitge
jouwd; z'nkerkbezoek is nihil; ernstige orthodoxe
menschen, die geheel :ot z'n aanhang behoorden, keeren
hem den rug toe en verbreken de banlen met de kerk;
en de man die in z'n open brief zegt: „Maakt u over
ons niet ongerust. vVjj zjjn in des Heeren hand veilig.
En Hij zal alles weimaken", vertrouwt zóó weinig op
de hand des Heeren, dat hij het niet waagt zich te
vertoonen bij de weduwe Bosma tegen wie zich de
publieke opinie te Wolvega om dezelfde reden gekeerd
heeft als tegen ds. Voors.
Daar ds. Dijkman het „vergeten" heeft in De Zon
dagsbode te doen, zullen we in De Moker vertellen
wat er aan de hand is.
De godsdienst-onderwjjzer Van der Werf te Wolvega,
het knechtje van Ds. Voors, zooals deze hem noemde,
gaf aan een jongen Jelte Bosma godsdienstonderwijs op
zjjn (v. d. W.'s) kamer, in den regel des Dinsdagsavonds
De deur werd_ nimmer op slot gedaan. Na afloop van
de cathechisatie bleven leermeester en leerling nog een
poosje praten, staken een sigaar op, en dan zouden de
beweerde onzedelijke handelingen hebben plaats gegre
pen. Als zij op andere avonden te zamen waren, ge
beurde er nooit iets, volgens de jongen. In Augustus
1905 zou de jongen voor het eerst aan zjjn moeder
hebben verteld wat er met hem werd gedaan, en daarna
zou hij er meermalen later over gesproken hebben. De
moeder verbood den jongen niet naar de kamer van
v. d. W. te gaangeregeld ging Jelte Dinsdagsavonds
catechiseeren en geregeld hadden volgens den jongen
tot zjjn groote ergernis, de beweerde onzedeljjke han
delingen plaats. Totdat eindelijk, nadat v. d. Werf en
Jelte samen een nacht te Steggerda hadden geslapen,
waar de eerstgenoemde een samenkomst van de jonge-
lingsvereeniging moest leiden en de laatste hem had
vergezeld, zooals meermalen gebeurde, en moeder Bosma
en grootmoeder weer dezelfde beweringen van Jelte
hadden gehoord, deze besloten er met v. d. W. over
te spreken.
Toen begin Januari de Wijkverpleegster te Wolvega
aan vrouw Bosma vertelde dat v. d. Werf verloofd
was, deelde déze op hare baurt aan de Zuster mede,
wat haar jongen haar had verteld o.'er den omgang
tusschen hem en v. d. Werf. Natuurlijk in vertrouwen,
waarop de Zuster natuurlijk in vertrouwen het aan de
dames Sickenga vertelde. Ds. Voors kwam het ook te
hooren en v. d. Werf onderging eenige verhooren.
Eerst sprak hem de grootmoeder van Jelte ten huize
van vrouw Bosma, waar zij in huis is, er over aan.
„De man deed, also! hij niet begreep, wat ik bedoelde,"
zeide ons de oude vrouw. Daarna neemt ds. Voors
hem onderhanden, en geeft te kennen, dat hij het ge
looft. v. d. Werf ontkent en ontstelt, als hij hoort,
dat ds. Voors, dien hy 5 Va jaar had gediend, in zjjn
schuld gelooft
V. d. Werf zal des Dinsdagsavonds nog catechiseeren,
maar blijkt hiertoe niet in staat, evenmin als tot een
bezoek bij ds. Voors, waartoe hij door Mr. Sickenga
was uitgenoodigd, waar zich ook Jelte en zijn moeder
bevonden en daarmee zou v. d. Werf worden gecon
fronteerd.
Den volgenden dag, Woensdag 7 Febr., catechiseert
hij nog te Njjlamer, (wij metken tusschen haakjes op,
hoe raadselachtig het van ds. Voors is, iemand, in wiens
schuld hij zegt te gelooven, nog godsdienstonderwijs te
laten geven) waarop hij denzelfden dag zijn verzoek
om ontslag als godsdienstonderwijzer indient. Hjj doet
dit, zeggende niet langer met ds. Voors te kunnen en
te willen samenwerken. Daarop wordt hij den 8sten
Febr., 's avonds, b;j ds. Voors ontboden. Jelte is er en
bovendien de predikanten Siega van Steggerda en
Mejjering van Oldelamer. Aanvankelijk bljjft hjj ont
kennen. De predikanten dringen aan op bekentenis.
MOKER