No. 21.
ZATERDAG 24 Juli 1909.
9e Jaargang.
SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM
Stnkken voor 't eerstYolgend nnmmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 nnr in het bezit der Redactie zijn.
De Moker
Vlaardingen.
De herstemming.
Het antwoord.
REDACTEUR: Dr. J. VAN LEEUWEN.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal
franco per post 30 cent
Losse nummers 2 cent.
bij vooruitbetaling.
Redactie-adres: St. Liduinastraat 38.
Administratie-adres: Gebouw „Constantia".
ADYERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar
Te Schiedam: Nieuwsticht N. Z. 32.
Zalmstraat 22.
BConst_antia", Boterstraat 30.
Te VlaardingeniWj^ fesE^llenbnrgstraat 58.
Aan bovengenoemde^a^iafilt-^orden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden vèrizoclrt. bij adresverandering
daarvan kennis te ge'veri aan Administratie.
De leden der afd. worden attent gemaakt op de in
dit no. voorkomende afd. advertentie.
De candidaten der kerkelijke partijen hebben in de
beide districten, waar herstemming was, de overwinning
behaald, in beide districten met een meerderheid van
100 stemmen. Zoodat in II afvielen de heer J. M. van
der Schalk en onze partijgenoot van Leeuwen en in III
onze beide partijgenooten Dinkelaar en van Leenwen.
Bezien wij eerst de cy fers, die vooral in vergelijking
met de cijfers der eerste stemming verrassend zijn.
District II.
Bij de eerste stemming bleven er 150 kiezers thuis, bij
de herstemming 90, zoodat er nu 60 stemmen meer
werden uitgebracht dan toen.
Bij beide stemmingen stonden dezelfde kerkelijke can
didaten van der Meer en van der Velden. Deze kregen
bij eerste stemming 509 en 496 stemmen, en na 617
en 602, das ieder 108 meer. Er zija slechts 60 kiezers
méér dan de eerste maal opgekomenonder die 60
waren zeker evenveel rechtsche als linksche. Bij deze
verkiezing hebben dus ongeveer 75 kiezers de vorige
maal links en na rechts gestemd. Hadden zij na ook
links gestemd, dan zonden van der Meer en van der
Velden nn 542 en 527 stemmen hebben gehad, en van
der Schalk en van Leeawen 624 en 577 stemmen, en
dus niet de kerkelijke candidaten gekozen zijn geweest.
Wij znllen zoometeen onderzoeken, wie die 75 linksch-
rechtsche kiezers waren.
Tegenover de kerkelijke candidaten stonden bij de
eerste stemmingde vrijzinnigen van der Schalk met
341 en van Bergen Walraven- met 167 stemmen en de
sociaal-democraten Dinkelaar met 199 en van Leeawen
met 368 stemmen. Dinkelaar en Van Bergen Walraven
vielen af. Nn, bij de herstemming, kwam van Leeawen
op 502, das 134 meer, en van der Schalk 549, dua208
meer. Neemt men nu in aanmerking, dat uit de cijfers
der kerkelijke candidaten af te leiden valt dat 75
kiezers bij eerste stemming links en bij tweede rechts
stemden, dan kan dus nit den stemmenaanwas van
den heer van der Schalk geconstateerd worden, dat alle
sociaal-democraten bij de herstemming op hem hebben
gestemd overeenkomstig het advies van de afd. S. D. A. P.
Maar dan kan tevens ook uit den veel kleineren stem
menaanwas van van Leeuwen geconstateerd worden, dat
een groot aantal vrijzinnigen zich met heeft gehouden
aan het advies der vrijzinnige organisatie, maar gestemd
heeft deels op den heer van der Schalk alleen en deels
op den heer van der Schalk en een der kerkelijke
candidaten.
District III.
Bij de eerste stemming bleven er 272 kiezers thnis,
bij de herstemming 165, zoodat er nn 107 stemmen meer
werden uitgebracht den toen.
Bij beide stemmingen stonden dezelfde kerkelijke
candidaten Van der Driften Van der Meer. Deze kregen
bij eerste stemming 539 en 537 stemmen, en nu 684
en 674, dus 145 en 137 meer. Er zijn slechts 107
kiezers meer dan de eerste maal opgekomenonder die
107 waren minstens evenveel linksche als rechtsche.
Bij deze verkiezing hebben das ongeveer 90 kiezers de
vorige maal links en nü rechts gestemd. Hadden zij
nu ook links gestemd, dan zonden Van der Dritt en
Van der Meer nu 594 en 584 stemmen hebben gehad,
en Dinkelaar en Van Leenwen 613 en 663 stemmen,
en dus niet de kerkelijke candidaten gekozen zijn geweest.
Tegenover de kerkelijke caüdidaten stonden bjj de
eerste stemmingde vrijzinnig-democraten Montfoort
met 86 en Stooker met 207, (de heer Montfoort had
zich vóór de verkiezing teruggetrokken en kreeg daar
door zoo weinig stemmen), en de sociaal-democraten
Dinkelaar met 291 en van Leeuwen met 426 stemmen.
De vrijzinnig-democraten vielen af. Nu,bij de herstemming,
kwam Dinkelaar op 523, dus 232 meer, en van Leeawen
op 573, das 147 meer. Die toeneming van 147 en 232
is te verklaren uit den toevoer van nieuwe roode kiezers
en den overgang van vrijzinnig-democratische stemmen
op onze candidaten. Bij de eerste stemming had Dinkelaar
135 stemming minder dan van Leeuwen; bij de her
stemming ging hij slechts 85 stemmen meer vooruit dan
van Leeuwen. 'Zoodat ook bjj deze herstemming een
deel der vrijzinnigen zich niet aan het advies der
vrijzinnige organisatie hield en óf op van Leenwen
alleen óf op van Leenwen en een der kerkeljjken stemde,
bjj welke berekening wij de zooeven genoemde 90 links-
rechtsche kiezers nog buiten bespreking laten.
Gevolgtrekking.
Uit de cijfers blijkt dus, dat de meerderheid van 100
stemmen, in beide districten door de clericale candidaten
behaald, niet van zuiver clericalen oorsprong, maar van
links-rechtschen oorsprong is.
Tot nog toe was by iedere verkiezing in onze ge
meente het vrijzinnige kiezercorps- in zijn geheel anti-
clericaal geweest. Zelfs bjj de laatste actie voor de
Kamerverkiezing waren de vrijzinnigen vóór alles anti-
clericaal. En indien zij dat bij deze Raadsverkiezing
waren gebleven, dan had de rechtsche meerderheid tot
het verleden behoord.
De uitslag der Kamerverkiezing over het geheele
land had nu wel bewezen, dat een deel der vrijzinnigen
de antithese had begraven en de burgerlijke klasse-
politiek onder clercicale leiding was gaan voeren. Maar
te Schiedam hadden toch de vrij zinnig-democraten in
den laatsten tjjd de leiding der vrijzinnigen, en daarvan
kon redelijkerwijze geen overloopen naar het clericale
kamp worden verwacht.
Daarom was de uitslag der herstemming voor ons
een verrassing. Een verrassing, die wij onmiddellijk
konden verklaren. Waarvan wij onmiddellijk de oorzaak
begrepen. Maar die toch een verrassing was. Wij hadden
uit de feiten der laatste jaren een anderen gang van
zaken afgeleid. Nu is gebleken, dat het ontbindings
proces van het liberalisme, reeds zóó kort nadat dit bjj
de laatste kamerverkiezing in al zijn omvang aan 't
licht was gekomen, zich ook in de Schiedamsche politieke
verhoudingen heeft doen gevoelen. Een deel der vrijzin-•
nigen, dat debl dat zeer groote verwantschap met de
christelijk-historischen bezit, is overgeloopen naar het
clerikale kamp, waar het de brandkastbelangen veiliger
verdedigd acht dan in het leegloopende, vervallende
vrijiinnige kamp. De groote machtsvermeerdering van
het proletariaat heeft hen tot dat verraad aan hun
vroegere beginselen gedreven.
En van nn af zullen wij natuurlijk met dit, verleden
Vrijdag voor 't eerst aan 't licht gekomen, verschijnsel
rekening moeten houden, onze actie en propaganda
daarnaar moeten wijzigen.
Ons oordeel.
De snel veranderde partijverhouding aan burgerlijke
zijde moge bij deze verkiezing ons de teleurstelling
hebben opgeleverd, dat onze vertegenwoordigers niet
gekozen zijn. En de eerste oogenblikken mogen ons
daardoor in een stemming van mistroostigheid hebben
gebracht. Lang heeft dat niet geduurd. Het verslag van
onze bijeenkomst op den avond der herstemming in
Constantia, elders in dit blad opgenomen, kan dat be
wijzen.
En in ons nadeel is de veranderde partijverhouding
geenszins. Om tal van redenhn. Vooreerst omdat het
liberalisme nn in betrekkelijk korten tijd al zijn con
servatieve elementen naar de clericalen zal zien over
loopen en het overblijvende deel daardoor een werkelijk
democratische partij zal kunnen worden, die niet meer
naar anti-democratische heeren zal hoeven te kijken.
Vervolgens omdat het clericalisme door den aanvoer
van de conversatief-liberalen tot een starder conserva
tisme en een nog meer verwoed kapitalisme zal worden
gedrongen.
En ten slotte, en dat is voor ons natuurlijk het
allervoornaamste, zal de tegenstelling tusschen kapitaal
en arbeid er des te duidelijker door worden en dien
tengevolge de organisatie der arbeidersklasse steeds
gemakkelijker en uitgebreider worden, waardoor weer
de macht van het proletariaat spoedig stijgen zal tot
een grootere hoogte dan de gezamenlijke burgerlijke
macht onder clericale vlag.
Het moge daarom een groote teleurstelling zijn geweest,
dat onze mannen niet gekozen zijn. Over de veranderde
partijverhouding, die van deze niet-verkiezing de oorzaak
is, kunnen wij niet anders dan ons volledig verblijden.
De burgerlijke antithese is er in de praktijk door om
hals gebracht, en onze antithese van kapitaal en arbeid
is ook in de praktische politiek in onze stad nu aan
'f woord. Dat is voordeel en alleen voordeel voor ons.
Wij krijgen nu de geheele burgermacht tegenover ons,
en het is slechts een kwestie van betrekkelijk korten
tijd om in een stad als Schiedam daartegenover in de
meerderheid te komen, zooals wij in volgende artikelen
nog nader zullen aantoonen.
Maar, vrienden, dan ook blijven strijden, dan ook
blijven werken aan onze organisatie en onze propaganda
op even ijverige, hardnekkige en kameraadschappelijke
wijze als in den laatsten tijd door u is gedaan.
De uitslag der herstemmingen heeft bij verschillende
menschen ontstemming gewekt. Vooral bij de half-visch
half-vleesch elementen van het type der Schied. Courant,
dat nog op z'n ouwerwetsch de verkiezingen om per
soonlijke voorrechten zou willen gevoerd zien en van
strijd om beginselen kippenvel krijgt. Voor zulke menschen
is de val van den heer Van der Schalk iets ver
schrikkelijks.
Dat de heer Loopuyt uit de Provinciale Staten is
gewipt, de heer Versteeg, - lid van Ged. Staten, trots
alle beloften van kerkelijke zijde eveneens nit de Staten
is gegooid, dat alles heeft de Schied. Courant c.s- nóg
niet geleerd dat de strijd om personen heeft aangedaan.
De betere organisatie, die links en vooral rechts ver
kregen is, de stramme discipline waaraan de kiezers
gewoon worden zich te onderwerpen, heeft de strijd op
ander terrein gebracht, waarin het persoonlijk element
van weinig of geen invloed meer is.
En met volle zeilen gaat het doelbewust tegen elkaar
in. Ook deze verkiezingen hebben het sterk in het
licht gesteld, hoe de strijd zich toespitst, hoe het steeds
feller wordt een strijd tusschen de beide uitersten, De
middenfrakties verliezen meer en meer hun gewicht en
ook nn is het weer gebleken, de rechtsche conser
vatieven waren niet meer bevreesd voor de vrijzinnigen
maar voor de sociaal- demokraten.
Wat 'n veranderingSlechts enkele jaren terug
lachten ze met ons; onze kandidaten heetten telkan-
didaten en nu reeds heeft meu alle macht en kracht
om óns te weren.
Daar is de antithese, zooals wij ze altijd hebben ge
steld: het conservatisme tegen de demokratie. En als
nóg het conservatisme heeft overwonnen, dan vinden
wij daarin nog geen enkele reden rot neerslachtigheid.
O neen, we vinden den strijd veel beter, mooier,
zuiverder, als de conservatieven van alle gading te hoop
loopen tegen ons. 't Is ons wél, als de conservatief-
liberalen en conservatieve middenstanders de rechtsche
partijen gaan steunen.
Nü deden ze 't al met de onnoozele rekensomvolks
huisvesting, beter onderwijs, belasting naar draagkracht
