De staking te Rijssen.
Katholieke Oproermakers
Ditjes en Datjes.
Op voorstel van den Heer van Westendorp schreven
alle aanwezigen 14 namen op een stembriefje. De 14
hoogstgenummerden zouden dan 7 dubbeltallen voor
stellen, waaruit dan de 7 voorloopige bestuursleden
zouden worden gekozen.
Behalve de burgemeester van Vlaardingen en Wet
houder Karreman van Overschie kwamen op de lijst
der 14 voorde Heeren Scheuerman (40)/ J. Vormer
(88), J. W. J. van Harwegen den Breems (38), Th.
Kramers (31), F. van Dijk (30), A. Bubberman (29),
van Westendorp (28), M. van der Schalk (27), M. Horn
(25), A. Gouka (23), M. L. Honnerlage Grete (22) en
J. van Leeuwen (22). Hieruit werden, behalve de
burgemeester van Vlaardingen en den Wethouder van
Overschie, nadat de Heeren Kramers, van Westendorp,
Horn en Gouka verklaard hadden zich niet beschikbaar
te stellen, gekozen de Heeren Scheuerman, van Har
wegen den Breems, Vormer, Bubberman, van Dijk en
Honnerlage Grete.
Nog steeds heeft de voorbereidende ambachtsschool
commissie niet de minste notitie genomen van de arbei
ders en hun vakvereenigingen. De personen, die het
voorloopig bestuur uitmaken, geven maar weinig waar
borg, dat er nu beter zal gehandeld worden. Wij hopen
intusschen, dat wij ons hierin zullen vergissen. En wij
zullen bijtjjds, zoo noodig, onze critiek laten gelden.
Het gaat toch raar te Schiedam toe.
De textielarbeiders-vereenigingen „De Eendracht" èn
„Unitas" hebben de volgende circulaire verspreid
Aan de Plaatselijke Organisaties, Bestuur
dersbonden, Arbeidssekretariateu van alle
richtingen in Nederland.
M.!
Dringend vragen wij voor onderstaande regelen uw
aller aandacht:
Zooals gij allen ongetwijfeld zult weten, zijn de tex
tielarbeiders van de firma Ter Horst Co. te Bassen
reeds eenige weken in werkstaking. Deze staking is
uitgebroken, doordat genoemde firma de eischen harer
arbeiders, n.l. verhooging van loon, niet heeft willen
inwilligen, zoodat de arbeiders, overtuigd van hun bil
lijken eisch, ten slotte moesten overgaan om het laatste
middel in toepassing te brengen, n.l. de werkstaking.
Deze arbeiders en arbeidsters, die nu in staking z(jn,
z(jn er zeer ongelukkig aan toe. Geen plaats is in Over
ijssel is bekend, waar de toestanden zóó treurig z|n.
Loonen van 6 a 7 gulden voor volwassen mannen, hu.is-
vaders van gezinnen, en loonen van f 3.50 a f 5 voor
volwassen arbeidsters in de spinnerij, worden aan de
arbeiders(sters) uitbetaald, en dat bij een werktijd van
11 uur per dag of 65 uur per week.
De arbeiders zijn door deze lage verdiensten genood
zaakt, zich naast het ongezonde fabrieksleven, ook met
het land bezig te houden, om wat beter in hun onder
houd te kunnen voorzien. En wat dit zeggen wil, zult
gij allen begrijpen.
Het zal u dan ook niet verwonderen, wanneer wij n
zeggen, dat het sterftecijfer van hen, die sterven ten
gevolge van ziekten der ademhalingsorganen (tuber-
kulose) in Rijssen het hoogste is. In 15 gemeenten van
Overijssel bedroeg dat per duizend 6,63in Rijssen 9.11.
Deze cijfers zeggen reeds genoeg om te kunnen kon-
stateeren, dat de Rijssensche jute-arbeiders in e'en ellen
dige positie verkeeren.
Daarin willen de arbeiders nn verandering. De arbei
ders van Rijssen zijn goed georganiseerd in de textiel
arbeidersbonden „Unitas" en „De Eendracht. Ongeveer
75 pCt. der arbeiders is georganiseerd.
Mede-arbeiders! Uit bovenstaande zal u blijken, dat
de jute-arbeiders te Rijssen alle recht hebben, verbete
ring te eischen. Welnu, daarvoor zijn ze thans in strijd.
Dat die strijd zwaar is, zal u duidelijk worden, wan
neer wij u zeggen, dat er bijna 1000 stakers zijn en de
arbeiders met 'n machtige firma te doen hebben. Er is
wekelijks 3000 gld. noodig voor ondersteuning. Wij doen
dan ook een krachtig beroep op alle organisaties in den
lande, om de stakers in hun rechtvaardigen strijd te
steunen.
Laat men in de verschillende plaatsen, waar dat mo
gelijk is, steuncomité's oprichten, en laten zich voorts
ook andere organisaties in de weer stellen om de arme
jute-wevers te steunen.
Wanneer er ooit een rechtvaardige strijd om meer
welvaart is gestredenwanneer er ooit een werkstaking
gerechtvaardigd en genoemd is kunnen worden, dan is
het wel de strijd, die thans in Rijssen wordt gestreden.
Laat dus deze oproep niet tevergeefs zijn, doch laat
allen helpen deze zwaar beproefde arbeiders de over
winning te bezorgen. Op dus en allen in 't geweer voor
de zaak der textielarbeiders te Rijssen.
Namens de Hoofdbesturen:
H. VERVELD,
Voorzitter van den Chr. Textielarbeidersb. „Unitas"
H. VOOGSGEERD,
Secretaris van den Textielarbeidersb. „De Eendracht."
P.S. Gelden kunnen gezonden worden aan H. Ticheler,
bondspenniugmeester van „Unitas", Pluimstraat 47, en
aan R. Hoogenkamf/ bondspenningmeester van „De
Eendracht", Emmastraat 205, beiden te Enschedé,
't Was geheel te voorzien dat de vergadering van
Kloosterman een verloop zou hebben, waarin datgene,
wat in den katholieken volksbond achter de coulissen
was voorbereid, verduidelijkt worden zou.
Ook al was het 't geval, dat de gebeurtenissen moes
ten plaats hebben op bet hoogfeest der christenen: het
kerstfeest.
De Schied. Cour. had in een zeer zakelijk artikel,
dat geheel eenstemmig was met onze beschouwingen
over de daden van overmoed der katholieken in ons
vorig no., gewezen op het onwettige.van het optreden
der katholieken. De Nieuwe gaf daarop wel een tegen
betoog, (op een andere plaats in dit blad nader aan
gehaald) maar verre van haar geloofsgenooten aan te
manen zich in te toornen in kun waanwijze vermetel
heid, bevatte het antwoord van de Nieuwe veeleer de
opwekking om in het kwaad te volharden.
Ook een Zondag j.l. alhier aan de katholieke kerken
verspreid strooibiljet vertelde van de voornemens der
dompers-propagandaclab „St. Paulus". Daarin werd
reeds opgewekt in grooten getale niet in, maar vóór
„Constantia" bijeen te komen.
En trotsch het nijdige weer, met zijn dichtvallende
sneeuwvlokken, ijskouden noordenwind, verzamelde zich
de zwarte bende voor „Constantia", waar het stilstaan
door de politie verboden was, heen-en-weer drentelend
twee volle uren lang.
Indien ze in „Constantia" waren gekomen hadden de
stumperds ervaren, wat een loos alarm ze maakten.
De rede van Kloosterman was een propagandarede, die
in hoofdzaak gaande tegen de sociale wanverhoudingen
bijna door de sociaal-demokraten kan worden onder
schreven. 'tWas een beetje sterk gekruide kritiek op
de kerstbeloften, die door de officiëele christenheid tot
leugen wordt gemaakt.
De vergadering, door veel politie-vertoon opgeluisterd,
had natuurljjk een uiterst kalm verloop.
Maar na de vergadering kwamen de poppen aan 't
dansen.
Op uitnoodiging van den inspecteur van politie werd
Kloosterman door zoo weinig mogelijk personen ver
gezeld. Temidden van de politie ging de man naar
buiten, alwaar eerst de noodige ruimte was gemaakt.
Niet zoodra was-i buiten de deur, of een helsch lawaai
ontstond, wijl allerlei gekrijsch van die opgezweepte
domme bende door elkaar gierde en de heele zwarte
garde opdrong om slechts door de politie van hun prooi
te knnnen worden afgehouden.
Schelden, sneeuwballetjes-gooien en dergelijk kwa-
jongenswerk was gedurende de reis naar het station
het vermaak van de joelende menigte.
Opgehitst door enkele aanvoerders van lager orde
(na de eerste aktie waren ze zeker van oordeel
geworden, dat ze 't veiligst in hun tent waren en ze
anderen de klappen konden laten oploopen aanvoer
ders, met hun insignes (roemrijk verdiendop den
borst; onder wie natuurljjk J. H. Frederik, Smit, Mou-
wens en ander gespuis het hoofdkommando hadden
opgehitst liet het misleidde volk zich herhaaldelijk
zóóver voeren, dat de politiesabels noodig werden om
ze tot kalmte te brengen.
Als ze maar een kling zagen schitteren, vluchtten
de helden uit elkaar, om op een afstandje in een
„Wilhelmus" of dergelijke mop moed en kracht te ver
zamelen tot een nieuwen aanval.
Het was in één woord een godvergeten schandaal
wat er door die kristus-beliegers werd uitgehaald.
We zijn absoluut geen voorstanders van dreigen
maar waar we weten dat bij deze gelegenheid ver
scheidene onzer de handen gejeukt hebben om dien
dollen hoop eens op meer bevattelijke manier aan 't
verstand te brengen dat ze hun kettervervolging hebben
te staken, daar kunnen wij de verzekering niet geven
dat bij volgende gelegenheid de onzen zich zoo onzijdig
zouden houden als nu het geval is.
„Hij is op kristelijke wijze weggebracht wij kun
nen tevreden zijn," kwam een melkmuiligen Rotter-
damschen propagandist ons vertellen, een kleine ver
gissing van personen makende.
„Op kristelijke wijze" dat hadden we niet bemerkt.
En van dat oogenblik af hopen we dat God ons voor
de kristelijken bewaren mogen en gevoelen we zéér
veel lust het onze daartoe bij te dragen.
Mijne heeren het zij een vriendelijke waarschuwing,
voor u het onthouden overwaard.
„Het roode gevaar." De Schied. Cour. zegt
over den uitslag der herstemming dat „de angst voor
het „roode gevaar" dat met den heer Cool in den raad
zou worden gebracht, bljjkbaar op de kiezers geen
merkbaren invloed heedft gehad."
Blijkbaar waar want de jammerkreten van
kerkeljjke zijde (bij monde van de Nieuwe uitgegalmd)
over de noodlottige gevolgen van de verkiezing van
den heer Cool (voor 't eerst van z'n leven een belang
rijke figuur geworden!) ten opzichte van den „over
winning" der sociaal-demokraten, in aanmerking genomen,
moeten onze braven, kerkelijken kiezers wel kippenvel
hebben bezorgd en hen aangespoord hebben, het booze
plan zoo eenigszins mogelijk te doen mislukken.
Vergeefsche moeite echter; ook al kwam het heele
kerkelijke verkiezings-bataljon, tot Job Schellevis toe,
in 't geweer.
Dat is niet prettig voor die menschen. Als je je best
doet voor een of ander, wil je maar 't liefst succes
behalen. En vooral als je kerkelijk konservatief
verkiezingsleider bent, is 't je bovenal om succes te
doen.
Maar je moet als christelijk verkiezingsman toch de
ontvangen slagen met gelatenheid weten te dragen,
zal men zeggen. Dat gebeurt in den regel niet; een
mensch is maar een mensch en als men teleurge
steld wordt in z'n verwachtingen komt onwillekeurig
zoo de lust in je op die teleurstelling op anderen
te wreken.
Da's nu wel weer niet bijzonder christelijk, maar
van volkomen succesjagers geheel begrijpelijk.
De Nieuwe (allerchristelijkst geredigeerd) kan hare
teleurstelling over den afloop ook al niet verzwijgen,
Nu, 't valt ook hard, als je zoo je best hebt gedaan
als de Nieuwe in deze en je grijpt er dan ten slotte
nog naast.
Ze geeft van hare teleurstelling aldus blijk
Uit de stemmencijfers blijkt, dat terwijl de heer
Houtman bij de herstemming met 47 stemmen is
vooruitgegaan; de heer Cool 131 stemmen won;
trekt men van dit getal af de 110 stemmen der
sociaal-dem., die, voor zoover mogelijk, wel zonder
eenige uitzondering op den heer Cool zullen hebben
gestemd, dan blijkt 't dat de heer Cool 21 stemmen
heeft gewonnen, die wij maar heel loyaal allen van
liberale partijgangers herkomstig zullen achten.
De vrijzinnige fractiën bleken dus bij deze stem
ming in het derde district over 289 stemmen te
beschikken, terwijl de christelijke partijen te zamen
met 365 stemmen de meerderheid hadden. Dat
wat de ordelievende partijen betreft; de partij der
wanorde geeft echter blijkbaar, wanneer 't tot een
herstemming komt, den doorslag.
Treurig kiesstelsel, dat de stemmen van 365
ordelievende kiezers nutteloos doet zijn! Ook deze
verkiezing levert een pleidooi voor evenredige
vertegenwoordiging, die maar al te lang aan het
Nederlandsche volk wordt onthouden.
De partij, die in 't groot in andere landen (Frankrijk
als sterkste voorbeeld) openlijk verzet predikt en den
opstand tegen de wettige overheid aanwakkert op alle
slinksche wjjzen; de partjj die nimmer de gelegenheid
ongebruikt laat de wetten te verkrachten, wanneer het
haar politieke of andere belangen bevorderen kan, de
partij die zonder de minste aanleiding op Zondag rel
letjes gaat verwekken om een bij de grondwet gewaar
borgd recht aan een of andere groep te gaan ontnemen
waar ze vermetel genoeg is zich rechten aan te matigen
die ze zelfs ook niet in de geringste mate bezit znlk
'n partij heeft wel het zedelijk recht een andere als de
partij der wanorde voor te stellen!
Om de brutaliteit daartoe te bezitten, moet-je bepaald
zoo'n half-garen papierverknoeier wezen, die wellicht
nergens anders toe deugt dan om de redactie te voeren
van een of ander klerikaal blaadje, in welke kwaliteit
men de verheven taak te vervullen krijgt voor verkie-
zingsnar te spelen,
De redactie van de Nieuwe snijdt zich door de slot
alinea van haar beschouwing danig in de vingers.
Het treurige kiesstelsel (we zeggen 't haar van harte
na) is zeker voor de kerkelijke partijen niet onvoor-
deelig. Want wat zouden zij hier te winnen hebben bij
evenredige vertegenwoordiging Geen zier.
Neen, waarde redactie, de sociaal-demokraten zjjnde
dupe van het treurige kiesstelsel. Trots het beduidende
aantal sociaal-demokratische stemmen (district III gaf
ons 110wat zhl district II geven, dat in 1904 reeds
82 stemmen tegen 69 in III voor ons opleverde) is er
nog niet één harer vertegenwoordigers in den raad.
Zou het niet een eisch der billijkheid zijn, dat er
zoo spoedig mogelijk een kwam Denk eens over die
vraag na, voorstanders van evenredige vertegenwoor
diging, dan zullen we in de a.s. Jnli-maand eens zien
of ge uw theoriën ook in de prijktijk getrouw durft zijn
Want dat de „bloedvaan op ons aloud stadhuis" ge
vaarlek 'zou zijn, gelooft ge natuurlijk zelf niet.
Je moet maar durvenDe katholieke Nieuwe
polemiseert tegen de Sch. Crt. over de herrie, door de
katholieken gemaakt tegen Kloosterman, die de Nieuwe
goedpraten wil. Dit gaat op de bekende krukkebeenige
manier. Zie maar:
En wat zjj hierboven onzen christelijken voor
mannen i. c. ook ons achtbaar Raadslid, den
heer Smit ten laste durft leggen, houdt al even
min steek. Neen, de christelijke voormannen waren
niet op geweld uit. Zjj hebben alleen met alle
wettige middelen de laaghartige daad, die men wilde
voltrekken, verijdeld. En voor zoover hun optreden
op Zondag 16 December betreft, is dit slechts aan
de openbare orde ten goede gekomen. Bij onze
wakkere politie is dit niet onbekend.
Over hetgeen de Sch. Crt. schrijft over het grond
wettig recht van vereeniging en vergadering kun-
