No. 2.
ZATERDAG 14 Maart 1908.
8e Jaargang.
ORGAAN der Afd. Schiedam en Vlaardingen der Sociaal demokratische Arbeiderspartij.
Stukken voor 't eerstvolgend nimmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
De Moker
Aan de Postabonnees.
Premie.
De Zaaier,
V olksgezondheid.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j Uj v00ruitbetaUn
franco per post 30 cent j
Losse nummers 2 cent.
Bureau van Redaktle
Gebouw „COMSTANTIA", Hoogstraat.
Bureau van Administratie
Rlioonschestraat Tboven
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
1
is eiken Zaterdag verkrijgbaar
Te Schiedam: N euwsticht N. Z. 32.
Groote Markt 3.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Hoogstraat.
Te Vlaardingen: Markgraafstraat 20.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
Met 1 Maart is het nieuwe kwartaal ingegaan. Gij
zondt het werk van de administratie verlichten, zoo gij
het verschuldigde bedrag, groot 30 cent overzendt. Na
den 15en Maart wordt er per postkwitantie, groot 37 Va
cent, over het bedrag beschikt.
Wij verzoeken dringend niet na den 15en Maart
postwissel te verzenden. Dit brengt maar onkosten mee.
Ieder abonné of vaste lezer, die ons vóór 1 April 3
nieuwe abonné's of vaste lezers bezorgt, ontvangt het
prachtwerk van Alb. Hahn „Onder Zwart Regime,"
bestaande uit 12 iu kleuren uitgevoerde platen met
spotprenten op Knijper en zijn ministerie.
De Red. en Adm.
Bond van jonge arbeiders(sters) in Nederland,
Aid. Schiedam.
OPENBARE CURSUS op Zondag 15 Maart te
löy3 uur in C o n s t a n t i a. SprekerDr. J. VAN
LEEUWEN. OnderwerpStaatsinstellingen.
Aller opkomst gewenscht. Toegang vrij.
Het Bestuur.
S. D. A. P., Afd. Vlaardingen. Amendementen
op de congresvoorstellen kunnen door onze leden uiterlijk
tot den 17en Maart bij een der bestuursleden inge
zonden worden. Het Bestuur.
Verslag over bet jaar 1907 van de
Gezondheidscommissie voor de ge
meente Schiedam.
Op blz. 23 van dit verslag wordt melding gemaakt
van de uitspraak van den Raad van State, dat een Ge
zondheidscommissie niet in hooger beroep kan komen in
zaken, betreffende de Hinderwet. En dan volgt deze zin
Onze Commissie betreurt het, dat daardoor die
Commissiën hun strijd moeilijker is gemaakt.
Hnn strijdWelk een teekenende uitdruk
king Het werk der Gezondheidscommissie een strijd
De Gezondheidswet (van den 21 Juni 1901, S. 157)
stelt een „Staatstoezicht op de volksgezondheid" in, om
vattende a. het onderzoek naar den staat der volksge
zondheid en, waar noodig, de aanwijzing en bevordering
van middelen ter verbeteringb. de handhaving der
wetten en vororderingen in verband daarmede vastge
steld Het eigenlijke hoofdwerk wordt daarbij
opgedragen aan de Gezondheidscommissies. Maar als die
hnn wettelijken arbeid willen verrichten, dan komen z\j
totstrijd Strjjd, omdat men op alle mogelijke
wjjzen zich tracht te onttrekken aan zijn wettelijke ver
plichtingen, de gemeentebesturen voorop.
Volgens art. 6 dezer Gezondheidswet moet de gemeen
telijke Gezondheidscommissie van advies dienen bij alle
voorgestelde raadsbesluiten en verordeningen betreffende:
„de volkshuisvesting, de verwijdering en den afvoer van
vnil, de reinheid van wegen en wateren, voorkoming,
wering of beteugeling van besmettelijke ziekten, drink
waterleidingen of andere voorzieningen tot verkrijging
van drinkwater, gezondheidstoezicht op levensmiddelen,
De bedoeling dezer bepaling was, een eind
te maken aan „de gebrekkige wjjze op welke in vele
gemeenten en de belangen der openbare gezondheid zijn
behartigd" en de gemeenteraden te verplichten „de be
langen der volksgezondheid te behartigen" overeenkom
stig de adviezen van deskundigen. Maar wanneer de Ge-
zondheidscommissiën aan deze wettelijke voorschriften
en bedoelingen willen voldoen, dan moeten zij strijd
voeren tegen de overheid, omdat deze zich aan de voor
schriften en bedoelingen der wet liefst zoo weinig mo
gelijk stoort ter wille van dat zullen we
zoometeen eens onderzoeken.
En de Woningwet (van den 22 Juni 1901, S. 158)
legt o.a. de plicht op aan de Gezondheidscommissie om
het gemeentebestuur de onbewoonbare woningën aan te
wijzen, de middelen aan te wijzen waarop onbewoon
bare woningen mogelijk nog bewoonbaar kunnen worden
gemaakt, enz. Deze zelfde wet geeft bovendien de ge-
zondheidscommissiën de bevoegdheid, bij gebleken onwil
van het gemeentebestuur de hulp van Gedeputeerde
Staten in te roepen.
De Gezondheidswet en de Woningwet zijn zeer dui
delijk en wijzen ook zeer nadrukkelijk de Gezondheids-
commissiën hnn taak aan. Maar daar zit hem de
fout, diezelfde wetten onthouden de Gezondheids-
commissiën en de andere personen en lichamen, belast
met de uitvoering dier wetteD, de werkelijke wettelijke
macht om hun beslissingen te doen uitvoeren en na
leven. Zoo kan een Gezondheidscommissie volkomen
naar de letter en den geest der wet bepaalde eischen
over volkshuisvesting, vuilafvoer, drinkwaterleiding enz.
stellen, maar de gemeentebesturen kunnen niet verplicht
en niet gedwongen worden door de Gezondheidscom
missies om zich naar die eischen te schikken. Z-to komt
het, dat deze Gezondheidscommissies stryd moeten
voeren om de voorschriften der wet door de overheid
nageleefd te krijgen.
Dit dwaze verschijnsel van een dikwerf vinnigen strijd
tusschen twee stukken wettige overheid over de al of
niet naleving van bepaalde wetsvoorschriften verliest
zijn dwaasheid, zoodra men de afzonderlijke gevallen
van strijd onderzocht heeft en dan daarbij steeds weer
tot de ontdekking komt,
dat een flinke Gezondheidscommissie [zich door niets laat
leiden dan door de eischen van de gezondheid en
de hygiëne,
maar dat de Gemeentebesturen in zulke gevallen zich
geheel laten beheerschen .door hun angst om de
belangen der particuliere bezitters te schaden en
door hun onwil om iets te doen in het belang der
arbeiders zoolang de wet hen daartoe niet volstrekt
dwingt.
En omdat juist in de arbeiderswijken de meest onhy
giënische toestanden voorkomen en dus de werkzaam
heden eener actieve Gezondheidscommissie 1) zich het
meest over die arbeiderswijken zullen uitstrekken, moet
zulk een commissie wel telkens het hoofd stooten bjj
onze kapitalistische gemeentebesturen, die den „parti-
culie en eigendom" niet willen benadeelen en den „par
ticulieren eigenaar" geen schade willen berokkenen en
ten overvloede met klassetrots neerzien op de arbeiders.
Onbedoeld leveren de werkzaamheden der Gezond-
heidscommissiën weer bijdragen voorde kapitalistische
opvattingen en drjjfveeren der gemeentebesturen. Ook
het verslag over 1907 van de Sehiedamsche Gezond
heidscommissie doet dat, al staat er geen woord in, om
het door ons behandelde verschijnsel van „strijd" te
verklarenhet zijn de feiten die spreken. Wij zullen
de voornaamste in het kort nagaan.
Goede resultaten werden door de Commissie ver
kregen inzake de „particuliere straten", waarvan er
„een paar" door de Gemeente werden in orde gemaakt
inzake de onteigening van gronden ter verwijdering van
de z.g. brandsloot achter de Hoofdstraat, inzake het
riool in de Gasstraat, dat vernieuwd werd, inzake
de niet-verbetering van het riool in de Bakkerstraat,
met de daardoor noodig geworden onbewoonbaarver
klaring van eenige woningen aldaar, inzake de wen-
schelijkheid om geen vergunning te verleenen aan de
Directie der Chemische fabriek tot het bereiden van
salpeterzuur, inzake den bouw van een nieuwen
glasfabriek, en inzake de onbewoonbaarverklaring
van eenige woningen. Over de Volkshuisvesting spreken
wij later.
Maar daartegenover staatdat tal van particuliere
straten voor onteigening en inrichting door de Gemeente
nog maar steeds niet in aanmerking komen, dat „de
nog steeds bestaande toestanden van woningen, faeca-
liënafvoer, enz....", die „een slechten invloed" op de
volksgezondheid uitoefenen, nog maar steeds van over
heidswege worden geduld, dat in de onhoudbare
rioleering van het Singelkwartier nog maar steeds geen
verbetering komt, dat de schadelijke „open vuilnis
bakken" in het Nieuwsticht nog maar steeds bestaan,
dat het nog maar steeds niet gekomen is „tot een
reorganisatie van het stelsel van schoolartsen," die toch
hard noodig is, dat de resultaten van het bacterio
logisch onderzoek van de drinkwaterleiding „minder
goed dan andere jaren" zjjn, en dat de Gemeente
ondanks het advies der Gezondheidscommissie de dienst
woningen op het terrein der Waterleiding „weder in
de onmiddellijke nabijheid der filters" (frisch, hèheeft
laten bouwen.
Welk een enorme ljjst van gemeentelijke nalatigheden
tegenover het akelig klein beetje goede resultaten!
Merkwaardige dingen staan er in over „Volkshuis
vesting."
Op blz. 5 van het verslag staat vermeld, dat B. en W.
in strjjd met de wet zonder het advies der Commissie
te hebben ingewonnen, „een verzoek hadden ingediend
b\j de Kroon om subsidie voor een bouwplan van de
Vereeniging Volkshuisvesting en dat de Regeering daarop
een beschikking heeft genomen" eveneens zonder het
wettelijk vereischte advies der Gezondheidscommissie te
hebben vernomen. Wanneer B. en W. (Christelijk
alsjeblieft!), de Regeering en de Kroon zoo weinig
rekening honden met de wet en er in 't geheel geen
gat inzien, de wet gewoonweg op zjjde te zetten, met
welk recht vragen zjj dan eerbiediging van de wet door
anderen
De Vereeniging „Volkshuisvesting" blijkt uit dit
verslag ook allesbehalve aan haar doel te beantwoorden.
De eerste serie woningen is een mislukking, het gevolg
van „het type dat een hooger huurprijs verlangt dan
de gewone werkman kan betalen." Het ontwerp
voor een tweede serie van 36 woningen werd geheel
verworpen, zoowel om het type der woning als om „de
plaatsing der privaten en de versnippering der privaten."
Daarom werd het dan ook door de Ministers van Binnen-
landsche Zaken en Financiën afgekeurd. Nu werd
een nieuw ontwerp gemaakt waarin rekening gehouden
was met de gemaakte aanmerkingen, maar ook de daarbij
ontworpen woningen worden door de Gezondheidscom
missie in verband met het doel der Woningwet afgekeurd
omdat zjj gemiddeld 20 a 25 procent van het loon als
huur voi deren. 1) „Het bouwen van goedkoopere
woningen," waarin „de gemiddelde werkman" zal
kunnen wonen wordt door de Vereeniging „Volkshuis
vesting" nagelaten; de „slechte woningen" blijven dus
bewoond; de onbewoonbaarverklaring dier slechte
woningen blijft dus achterwege.
Bar is ook wat de Commissie van het Liduina's gesticht
vertelt. Daar is n.l. een slaapzaal voor de Zusters
gemaakt „geheel afgetimmerd met kleine cellen, die niet
voldeden aan de Bouwverordening; aan de helft dezer
cellen ontbrak nog bovendien elke directe gemeenschap
met de buitenlucht.Het verslag vermeldt niet, of
aan den eisch der Gezondheidscommissie om daarin de
wettelijk vereischte verandering aan te brengen is voldaan.
Maar welk een beroerd figuur slaan de Katholieken hier
weer mee!
Ten slotte vermelden wjj nog uit dit verslag de
mededeeling van de Gezondheidscommissie dat er te
Schiedam besliste woningnood heerscht, waarin „door
het ontbreken van particulier initiatief niet spoedig
verbetering is te wachten". Iets wat wjj sinds jaren
betoogeu en met de feiten hebben bewezen.
Ook dit verslag der Gezondheidscommissie bewijst
weer, dat het Sehiedamsche Gemeentebestuur volstrekt
niet berekend is voor zijn taak en met schandelijke
nalatigheid ook allerlei plichten inzake Volksgezondheid
verzuimt. Natuurlijk wordt dat geworpen op den „geld
nood" der gemeente, maar wanneer er wordt voorgesteld
aan geld, en zelfs aan veel geld te komen, door een flinke,
wettig mogelijke, stijging in de inkomstenbelasting, dan
wil ons Gemeentebestuur daarvan niets weten. Dan
speelt zjjn liefde voor het kapitaal hem parten en ver
klaart het zich onmachtig tot het aanbrengen van
de zoo noodige verbeteringen.
Arbeiders, onthoudt ook dit verslag en de daarin
De Administratie.
1) De Sehiedamsche Gezondheidscommissie kan zonder twijfel
actief genoemd worden, zooals uit haar verslag weer blijkt. Vooral
de voorz. en secr. zjjn daar oorzaak van. Over de andere leden
op 1 na kan men terecht klagen. Van de 15 vergaderingen kon
den er 3 niet doorgaan, wegens te geringe opkomst. Van de 12
overige verzuimden de heeren Kramers er 2, Beukers, Lodder en
W. v. d. Most ieder 5 en Mej. v. d. Ven 8.
1) De Vereeniging „Volkshuisvesting" blijkt in den heer
Sanders een zeer slechte keuze te hebben gedaan.
