8e Jaargang.
No. 7.
ZATERDAG 18 April 1908.
ORGAAN der Afd. Schiedam en Vlaardingen der Sociaal demokratische Arbeiderspartij.
Stukken Yoor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
JJe Moker
Afdeelingsnieuws.
Het Waterleiding-debat in den
Gemeenteraad.
Waar de arbeiders vooral op moetea
letten bij het Arbeidscontract.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j Uj vooruithetalin
franco per post 30 cent j y
Losse nummers 2 cent.
Burean van Redaktie
Gebouw „CONSTANTIA", Hoogstraat.
Bureau van Administratie
Rhoonschestraat 7boven
ADVERTENTIE N:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar:
Te Schiedam Nieuwsticht N. Z. 32.
Groote Markt 3.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Hoogstraat.
Te VlaardixgenMarkgraafstraat 20.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De aboDné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
Colportage.
De colportage te Vlaardingen en Maassluis is weder
ter hand geuomen. Wie echter verzekerd wil zijn ge
regeld „De Moker" te ontvangen, geve zich aan de
administratie of de colporteurs op als abonnée.
De prijs is 25 cents per 3 maanden of 30 cent
fraco per post.
De Zaaier. Bond van jonge arbeiders(sters) in
Nederland, Afd. Schiedam.
De wandeltocht van den len Paaschdag, gaat wegens
te weinig belangstelling niet door. Zondag 27 April
des avonds te zes uur h.h. vergadering, onderwerp:
„Staatsinstellingen."
Het Bestuur.
Bij de behandeling der begrooting is door onzen par
tijgenoot de Bruin in den Raad gesproken over de
(vooral in den zomer)"groote verontreiniging van het
drinkwater door den bacterie crenotrix p lyspora en
erop gewezen dat wel de deskundigen zelfs geen zeker
heid kunnen gjven omtrent den oorsprong van het
kwaad en ook hjj zich dus daaraan in geenen deele
wenschte te wagen, doch dat het me kwaardig is, dat
te Rotterdam het verschijnsel sinds de helft der tachtiger
jaren werd waargenomen, hier sinds een jaar of vijf,
terwgl te Vlaardingen deze bacterie niet bekend is.
Waar nu bjj allen een ve-schillende filtrage wordt
toegepast, opperde de Bruin het d nkbeeld, te doen
onderzoeken of de wjjze van filtrage wellicht invloed
op het verschijnsel kan hebben.
Reeds dadelijk bij die eerste besprekingen bleek van
de zijde der commissie-leden, dat
de heeren aangebrand waren.
De heeren van de gas- en waterleidingcommissie zijü
zóó overtuigd dat het aan de inrichting onder hun be
heer staande „la reine la blanche" is, dat ze niet
dolden kunnen, dat een ander met den toes'and niet
zoo volkomen tevreden is.
In 't bijzonder de heer Witkampf kon z'n misnoegen
niet verbergen en zoo dikwijls als de kwestie ter snrake
kwam keek-ie
zoo grimmig als 'n Russische beer!
Intusschen rolde het balletje voort. De directeur
dieode rapporten in, de Bruin critiseerde deze en ein
delijk moest besprekingen der gewisselden stukken in
den Raad volgen.
't Was vooraf te zeggen, wat het einde der kwestie
zijn zou. De aangebrande, in zijn ijver om den direc-
teor en de commissie te beschermen zéér-voorbarige
meneer Witkampf, had de handigheid begaan, de
kwestie te vertroebelen en onmogelijk te maken.
De directeurs-kwestie was gesteld,
want de heer Witkampf had verklaardindien de Bruin
gelijk heeft en de cijfers van den directeur valsck waren,
dan mochten wij den Directeur niet handhaven!
Door deze geheel verkeerde stelling ten opzichte der
kwestie, achtte het gros der raadsleden blijkbaar het
mogelijk
te erkennen wat voor de hand lag:
nl. dat door den directeur cijfers over het filter-opper
vlak waren gegeven, die onjuist waren.
In zijn eerste rapport aan de commissie toch schreef
de directeur:
De Schiedamsche Waterleiding beschikt over 5 filter
bedden met een gezamenlijk oppervlak van 5400
vierk. M. en leverde in 1906 een hoeveelheid van
1.062.531 kub. M. water af, zoodat voor elke in dat
jaar afgeleverde 1000 kub. M water een filteroppervlak
van 5.1 vierk. M. beschikbaar was. Rotterdam, onze
naaste buur bovenwaarts van Schiedam, aan de rivier
gelegen, had in dat jaar een filteroppervlak van 43.200
vierk. M., een aflevering van 25.595.789 kub. M. en
derhalve een beschikbaar filteroppervlak per 1000 kub.
M. van 1.7 vierk. M., terwijl Vlaardingen, onze buur
benedenwaarts de cijfers 1980 vierkante M. 565 160
kub. M. en 3.5 vierkante M. vertoonde.
Deze cijfers gaven dus het filter-oppervlak in ver
houding tot de afgeleverde hoeveelheid water
De Bruin beweerde in zijn kritiek dat deze cijfers
valsch waren, omdat de vergelijking met Rotterdam en
Vlaai dingen valsch wa=, daar toch passeert het water
één filter, terwijl het hier
in den regel
van de voorfilters op de nafilters overgaat.
De filters zijn als volgt geconstrueerd.
te Rotterdam
te Vlaardingen
rivierzand
fijne biggels
grove biggels
rivierzand
duinzand
rivierzand
fijne biggels
grove biggels
Te Schiedam zijn volgens het rapport van den
directeur (blz. 55) twee onzer filters ingericht als te
Rotterdam en de drie andere als die te Vlaardingen.
De Bruin hield vol tegenover de heeren Gouka en
Ris dat hier van voor-op nafilter werd gewerkt en wees
er op, dat de directeur in zjjn Rapporten dit ook niet
ontkent. De heer Ris durfde zelfs meer te beweren
dan de directeur ooit gedaan heeft Trouwens, de heer
Ris die het air had van iemand die de kwestie eens
even zou beslissen, gaf geen blijken ervan dat hij de
allereenvoudigste vragen ervan onder de knie had. „De
cjjfers waren wel juist," zjj hij, „want de grondopper-
vlakte was er toch Jawel, doctor, maar als op dezelfde
grondoppervlakte zesmaal gefiltreerd wordt, dan blijft
de verhouding tot het afgeleverde water ook niet de
zelfde
De heer Ris was ook niet handig, waar hij 't eene
oogenblik beweerde, dat de directeur alléén de tech
nicus was en 't andere oogenblik noodig had te zeggen,
dat de directeur natuurlijk moet afgaan op zjjn personeel.
De heer Van Westendorp echter
herinnerde zicli wel zooiets
dat 't vroeger geweest had zooals De Bruin het voor
stelde. Maar wat 20 juar geleden geacht werd noodig
te zijn kon nu toch wel minder, noodig zijn gebleken.
Is het reeds 20 jaar geleden, dat de heer Van
Westendorp voorzitter der gascommissie was? Wij
meenden dat 't de helft kon zijn.
De heer Van Westendorp echter was de eenige die
iets van de waarheid erkende. De groote rest van de
vroede familie ging op in één gehuil dat de aanvallen
allen grond miste; dat de aanvaller niets van de zaak
afwist, omdat ie geen technicus was, enz. enz.
De heeren zelf waren
i natuurlijk zeer op de hoogte
althans ruim voldoende, om tot een ander, die ze onder
den neus kon duwen dat zij met 'n onderzoek begonnen,
toen 't zijne reeds was afgedaan, te zeggen dat hij er
niets van wist.
De heeren hebben ons laten zien waartoe ze in staat
zijn, als eigen- of vriendjes-belangen in 't gedrang
dreigen te komen.
Over de cijfers zelf moesten ze niet spreken, dat
kwam in d'r kraam niet te pas; ze moesten alleen
'n boom (en 'n heel grooten ookopzetten over de
vermetelheid van De Bruin om over technische zaken
te praten, waarvan iijj natuurlijk geen jota verstand had.
Maar De Bruin bedankte de heeren feestelijk er
voor, zich in dien toch te la'en dringen; beweerde dat
de kritiek op de cijfers geen zier met techniek
had uit te staan wilde wel gelooven dat de heer Gouka
waarheid sprak in zijn bewering dat
het water uit de vooriilterg goed is,
maar achtte het dan toch zaan de zoo omslachtig ge-
constueerde en zooveel duurdere n filters af te schaffen.
Maar 't heiligst ideaal was, den Direct ur in 't gelijk
testellen, en dus deden alle beweringen niets.
Een motie door De Bruin ingediend, de wenscheljjk-
heid van een deskundig onderzoek naar de filtrage-
methode uitsprekende, werd verworpen met slechts
twee stemmen voor, die van den beer Koopmans en
De Bruin.
Daarmee was de zaak in den Raad van de baan
geknikkerd.
IV.
15. Welke rechten op zijn loon heeft de
arbeider bij ziekte of ongeval?
Geen enkel recht op loon heeft de arbeider, indien
de ziekte of het ongeval door eigen schuld wordt ver
oorzaakt. Is dit niet het geval, dan heeft hij korter of
langer recht op de uitbetaling van het volle loon; de
duur van die uitbetaling hangt af van den tijd dien
men reeds in dienst was, van den duur van den op
zeggingstermijn en van mogelijke uitkeering tengevolge
van verplichte verzekering (tegen ziekte of ongeval.)
Indien een arbeider zich vrijwillig particulier verzekert,
fiau ontslaat dit feit den werkgever niet van de ver
plichting tot uitbetaling van het volle loon. Is de
arbeider in een verplichte verzekering zooals bij de
Ongevallenwet, dan mag de werkgever die verplichte
uitkeering aftrekken van het uit te betalen loon.
Verder is het moeielijk een algemeene bepaling te
geven omtrent den verplichten duur van loonsbetaling
deze zal in bijna alle gevallen verschillend zijn. Een
goed bureau van arbeidersrecht en een goede vakver-
eeniging zullen het best alle afzonderlijke kwesties
kunnen behandelen.
16. Wannéér heeft de arbeider nog meer
recht op de volle uitbetaling van zijn loon,
zonder arbeid te hebben verricht
De wet no-mt eenige gevallen met name op (zie ook
vraag 2, in De Moker van 28 Maart), n.l.
a. indien de wet of de overheid den arbeider een
verplichting oplegt, die hem belet te arbeiden, (kiezen
bjjv.) en waarvoor hij geen vergoeding krijgt (zooals
getuigengeld)
h. indien de arbeider buiten zijn schuld niet kan
werken, zooals bij de bevalling van zijn vrouw, het
overlijden van huisgenooten of naaste bloe t- en aan
verwanten
c. indien de werkgever door andere oorzaken dan
door overmacht (brand, vorst, enz.) geen werk te ver
geven heeft, hoewel de arbeidsovereenkomst nog niet
atgeloopen is.
Afgeweken kan worden van deze wettelijke voor
schriften, indien dat bij schriftelijke overeenkomst is
bepaald (zie vraag 2.)
17. Om den hoeveel tijd moet het tijdloon
worden betaald
Het tijdloon is het loon, overeengekomen per uur, per
dag, per week, per maand, per jaar enz.
De wet maakt hierbij scheiding tusschen de arbeiders
die f 4.of minder per dag verdienen en hen die
meer dan f 4.per dag verdienen.
a. De arbeiders met f 4.of minder loon p. dag.
In geen enkel geval, zelfs niet bjj een schriftelijk
contract mag deze uitbetaling in langere termijnen dan
een halve maand geschieden.