Het Christen-Soeialisme.
Vlaardingsche IJzerkoekjes.
Dat de werkdagen ontzettend werden verlengd, dat
zelfs werd gesproken over Zondags werken.
Hieronder volgen een paar staatjes, die eens laten
zien welk een revolutie ten opzichte van de werk
tijden heerscht.
Ze zijn geen uitzondering, we geven ze ook niet als
een beeld van een of twee werkplaatsen, ze zijn de
typeering van den geheelen toestand.
Niet werken als er voor de Heeren niets te ver
dienen is, werken zonder einde als dat wel het geval is.
De schaftijden zijn hierbij berekend, ieder weet wat
die in drukke dagen beteekenen, zoodat buiten de
schafttijden iu de zes etmalen 37 uur rust is genoten.
Een ander staatje.
Ook hie; bij zijn de schafttijden berekend, daarbuiten
dos in de 6 etmalen een rust van 33 uren.
Toen men vroeger per dilegence reisde, verwisselde
men aan de pleisterplaatsen van paarden, omdat de
beesten het anders niet vol hielden de lange afstanden
mede te maken en dan ging het met versche paarden
verder.
Voor deze beesten was men meer bezorgd dan voor
onze werkers, aam hen wordt niet gevraagd of zij
knnnenden draak die concurrentie heet, heelt met
niets en met niemand mededoogen, maar vooral niet
met arbeiders.
Werken zoolang er werk is en als er geen werk is,
hang dan je keel maar aan de kapstok.
Oversparen moeten de arbeiders. Weten de weik-
gevers niet dat de arbeiders in dit bedrjjf, dank zij
het „mondjesmaat'' in de loonen, 's zomers den langen
werkdag zich moeten laten welgevallen om het boek
jaar met geen al te groot tekort te doen sluiten?
Zij hebben ook geen reservekapitaal.
De heer Daan van der Zee wordt boos, omdat wij
maar geen logica kannen vinden in zijn redeneering
over de noodzakelijkheid van afzonderlijke organisatie
'der Christen-Socialisten. Dat spijt ons. Wij hadden
gehoopt, dat een voortgezette bespreking ten laatste tot
toenadering en daarna tot vereeniging zon hebben ge
leid, omdat wij al die verdeeldheid noodelooze ver
zwakking vinden. Nu de heer Van der Zee iu ont
stemming de debatten van zijn kant sluit, zullen wij
van onzen kant er ook een eind aanmaken. Wij zullen
zijn antwoord nog overnemen en alleen dit nog opmer
ken dat ook door dit antwoord voor ons allerminst
bewezen is, dat de Christen-Socialisten gelijk hebben
met hun ofzondering. De heer Van der Zee schrijft
(Opwaarts no. 35)
Nn voor het laatst.
„De Moker" is geen goede verstaander, die genoeg
heeft aan een half woord. Want zelfs de heele woor
den, onder bovenstaanden titel door mij geschreven,
schijnen nog verduidelijking te behoeven, die ik intns-
schen gaarne wil geven.
Doel van mijn schrijven was, tegenover de sociaal
democratie de juiste plaats van het christen-socialisme
te bepalen, omdat in een plaats als Schiedam, waar èn
de S. D. A. P. en de Bond van Christen-Socialisten
afdeelingen hebben, een goede verstandhouding tusschen
beide gevonden moet worden, die wortelt in de
eerbieding van elks bizouderlijk streven.
Haar als ik deze helderheid in de verhoudingen wil
brengen, moet van den anderen kant niet in noode
looze moeite worden gepoogd, het eigen standpunt
onzerzijds te miskennen.
Dan moet De Moker niet dit schrijven
„Maar in een vorig artikel erkende de heer v. d.
Zee dat de S. D. A.P. en de Christen-Socialisten
op dit oogenblik wel denzelfden weg be
wandelen. En daar komt het thans op aan. De
heer v. d. Zee zeide toen zelfs dat een Christen-
Socialist een ongeloovige Soc.-Dem. in het maat
schappelijk leven moet verkiezen boven een ge-
geloovigen kapitalistenknecht. Welnu, waarom dan
niet vastgehouden aan dat feit, dat wij den
zelfden weg gaan
Het is door mij niet gezegd, dat de S. D. A. P. en de
Christen-Socialisten op dit oogenblik denzelfden weg
bewandelen. Ik kan dit heel gemakkelijk bewijzen,
door eenvoudig nit Opwaarts no. 28 te knippen, wat
ik wél gezegd heb. Men leze:
„Feitelijk kruis en zich dus de wegen van
sociaal-democratie en christen-socialisme scherp
hoekig ze ontmoeten elkaar in het kruispunt,
waar het kapitalisme is, maar gaan, na dit kruis
punt, weer langzaam uiteen, verder, steeds verder.
De zaak is dus nu alzoo, dat sociaal-democratie
en christen-socialisme bezig zjjn, elkaar te naderen,
om straks, na de vernietiging van het kapitalisme,
weer wijd uiteen te gaan".
Is dat nu bewandelen van denzelfden weg
Zeker, 't is waar, dat wij practisch in allerlei klei
nere gevechten met den gezamelijken vjjand heel dik
wijls hetzelfden willen doen, en de strijdkrachten ver
eenigen knnnen, maar dit lijkt nog niet op het gaan
langs denzelfden weg
Wederom moet ik het zeggenonze wegen zjj niet
dezelfde. De weg der sociaal-democratie loopt over de
hoofden der georganiseerde arbeiders, de weg van het
christen-socialisme over de hoofden der georganiseerde
christenen.
Tegenover het Kapitalisme wil de sociaal-democratie
het proletariaat weerbaar maken, het christep-socialisme
wil er tegenover zetten de christenheid, door haar te
doen begrijpen, dat het Godsgebod is, het kapitalisme
te doen verdwijnen.
Nogmaals das, wij christen-socialisten loopen in den
weg van het Godsgebod, omdat het Godsgebod is.
En wanneer wij toetraden tot de S. D. A. P. liepen wij
in den weg van het Marx-gebod, dit het proletariaat
voorschrijft de wereld te bevrijden van het kapitalisme.
Den weg over het georganiseerde proletariaat heeft
mèt de S. D. A. P. de Blijde Wereld gekozen.
En daarom is het volstrekt niet eigenaardig, dat de
Blijde Wereld de redeneering van De Moker als juist
erkent. Dit is een volmaakte van-zelfs-heid. En dat
getuigt tegen mijn redeneering niets.
Na aangehaald te hebben wat wij over de Blijde
Wereld-beweging schreven, vervolgt de heer van der
Zee dan aldns
Opzettelijk neem ik in dit verband over, wat de
„Blijde Wereld" tegen mijn redeneering had aan te
voeren, en dat ik anders afzonderlijk had moeten be
spreken. Er blijkt uit dat de moderne Christen-Socia
listen toegeven dat de S D.A.P. de diepere beschouwing
van het socialisme als godsgebod niet aanvaardt. Tegen
over God, die de S.D.A.P. als middel in zijn hand ge
bruikt, (dat zal de „Blijde Wereld" erkennen) stelt
dit middel zich neutraal. Dit is jnist het
groote bezwaar, dat sociaal-democraten en orthodoxe
christen-socialisten principieel van elkander scheidt.
Onze idee verwerpt die neutraliteit ver. Onze bond,
óók middel in Gods hand, erkent middel te
z ij nen kan zich niet vereenigen met hen die de
kracht van een georganiseerd proletariaat voldoende
achten, om het kapitalistme, voor ons een stuk gema
terialiseerde zonde te vernietigen. Dit neutrale stand
punt tegenover God blijft voor ons Godverloochening.
Ik moet wei een en ander sterk zeggen, opdat men
zien moge, dat wat andere kleine verschillen achten
tusschen S.D.A.P. en Bond van Christen-Socialisten, in
waarheid zeer groote verschillen zijn.
Gaarne neem ik aan, dat de S.D.A.P. als party van
actie aan medestrijders op een afstand niets heeft.
Maar wij pretenteerden ook iets anders dan mede
strijders te zijn van de S.D.A.P. Wij pretendeeren een
eigen strijd te hebben tegen den v ij and van
d e S. D. A. P., die zich aan ons in een ander karak
ter vertoont. Om het beeld der zich naderende en kruisen
de lijnen vol te honden de S. D. A. P. nadert van
links, de B. v. C. S. van rechts den vijand. Maar de
S. D. A. P. z i e t hem dan ook van links, en de B, v.
C. S. ziet hem van rechts. En toch is het den
gemeenschappelijken v ij and.
En na het overnemen van het slot van ons vorige
artikel, eindigt de heer v. d. Zee dan
Over het bovenstaande valt nog heel wat te zeggen,
maar er wordt hier een feit verdoeze'd, waar het op
aankomt.
Hier is de zaak dezeA en B hebben verschil.
C (of liever A zelf) zal dit uitmaken, plaatst zich op
het standpunt van A en zegt dan triomfantelijk B heeft
ongelijk.
„De Moker" mag niet aldns redeneerenEr wordt
verschil gemaakt tusschen sociaal-democraten en chris
ten-socialisten, de eersten staan sterk in hun wetenschap,
de laatsten in hun geloof. De wetenschap is objectief,
het geloof subjectief, dus de christen-socialisten heb
ben ongelijk en doen aan een verfoeid sectarisme.
Het verdoezelde feit is de kracht van het christelijk
geloof.
In bovenstaande redeneering heeft men de tegenstel
ling willen scheppen wetenschap-geloof, maar vergeten,
dat dit voor iedereen tegenstelling kan zijn behalve
voor den geloovige zelf, en dien wil men er
mee bestrijden.
Wij, geloovigen, voor ons zeiven erkennend, gevoelend,
ervarend, dat in ons geloot het objectieve ligt, dat in
de eeuwigheid als het objectieve zal blijken, maar dat
daarom nog niet wetenschappelijk voor anderen als zoo
danig bewezen kan worden, wjj jnist betwisten noch
den Tribune-Marxist noch een anderen sociaal-democraat
het recht een eigen zienswijze te hebben, wij beschuldi
gen niet van sectarisme, maar wij eischen voor ons ook
het rechteigen standpunt te bepalen. En de kracht van ons
christelijk geloof, zal ons dat eigen standpunt doen hand
haven. Wij kunnen niet anders, en dat is geen zwakheid
maar juist sterkte van het christen-socialistisch standpunt
al vermag ik daarvan niet „De Moker" te overtuigen,
die blijkt in eigen denkbeelden geen rnimte te kunnen
vinden voor het begrijpen van anderen.
Ik beschouw dit als een slotwoord.
Die arme anti-these. Honderd-uit hebben de
propagandisten der „christelijke" partijen de juistheid
der anti-these verkondigdonvermoeid werd haren lof
door het plaatselijk orgaan bezongenen telken jare
werden de kiezers in haren naam ter stembus gejaagd
en gesleept, ten einde de „christelijke" partijen de over
winning te bezorgen.
Maar och, redevoeringen, hoofdartikelen en drie
starren ten spijt, de praktijk van het politieke leven
bleek zoo weinig door de anti-these te worden beheerscht
Blijkt van doorwerking in de algemeene politiek geen
sprake te zijn, op het gebied der gemeente-politiek schij
nen zij wel nimmer tot eenige uiting van beteekenis
te komen.
Zoo eens in de vier of vijf jaar komt eens een
puntje aan de orde, waarbij de „echte" christenen dei-
coalitie gelegenheid vinden zich te plaatsen tegenover
de kunstmatig geschapen overzijde van „minder-echte"
christenenMaar doer zich znlk een punt vooro ont
goocheling in plaats van dat uit zoon'n zeldzaam ge
val haar juistheid practisch blijkt, deinzen haar aan
hangers voor de toepassing der „echte"-christelijke
beginselen terug en werpen een nieuwen smaad op de
toch al zoo weinig populaire anti-these.
Dit blijkt weer eens ten overvloede uit hetgeen is
voorgevallen bij het verleenen van subsidie aan onze
Bad- en Zwem-inrichting.
Als er in de laatste jareu één punt in onze Raad
aan de orde is geweest, waarbij de „christelijke" raads-
meerderheid gesloten, eensgezind had hunnen optre
den tegenover de „paganisten", aan de praktijk
de juistheid der auti-these had kunnen demonstreeren,
dan was het toch zeker wel bij dit voorstel van B. en
W., om bij het verleenen der subsidie te bepalen dat
de Inrichting des Zondags gesloten moest blijven.
Een voorstel, strekkend tot Zondags-heiliging, inge
diend door haar „christelijk" Dagelijksch Bestuur, toe
gejuicht en warm aanbevolen door haar orgaanmet
instemming begroet zelfs door de „democraten" van
De Goedkoope, bij wien toch de democratie nog een
woordje tegen had kunnen spreken was er schooner
gelegenheid
Welk een teleurstelling
Niet alleen de beide katholieken, zelfs twee wasch-
echte anti-revolutionairen, waaronder nog wel één der
meest principieelen, deinsden voor de toepassing der
beginselen terug en maakten daarmede de zoo dierbare
anti-these opnieuw tot een bespotting
Het anti-revolutionaire orgaan is thans in zijn wiek
geschoten. Het spreekt van „roekeloosheid" en „kop
pigheid," van „teleurstelling" en „gemis jaan doorzicht"
tn van een „allersmadelijkste nederlaag
Tot de voor de hand liggende conclusie, dat opnieuw
de voosheid en valschheid der anti-these is gebleken,
komen deze „verpolitiekte christenen" niet
De heeren zullen echter niet kannen voorkomen,
dat de praktijk den arbeiders dien leugen steeds duide
lijker maakt
Hag dat? De heer C., de schrijver van het
ingezonden stukje onder dezen titel in ons vorig num
mer, deed beter met te vragen of het schrijven van
dergelijke stukjes, zonder vooraf nadere inlichtingen
in te winnen, geoorloofd kan worden genoemd.
Indien één ding in deze aangelegenheid niet mag,
dan is het zeker wel het neerschrijven van dergelijke
op valsche vergelijkingen en onwaarheden berustende,
op beknotting van persoonlijke vrijheden nitloopende
ingezonden stukjes.
Valsch is de vergelijking met het Schiedamsche geval,
zelfs indien de feitelijke mededeelingen in het stukje
waar waren.
't Bespottelijke van het Schiedamsche geval lag hierin,
dat het officieele Katholicisme, de katholieke geeste
lijkheid in het feit dat katholieke danslustigen onbe
kommerd met calvinistische en paganistische dito's in
één vereeniging rondtolden, een gevaar zag voor het
zieleheil der schaapjes, hen verbood langer deel dier
algemeene dans vereeniging uit te maken, en zélf offi
cieel een club stichtte, waar de jammerlijk verdoolden
onder pastorale hoede hun danslust konden botvieren!
Al had dus een onderafd. van de afd. onzer party
op verzoek harer leden een dergelijke club gesticht,
zooals de heer C. bericht, dan nog zou hier van het
karakteristiek bespottelijke in het Schiedamsche geval
geen sprake zyn.
Maar die mededeeling is 'n onwaarheid. Op het ver
zoek van eenige leden der zangvereeniging om een
dergelijke clnb te stichten heeft èn het besrnnr èn de
huishoudelijke vergadering dier onderafd. afwijzend
beschikt, op grond van de overweging dat door dans
noch de propaganda voor onze beginselen, noch de ver
hooging van het ontwikkelingspeil van leden en geest-
1 dag 's morgens 4 nar tot 's nachts 11 uur, dus 21 uur.
1 id. id. 6.30 id. 11.30 id. 16 id.
2 dagen id. 6 30 id. 2 id. 39 id.
1 dag id. 6.30 uur tot den vol
genden morgen 9.30 id. 27 id.
1 dag 's middags 2 uur 6 id. 4 id.
Totaal 107 uur.
1 dag 's morgens 6 uur tot 's nachts 10 uur, dus 16 uur.
3 dagen id. 6 id. 1 id. 57 id.
1 dag- id. 6 id. 3 id. .21 id.
1 id. id. 6 id. 11.30 id. 17 id.
Totaal Ill uur.
