No. 36
ZATERDAG 7 November 1908.
8e Jaargang.
ORGAAN der Afd. Schiedam en Vlaardingen der Sociaal demokratische Arbeiderspartij.
Stukken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s, 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
De Moker
fdeelingsnieuws.
De opening der Ambachtsschool.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal J Uj vooruithetaUng.
franco per post 30 cent j
Losse nummers 2 cent.
Bureau van Redaktie
Gebouw „CONSTANTIA", Hoogstraat.
Bureau van Administratie
Rlioonschestraat Tboven
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar
Te Schiedam: Beierlandschestraat 1.
Nieuwsticht N. Z. 32.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Hoogstraat.
Te Vlaardihgen Markgraafstraat 20.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonnéJs worden verzocht bij adresverandering
daarvan kalaïs te geven aan de Administratie.
Ons niuive gebouw. Met 1 December zal
onze afdeelin! haar nieuwe gebouw betrekken. Dat is
thans officieel vastgesteld.
Partijgenooten en geestverwanten, wij rekenen er op
dat vóór dien tijd een groot aantal aandeelen is ge
kocht. Gij behoort nu ook op die wjjze te toonen, dat
gij veel over hebt voor de groote zaak waarom wij
strijden. Het Bestuur.
St. Nicolaasfeest. Evenals vorige jaren is de
leeftjjd der kinderen welke deel kunnen nemen, wederom
van 3—12 jaar gesteld. Zaterdagavond van 81/»51/»
'uur en Zondagavond van 67 uur houdt de Commissie
wederom zitting in „Constantia" tot het inschrijven der
kinderen.
Onders welke hun kinneren laten deelnemen aan dit
feestje verzoeken we dringend er niet tot den laatsten
dag mee te wachten. Hoe eer we het aantal der kleinen
weten hoe makkelijker het ons is.
Bij de leden der Commissie aan huis worden geen
kinderen ingeschreven, dit geschiedt alleen in „Con
stantia". Voor diegenen welke nog eene gave ('t zij
groot of klein) overhebben, zij hieronder de adressen
der Commissie vermeld.
M. J. van Dijk, Kreupelstr. 22J. van Wagtendonk,
Stationstraat 9W. BoenderHagastraat 71P. Ooms,
Bakkershaven 43; Mej. A. As, Villastraat 18; J.
Yerdijsseldonk—Kok, Dwarsstraat 60aC. van Woer-
kom—Schwagerman, Hendrinastraat 16.
Als wij veel ontvangen, kunnen we de kleinen ook
goed bedenken.
Een ieder onthoude dit eens. De Commissie.
Aandeelen in de rentelooze leening voor het
ameublement van ons nieuw gebouw zijn Zaterdag
avond verkrijgbaar a 50 cent in „Constantia" en verder
bij alle bestuursleden. Vele partijgenooten (waaronder
zelfs zij die het wel missen kunnen) zijn nog niet in
het bezit van aandeelen. Men wachte er niet te
lang mee. Het Bestuur.
Verkrijgbaar „Vorstenschool", ing. f0.20 in
„Constantia". De Brochurenhandelaar.
Soc.-Dem. Iieesclub. Leden dezer club ver
zoeken we Zaterdagavond van 910 uur hun contri
butie te komen afdragen. Men gelieve de controle-
boekjes niet te vergeten. Voor diegenen welke Zater
dagavond niet kunnen, bestaat gelegenheid op Zondag
morgen van 11—ll1/, uur.
Nogmaals verzoeken we dat niet één lid deze keer
het vergeet, en vooral de boekjes meebrengen.
Het Bestuur der Club.
De Ambachtsschool is feestelijk geopend. De feeste
lijkheid bestond in de tegenwoordigheid van Minister
Heemskerk en den Commissaris der Koningin in Zuid-
Holland en in het afsteken van een aantal redevoeringen.
Hoezeer wij het bezit van een Ambachtsschool voor
Schiedam noodig achten en dus het tot stand komen
van een dergelijke school toejuichen, is er bij de ge
schiedenis van die oprichting zooveel geschied dat naar
onze overtuiging verkeerd is en zeer nadeelige gevolgen
zal hebben, dat wij met de feestelijkheid der opening niet
kunnen instemmen. w
Reeds de geldelijke toestand deugt niet. De inkomsten
uit de contributies der leden bedragen jaarlijks niet
meer dan f 900.Daartegenover staat een jaarlijksche
subsidie van het Rijk van f 11.500.van de provincie
van f 3000.en van de gemeente van f7000.(met
inbegrip van lokaalhuur van de Burger-Avondschool).
De gelden voor grondaankoop, aanbouw en inrichting
zjjn verschaft door de Gemeente Schiedam op f2000.—
na, die het Rijk voor de inrichting gaf. Het aandeel
van het particulier initiatief is geldelijk dus gelijk nul.
Waar dit te voorzien was, had het geen zin van
deze school een particuliere te maken. De Wethouder
van Onderwijs verklaarde destjjds dan ook dat hjj alleen
daarom voor deze particuliere school was, omdat de
de inspecteur De Groot herhaaldelijk met nadruk had
verklaard, dat het Rijk aan gemeentelijke Ambachts
scholen niet, maar aan particuliere wel subsidie ver
leende. En zooals deze Wethouder, dachten de meesten.
De nadeelen eener particuliere Ambachtsschool hebben
wij herhaalde malen uiteengezetdaar komen wij dus
niet meer op terugmaar groot en overwegend zijn ze.
Verkeerd is voorts de wijze waarop de bouw heeft
plaats gehad. Alleen om op den voorgestelden datum
te kannen openen, heeft men gespot met kosten en
degelijkheid. Indien men naar de eischen van zuinigen
maar degelpken bouw had geluisterd, had men er i of
6 maanden langer over moeten doen en dan minstens
één derde goedkooper gebouwd. Daar komt nog bij,
dat men wel een ervaren aannemer, maar geen ervaren
(althans voor zulk een bouw ervaren) architect had.
Wat dat zeggen wil, weet ieder die wel eens wat van
bouwzaken heeft gehoord of ondervonden. De Ambachts
school is door deze wijze van doordrijven op een op-
richtings-kapitaal gejaagd, dat om van te rillen is, en
heeft zich een bedrag van onderhoudskosten op den
hals gehaald waar de latere bestuurders der Ambachts
school wanhopig van zullen worden.
Een reuzenfout in de school is voorts de allerake
ligste gehoorigheid, een gevolg van onoordeelkundigen
bouw en van de overhaasting bij het werk. Tegenwoordig
weet men van schoolbouw toch wel een en ander af.
Maar dan moet men ook aankloppen bij iemand, die
ervaring van schoolbouw heeft.
Leelijk is verder de gevelverdeeling en de in den
gevel aangebrachte versiering. De achter aangehangen
schoorsteenen en de zonder eenig architectonisch ver
band aangehangen koppen aan de voorzijde zijn zelfs
wanstallig.
Wfl zouden deze ljjst van zeer belangrijke aanmer
kingen nog belangrijk kunnen uitbreiden. Maar wjj
zullen het* er nu maar bij laten. Van de beginne af
hebben wij gewaarschuwd tegen den verkeerden opzet,
en voortdurend hebben wjj de latere fouten aangewezen.
Tevergeefs. Natuurlijkwp zijn immers sociaal-demo
craten. En iedere burgerpartij juicht er over, als wjj
haar concurrent eens geducht te pakken nemen. Maar
tezamen hebben alle burgerpartijen de gemeenschappe
lijke overtuiging, dat alleen bjj hen de ware wijsheid
berust, en de gemeenschappelijke gezagsopvatting dat
zij toch nog kunnen doen wat zij willen.
Het doet ons intusschen ten zeerste leed dat naar
onze zoo gezonde kritiek niet geluisterd is. De toekomst
zal ons in 't geljjk stellen, maar dan.is het te laat.
En wat die andere kwestie betreft, wij zullen de
heeren spoedig genoeg laten merken, dat zij met ons
rekening moeten houden, ook te Schiedam. En dan
zullen wij wel afrekenen.
De feestredevoering begonnen met een rede van den
heer van Harwegen den Breems, aan wien de minder
aangename taak was ten beurt gevallen, iedereen en
nog meer te beloftuiten. De minister hield een echt
speechje van „gematigde onverschilligheid". Burgemees
ter Brants kwam daarna.
Onder veel onbeduidends en veel oppervlakkigs is er
in die burgermeesterlijke rede nog iets van anderen aard
op te merken. Wij zullen er dat even uit pikken.
De burgemeester sprak van de verheugenis van het
gemeentebestuur „over iedere nieuwe vereeniging die
op de een of andere wijze, den kinderen des volks den
levensstrijd wil komen vergemakkelijken." Wij dachten
aan 's Burgemeesters houding tegenover „Kunst aan
het Volk", en de vraag rees op, hoe moet die man
beoordeeld worden, naar zijn woorden of naar zijn
daden
Voorts had de Burgemeester het over de argumen
ten van hen, dat te Schiedam de ambachtsschool ge
meentelijk moest wezen. De eenige wezenlijke argumen
ten, daarvóór aangevoerd, allen ontleend aan het feit
dat 9 tienden der bevolking uit arbeiders bestaat en
dat het financieel particulier initiatief alhier machteloos
is, bleven achterwege. Heeft de burgemeester zóó weinig
kennis genomen van het onderwerp, dat hij behandelde,
of speelde zijn geheugen hem parten
Het stuk met het Duitsche vers, waarin hij bijna
bleef steken, slaan wjj over. We dachten alleen hoe
jammer dat zooveel letterkundige en declamatorische
gaven niet vollediger ontwikkeld zijn
En dan komt een gedeelte, dat wij in zijn geheel
afdrukkenwij kunnen de verleiding niet weerstaan.
Schiedam de nijvere, keert zich met hare nieuwe
industrieën van dat zwarte oude gedeelte, naar die
eeuwige jonge en frissche en levenskrachtige zijde,
naar haren Maas, waar zij veel te lang, veel te
ver afbleef. Maar zal deze wenteling, deze ver
nieuwing mogenlijk zijn zal zij normaal uitgevoerd
worden, dan zal dit zijn door hoogen bloei van het
ambacht. Daarom verheugt het B. en W. zoo dat
de commissie voor de Ambachtsschool, hen zulk
een schoon, zulk een doelmatig gebouw kon binnen
leiden. Hier zal de ambacht weer meer en meer,
weer beter begrepen worden, weer tot zijn recht
komen. Hier herneemt het, naast de steeds sneller,
eenvormig scheppende machine, zijne eere plaats.
Werkeloosheid, de geessel die hoe langer zoo meer,
ons volken geesselen gaat, vond ook mede een
oorzaak van ontstaan hierin, dat zoovele ambachts
lieden nog nooit hun eigen ambacht gekend hadden
en zich daardoor in discrediet brachten bij het kapi
taal, dat ongaarne, aan smakelooze revolutiebouw-
achtige constructiën zijn steun geeft. Door deze
ambachtsschool zal dus mede, de strijd tegen werk
loosheid aangebonden worden.
Dit stuk is van een allesvernietigende naïviteit
door hoogen bloei van het ambacht zal Schiedam
de nijvere zich omwentelen naar hare Maas door de
ambachtsschool zal de werkloosheid mede bestreden
wordenhet ambacht zal de werkloosheid opheffen
Wat zal Minister Heemskerk de jolige met zjjn vriend
Talma den tevredene gesmuld hebben van deze dolzin
nige economische ketterijen van den burgemeester van
den jeneverstad, Brants, den kostelijken
Heeft Burgemeester Brants nooit eens iets gelezen
over de oorzaken van den oudergang van het hand
werk en nooit iets over de ongeschiktheid van het
moderne handwerk, zelfs het kunsthandwerk aan de
grootkapitalistische machinale voortbrengingswijze en
nooit iets over het maatschappelijke voortbrengingsstel-
sel dat in het grootbedrijf algemeen is
Op zichzelf is deze dwaasheid niet erg. Maar als
men bedenkt, dat in een tjjd van zeer eigenaardige ont
wikkeling zooals Schiedam thans doormaakt de stad
onder burgemeesterlijke leiding staat van iemand die
zóó weinig economisch inzicht en staathuishoudkundige
kennis bezit als nit het aangehaalde stukje blijkt,
dan wordt men toch kregel en betreurt men het dat
er geen betere kracht aan het hoofd der gemeente
staat.
En nu staat de ambachtsschool daar. Wij vreezen voor
haar toekomst.
DE MOKER