Ditjes en Datjes.
(Jit de Vakbeweging.
De Vakbeweging in 1907.
Uit de Partij.
Is er niets schriftelijk of b(j reglement overeenge
komen, dan moet het loon per week worden betaald.
b. De arbeiders met meer dan f 4 loon p. dag.
De wet laat niet toe, dat deze uitbetaling minder
dan 1 maal per kwartaal geschiedt.
Is er geen schriftelijk contract of reglement, dan
moet het loon worden uitbetaald naar den duur der
loonbepaling. Is dus het loon p. week overeeugekomen,
dan moet p. week worden betaald. Is het p. maand
vastgesteld, dan mag het niet na langer tijd dan 1
maand worden uitbetaald.
Bij schriftelijke overeenkomst en reglement mag geen
langere termjjn van uitbetaling worden vastgesteld
dan de duur der loonbepaling is. Dus indien het loon
p. maand wordt berekend dan jmag ook niet minder
dan 1 maal p. maand worden uitbetaald.
18. Om den hoeveel tijd moet het stukloon
worden betaald?
De algemeene regel is, dat de uitbetaling moet ge
schieden op dezelfde tjjden als zou moeten plaats heb
ben, indien de arbeider op tijdloon werkte. Dezelfde
regels gelden dan verder als voor de arbeiders met
tjjdloon. Er is dus eenig verschil tusschen hen, die
f 4.p. dag of minder en hen die meer dan f 4.
verdienen.
Bjj stukloon kan zich evenwel het geval voordoen,
dat op het oogenblik, waarop volgens de wet loon moet
worden uitbetaald, het werk nog niet af is. De wet
bepaalt, dat de werkgever niets hoeft te betalen dan
alleen voor het afgeleverde werk. .Maar bij schrifte
lijke overeenkomst kan worden bepaald, dat p. week
of p. 14 dagen of p. maand een vast bedrag zal worden
uitbetaald en bij aflevering van het werk de eindver
rekening zal geschieden. Stel bijv. dat een metselaar
of een timmerman werk krpgt waar eenige weken mee
gemoeid zjjndan kan bjj schriftelijke overeenkomst
worden bepaald, dat p. week een zeker bedrag (nooit
minder dan drie vierden van het plaatselijk standaard-
weekloon in dat vak) zal worden gegeven en bij af
levering van het werk het ontbrekende, doch dan op
den eerstvolgende betaaldag.
19. Wat bepaalt de wet over de uitbetaling
van een mogelijk winstaandeel
De wet bepaalt dat dit minstens 1 maal per jaar
moet worden uitgekeerd en dat iedere overeenkomst
aangaande een langeren termijn ongeldig is.
Indien het winstaandeel door de boekhouding van
den werkgever wordt vastgesteld, dan heeft de arbeider
het recht dezen tot het meedeelen van de benoodigde
bewijsstukken te verplichten. Het winstbedrag van de
onderneming van den werkgever hoeft daarbij door dezen
niet te worden vermeld. En in groote bedrjjven kan
in de plaats van inzage der bewijsstukken aan alle
arbeiders de inzage aan eenige vertegenwoordigers dei-
arbeiders, mits in dienst zijnde van den betrokken
werkgever, worden gesteld. Bovendien kan de werk
gever de geheimhouding van de ter inzage gegeven
bewijsstukken eischen, behalve in het geval van een
loonproces.
In den haak? Bjj Gemeentewerken komt het
weer voor, dat zonder oproeping werklieden worden
aangesteld. Dat gaat dan zooer wordt een nood
hulp of tijdelijk losse aangenomen en na een poos
wordt niemand dan vast, zoogenaamd op grond van de
billijkheid. Maar ieder begrijpt, dat op deze manier
ongemerkt door de bazen vriendjes kunnen worden
binnengesmokkeld. Het komt ons voor, dat deze met
hode niet in den haak is. Als er nieuwe werkkrachten
noodig zijn, dan moet daarvoor een oproeping worden
gedaan, hetzij voor onmiddelijk vast, hetzij voor tijdelijk
gedurende een vastgestelden proeftijd en daarna voor
vast. Maar zooals het nu weer gaat, mag het niet.
Zou de bond van Gem.werklieden hieraan niet weer
iets kunnen doen?
Kermis opnieuw Onder de menschen, die
door de opheffing van de kermis geldelijke verliezen
hebben geleden, is een beweging gaande om te pogen
de kermis weder ingevoerd te krijgen. Het is dunkt
ons een uitgemaakte zaak, dat dit toch niet zal ge
lukken. Maar wij willen er toch nog eens op
wijzen, dat de Gemeenteraad zijn belofte niet nage
komen is om in de plaats van de kermis voor wat
beters te zorgen of in ieder goval daarvoor geld be
schikbaar te stellen. En het komt ons voor, dat de
gemeenteraad verplicht is, zedelijk verplicht, óf de
kermis te herstellen óf geld voor beter en hooger
volksgenot uit te trekken. Dat is hij aan zijn eigen
eer en fatsoen verplicht.
Wij voor ons hopen van harte, dat de kermis niet
meer terug zal komen. Want wat daar te „genieten"
valt, is beneden peil door onbeduidendheid en onge
schiktheid tot verheffing of wezenlijke ontspanning.
En „Kunst aan het Volk" heeft het bewijs geleverd,
dat „het volk" voor wezenlijk verheffing, beschavend
kunstgenot, ook te Schiedam in hooge mate vatbaar en
gevoelig is.
Toonkunst-uitvoering. Wij herinneren erop
deze plaats nog eens aan, dat op Zondag den 26 April
door Toonkunst voor de leden van Kunst aan het Volk
en het Volkshuis een uitvoering van „De Schepping"
met begeleiding van orkest zal worden gegeven. Dit
muziekwerk is een zeer mooi en zeer begrijpelijk kunst
werk, dat onder de muzikale leiding van den heer George
Rijken ongetwijfeld goed zal worden uitgevoerd. Men
voorzie zich dus bijtijds van kaarten
Toch bezweken. Eenigen tijd geleden meldden
wjj, dat trots de kuiperijen van heeroom c. s. een R. K.
lid van de afdeeling Schiedam van den Alg. Metaal-
bewerkersbond weigerde zich te laten schrappen als
lid. Tot ods leedwezen moeten we nu echter berichten
dat de nog jongj. man voor den aandrang bezweken is.
Sterke naturen moeten het zijn, die de machtsmiddelen
van heeroom en zijn kornuiten kunnen weerstaan.
Vergader ng Glasbewerkers. De vergadering
der Glasbewerkers met Spiekman als spreker over „Vak
organisatie" slaagde goed. De belangstelling had
grooter kunnen zijn. De rede sloeg iflink in en was
een mooi stuk propaganda.
Metaalbewerkers. Op de huishoudelijke ver
gadering van Vrijdag 10 April j.l. werden als afge
vaardigden naar het congres gekozenF. Scholtens en
A.Brand. In de vacature van 2en secretaris werd voorzien.
ii
Eerst volgen nog eenige cijfers, die een aardigen kijk
op de arbeidersbeweging geven.
Op 1 Jan. 1907 telde het Ned. Vakvereenigings-
Verbond 23599 leden (een jaar later 32270). Volgens
de Rijksstatistiek hadden de kerkelijke vakvereenigingen
op dien datum 10080 leden, de niet-kerkelijke vakver
eenigingen voor zoover zij buiten de bestuurdersbonden
stonden 15856 leden. Toen stonden dus tegenover de
23599 vakaibeiders van het N. V. V. slechts 25936
georganiseerden niet bij het N. V. V. aangesloten; daar
op 1 Jan. 1908 het N V. V. 32270 leden telde en
de andere organisaties zeker niet zoo sterk zijn gegroeid,
omvat thans dus het N. V. V. ver over de meerder
heid der georganiseerde arbeiders.
Het aantal arbeiders tusschen 18 en 60 jaar bedroeg
einde 1906 (werkzaam in industriëele en landbouw
bedrijven, warenhandel en verkeerswezen) 206 210 per
sonen volgens de officiëele statistiek. Daarvan waren
in 't geheel 23599 plus 25936, dat is 49535 georga
niseerd, d. i. dus nog niet één vierde deel, 24 procent.
Nemen wjj de cijfers van Schiedam daar eens uit, dan
krjjgen wjjin het N. V. V. 302, in kerkelijke vak
vereenigingen 162, in niet-kerkelijke vakvereenigingen
niet aangesloten bij het N. V. V. 397, en totaal
aantal arbeiders werkzaam in de zooeven genoemde
bedrjjven 4101. Dat geeft dus: in het N. V. V. 302,
niet in het N. V. V. 559, totaal georganiseerd in de
vakvereenigingen 861, dat is dus 21 procent, of iets
beneden het gemiddelde. Bij den ontwikkelingsgang dei-
moderne vakorganisatie in Schiedam, zal deze achter
stand spoedig ingehaald zjjn en.overtroffen.
Waar zoo dikwijls de meening wordt verkondigd, dat
het eigenljjk nog een bedroevende toestand is in de
vakbeweging, geven deze cijfers daarentegen duidelijk
aan, dat dit zeer overdreven is en dat met volle recht
matigheid kan worden beweerd, dat het flink vooruit
gaat. Wjj hopen na het volgende jaarverslag van het
N. V. V. te kunnen bewijzen, dat de Schiedamsche
organisaties hard zjjn opgeschoten. Als men maar wil
aanpakken
Uit het hoofdstuk „Loonbewegingen" blijkt, dat „de
meeste organisaties" daarover geen voldoende of in 't
geheel geen statistische gegevens verzamelen, zoodat
slechts enkele organisaties in dit hoofdstuk worden be
handeld. Een paar getallen nemen wjj uit het mede
gedeelde over.
De Lood- en Zinkwerkers kregen te Rotterdam
voor 270 man een vermindering van arbeidsuur
van 5 uur per week en tevens een loonsverhooging van
f 1.00 per week, vertegenwoordigende een jaarlijksche
vermeerdering van loon met f 18252. In den Haag
kregen zij voor 325 man f 1.20 p. week meer of f 20280
p. jaar, in Leeuwarden voor 50 man 60 cent per week
of f 1560.per jaar en in Groningen voor 60 man ook
f 0.60 p. week meer of f 1872 p. jaaralles tezamen
f 41964 p. jaar.
Door de Metselaars en Opperlieden werden in 6 gemeen
ten loonvoordeelen behaald tot een bedrag van f 42068
per jaar.
De SehDdersgezellen behaalden loonvoordeelen en
arbeidsduurvermindering in 11 gemeenten ten behoeve
van 2798 personen. Het Hoofdbestuur berekent de
behaalde loonvoordeelen op f 121108 p. jaar.
De Timmerlieden verkregen loonsverhooging voor
3150 mannen tot een gezamenlijk jaarijjksch bedrag
van f 170404.
Alleen deze vier bonden wisten dus een vermeer
derde loonbetaling te krjjgen ten bedrage van f 375544
p. jaard. i. voor ongeveer 7600 personen dus ieder
een gemiddelde loonsverhoogirg van f 1 - p. week. Wat
zullen de organisaties bij vooruitgaanden groei niet nog
veel meer kunnen doenMaar dan moet ieder ook in
zijn vakvereeniging
Nu wat over de dubbeltjes. De 24 aangesloten
bonden hadden aan gezamenlijke inkomsten f 753595,62
en hadden einde 1907 een gezamenlijk vermogen van
f 1323462,69, waarvan f 1281126.51 voor denA.N.D.B.
De gezamenlijke uitgaven-bedroegen in 1907 f417270.26
zoodat er van de inkomsten f 336325.36 voor weer-
standskassen enz. werd opzij gelegd. Eeuige der
belangrijkste posten laten wij nog volgenvoor de
kranten f 28982 voor de stakingen in eigen vak f 88 198;
voor de steun aan stakingen in andere vakken f 18172;
voor uitkeering bij ziekte f 63929 en voor salarissen
f 47860.
Men bestudeere en onthoude de aangehaalde cijfers
goed. Ze komen iederen vereeuigingsman in de dage-
ljjksche propaganda te pas.
(Slot volgt.)
Huishoudelijke Vergadering.
Op Zaterdag 11 April hield onze afdeeling een huis
houdelijke vergadering. De financiëele verslagen van
de afdeeling en Constantia wezen op een alleszins guus-
tigen toestand. Het verslag van „Kunst eu Strijd"
daarentegen wees aan, dat versterking der geldmid
delen hoog noodig is, reden waarom de voorzifter den
leden opwekte als donateur dezer onderafdeeling zich
te laten inschrijven.
De financiëele controle-commissie deel le mede, dat
zjj het beheer en verslag van De Moker in volkomen
orde had bevonden.
De afgevaardigde der- afdeeling in het PI. Com. v.
Huisindustrie berichtte, dat hij tevergeefs gepoogd had,
zijne mede-bestuurderen tot eenige werkzaamheid aan
te zetten. Ondanks een zeer uitgebreide correspondentie
was het hem niet gelukt, dat bestuur aan het werk te
krijgen. Daarom meende hij, als afgev. der S. D A. P,
in die commissie te moeten bedanken. Besloten werd,
dat onze afgev. het hoofdbestuur zou voorstellen, pogin
gen aan te wenden om door een andere samenstelling
van de PI. Comm. deze nieuw leven in te blazen en
indien dit mislukte het PI. Com. te ontbinden. De
afd. sprak er haar afkeuring over uit, dat de andere
organisaties zich zoo volkomen onverschillig voor deze
zaak hadden betoond.
Als afgevaardigde naar het partijcongres werd ge
kozen P. de Bruin, als plaatsvervanger J. Dinkelaar
en in geval van nood ook de voorzitter.
Bij de behandeling van den Beschrijvingsbrief voor
het congres, waaraan een langen tijd vruchtbaar werd
besteed, werden o. a. deze uitspraken gedaan en deze
besluiten genomen: lo. de afd. verklaarde zich vóór
de collectieve redactie van Het Volk2o. de afd. ver
klaarde zich vóór de hernieuwde aanstelling van een
bezoldigd propagandist voor Z. Holland3o. de afd.
verklaarde zich vóór de uitgave van een brochure over
de scheiding tusschen Kerk en Staat in Fr.4o. de
afd. verklaarde een onderzoek naar de mogelijkheid
eener betere fin. regeling voor de partij (voorstel 52)
wenscheljjk te achten 5o. de afd. verklaarde zich vóór
gemeenschappelijke actie van S. D. A. P. en N. V. V,
inzake alg. kiesrecht; 6o. de afd. verklaarde zich vóór
het voorstel van het P. B. inzake vrouwenkiesrecht;
7o. de afd. verklaarde zich tegen iedere afzonderlijke
vertegenwoordiging van vrouwenclubs op het congres;
8o. de afd. verklaarde evenals Den Haag een bespreking
over de verhouding van de partij tot de geheelont
houding zeer gewenscht te achten9o de afd. sprak
als haar meening uit dat ieder lid der S. D. A. P.,
lid zjjner vakvereeniging behoort te zijn. En ten slotte
keurde de afd. met algemeene stemmen de jaarver
slagen van den partjjsecr. en van de kamerfractie goed
en sprak zij haar vertrouwen uit in deze partjjorganen
en haar tevredenheid over de wjjze vyaarop deze hun
arbeid hebben verrichtalleen werd eenig voorbehoud
gemaakt over Ter Laan's houding inzake de salaris-
verhooging der schoolhoofden, die wel niet werd afge
keurd, maar waarover een nadere toelichting door Ter
Laan werd gewenscht.
Toen de kwestie van het verplichte lidmaatschap der
vakvereeniging voor de leden der S. D. A. P. aau de
orde was, deelde een der leden mede, dat nog slechts
kort geleden een partijgenoot uit zijn vakvereenigiug
was getreden. Algemeen werd deze houding afgekeurd,
En de voorz. wees er nog eens nadrukkelijk op, welk
een belangrijke plicht de soc. dem. in hun vakvereeni
gingen hebben te vervullen.
„De Zaaier", Bond van jonge arbeiders(sters)
in Nederland. Afd. Schiedam.
IN MEMORIAM
Zaterdag 11 April vernamen wjj het treurig bericht,
dat op Maandag 23 Maart j.l. op 26-jarigen leeftgd
overleden is S. Frank van Breda, hoofdbestuurder van
„de Zaaier".
