Gedenkt het Verkiezings-
fonds. - Er is veel geld
noodig geweest en er staat
weer een verkiezing voor
de deur.
Onze laatste verkiezingsactie.
Opgevangen gesprekken.
Een ergerlijk voorbeeld.
Nog meer feiten.
dat moeten wjj betalen, en „vrijzinnig" of niet-
vryzinnig stemden al die rekenmeesters met volle
ambitie rechts.
Zóó gaat 't goed paganistische en geloovige
conservatieven hooren bij elkaarze hebben de
groote taak de valsche Kuyper-antithese te vergruizelen
ze hebben de groote taak geloovige en ongeloovige
demokraten bij elkaar te drijven.
We dachten alleen niet, dat Schiedam voor dien
strijd reeds rijp zou zijn. Dat valt terdege mee.
En waar de grond dus zoo heerlijk vruchtbaar blijkt
voor onze mooie socialistische propaganda, daar moet
de hand aan den ploeg geslagen worden.
Sputteren en razen over de zgn. nederlaag helpt geen
zier, vrienden. Als ge 't w e r k e 1 ij k jammer vindt
dat de conservatieve rechtschen wederom den zege be
haalden, als ge 't w e r k e 1 ij k hoopt, dat 't bij een
volgenden strijd beter zal gaan, moet ge niet alleen
foeteren tegen den gevallen uitslag, wat den conserva
tieven geen zeer doet, maar moet ge bij ons komen,
mèt ons gaan werken aan de organisatie van den
arbeidmèt ons onze ideeën propageeren bij degenen
die nu nog als willooze werktuigen in de handen der
rechtsche conservatieven hnn eigen belangen verwaar-
loozen, verraad plegen aan hun klasse, schuldig zijn
dat de reaktie brutaler nog dan tot heden den kop
zal opsteken.
Ge hebt geen recht tot foeteren, als ge niet mee
gewerkt, niet meegestreden hebt. Dat hebben
gelukkig reeds velen begrepen en reeds werd onze
afdeeling een 25 leden in deze eene week sterker.
Maar meerderen nog, die bij ons behooren, bleven
nog weg. Dat komt ons voor plichtsverzuim te wezen,
waaraan toch geen enkel demokraat zich schuldig
maken mag.
Vrienden, de kerkelijke conservatieven juichen om hun
overwinning, met liberale stemmen verkregen het ant
woord moet zijneen geweldige machtsverster
king van de sociaal-demokratie.
Dat is de beste wraak over onze zoogenaamde neder
laag.
Gr e e f t dat antwoord Wordt lid van de afd. Schie
dam der S. D. A. P.
P. de Br.
Den avond vóór de herstemming hadden wij in den
Ofiicierentuin een vergadering, zooals bij geen een
Raadsverkiezing te Schiedam nog had plaats gehad.
Alle stoelen waren bezet. Achterin stonden rijen van
menschen. De gangpaden langs den muur waren vol.
En het middengangpad van het achterste gedeelte stond
eveneens opgepropt. Terwijl het portaal bovendien vol
liep. Massa's tegenstanders waren er onder de aanwe
zigen. Propagandagelegenheid was er dus in overvloed.
De buitengewone aandacht der aanwezigen, van tijd
tot tg'd door applaus of gelach afgebroken, bewees dat
onze propagandisten het publiek boeiden en pakten.
En het donderende applaus na afloop der redevoeringen
bewees, in welk een stemming de vergadering verkeerde.
Wij kunnen tevreden zijn over dien avond, zoowel
om de toen gemaakte propaganda zelf, als om de mo-
reele uitwerking van zulk een door ons en onze actie
in 't leven geroepen vergadering. Laten de kerkelijke
partijen vrij ons en ons werk negeeren, zooals zij tot
nu toe deden. Wij komen er zonder hen en ondanks
hen even goed.
De herstemmingsdag was een triomf voor onze ver
kiezingsorganisatie en de deelnemers daaraan. Er werd
hard, kranig, met overleg gewerkt. En schitterend be
wezen onze mannen en vrouwen, wat in onze rangen
de door onze werkers zichzelf opgelegde tucht en dis
cipline beteekenen en wat het gezag van den gemeen-
schappelijken wil waard is. Een driewerf bravopar-
tijgenooten. Het gaat goed zoo I
De avond van den herstemmingsdag De katho
lieke Nieuwe Schiedamsche Courant vertelt, dat het
stil was in Constantia. Dat liegt dit Christelijke blad
op gewone politieke Christelijke manier. Het was er
stampvol. En vol geestdrift en strijdlust klonken er de
Socialistenmarsch en de Internationale.
Toen de partijgenooten en geestverwanten langzamer
hand waren komen aanzetten, trokken wij gezamenlijk
naar de groote zaal. Het bestuur nam plaats op het
podium. En de voorzitter zette daarna de beteekenis
der uitgebrachte cijfers en van de clericale overwinning
uiteen. Hij wees op het rechts-stemmen van een groot
aantal vrijzinnigen, wat de vernietiging der burgerlijke
antithese en het tehooploopen der burgerlijken tegenover
de soc. dem. beteekent. En hij toonde het groote voordeel
van deze verandering voor de S.D.A.P. aan, een ver
andering die tevens het bewijs levert van een buiten
gewoon snelle ontwikkeling der politieke verhoudingen
te Schiedam. Hij legde voorts den nadruk op de eveneens
buitengewoon snelle machtsontwikkeling van het prole
tariaat in onze stad, gebleken ook in dezen verkiezings
strijd. En met opgewektheid en strijdlijst zong de groote
massa van de aanwezigen daarop den socialistenmarsch.
Ook de Bruin ontleedde de betèekenis van de uitge
brachte cijfers en wekte de aanwezigen op tot hard
nekkige voortzetting van den strjjd. Na hem kwamen
anderen hun opwekkingen tot den strijd geven.
En ten slotte bracht de voorzitter den dank der partij
aan allen, die in de laatste maanden en weken op zoo
schitterende en doortastende wijze den verkiezingsarbeid
hadden geregeld en uitgevoerd. Nog een opwekking tot
aansluiting aan de S.D.A.P.. Nog eens de Internationale.
En toen gingen wij naar huis, in het volle bewustzijn
dat wij onze plicht hadden gedaan, dat wij onze
organisatie danig hadden versterkt, en dat er een tijd
van enorme propaganda achter den rug lag.
Met nieuwen en frisschen moed nu aan de voorbe
reiding der nieuwe verkiezing begonnen.
Onze afdeeling werd in deze dagen met 24 leden
versterkt. Waarlijk, het gaat goed.
De gevallen candidaten voor den Gemeenteraad, de
heeren van der Schalk en van Leeuwen ontmoetten
elkander een paar dagen na de herstemming. Toen ont
spon zich het volgende gesprek.
v. d. S. Ik condoleer u met uw niet-verkiezing.
v. L. Ik u eveneens.
v. d. S. Hoe is de S. D. A. P. er toch toe gekomen,
mij te steunen Als ze dat niet gedaan had, was ik
gekozen geworden. Na ben ik betrokken in den strijd
tegen de S. D. A. P. en heb stemmen verloren van
kiezers, die anders zeker op mij zouden hebben gestemd.
v. L. In ons manifest aan de kiezers hebt u kunnen
lezen, waarom wij u bij de herstemming steunden. Dat
u niet herkozen zyt, is niet onze schuld, maar de schuld
van uw naaste politieke verwanten, die liever onder
clericale leiding vóór de conserveering van het kapita
lisme strijden dan met de S. D. A. P. samen tegen de
clericale reactie optrekken.
v. d. 8. Dat geef ik u toe. Maar dat had de S. D.
A. P. toch wel van te voren kunnen berekenen. En
daarom had zij mjj niet moeten steunen.
v. L. Meent u Maar ziet u dan niet in, dat uw val
voor de S. D. A. P. volkomen dezelfde beteekenis heeft
als uw verkiezing zou hebben gehad Als de clericalen
de meerderheid kwijt waren geraakt, zouden de vrij
zinnigen het bestuur in handen hebben moeten nemen
en daarbij geheel afhankelijk zijn geweest van ons. Dat
zou dus voordeel zijn geweest voor ons, veel meer dan
voor de vrijzinnigen. En nu u niet gekozen zijt, omdat
de strijd niet ging tegen u maar tegen de S. D. A. P.
en u in dien strijd werd meegesleept, hebben wij het
groote voordeel behaald, dat de vrijzinnigen zelf door
over te loopen naar de clericalen, de burgerlijke antithese
met Dr. Kuyper en zijn vriendin „buiten af hebben
gebracht, en de antithese van kapitaal en arbeid, onze
antithese dus, aan 't woord is gekomen, ook in de
praktische verhoudingen te Schiedam.
v. d. S. 't Is wat moois, jullie hebt mij dus gebruikt
voor jullie politiek?
v. L. Als u dat zoo noemen wilt, mij goed. Wy
hebben eenvoudig onze eigen politiek gevolgd en u
daarbij den rol laten spelen, die noodig was.
v. d. 8. Maar dat komt niet te pas.
v. L. Vindt u? Laat ik u een troost geven: nu de
clericalen een flinke meerderheid hebben, zullen zij er
u ook wel weer in loodsen. Ze vinden het zoo jammer,
dat zoo'n goeje en vooral zoo'n ryke kapitalist niet
meer in hun vriendenkringetje zit! U zult eens zien!
hoe netjes ze zullen laveeren om u er weer in te krijgen
v. d. S. Na mij eerst er uit te hebben gewipt
v. L. Wel ja, natuurlijk. Kent u de geschiedenis
niet van ezeltje strek-je, tafeltje dek-je?
v. d. 8. Hoor eens, meneer, zooveel beginselloosheid
kan ik zelfs niet by mijn tegenstanders veronderstellen.
v. L. Het zou het tegendeel wezen, meneer, beginsel
vast kapitalistisch. Eu laten we elkaar nu maar niets
wijs maken, dat zijn de clericalen even goed als u.
v. d 8. Nu zijn we weer bij uw antithese. Maar
daar doe ik niet aan mee. Ik wil daar niets van weten.
En mij opnieuw voor uw politiek laten gebruiken, daar
bedank ik voor.
v. L. Och, meneer van der Schalk, als de omstandig
heden u nu troef maken bij de clericalen, dan laat na
daarvoor kalmpjes gebruiken.
v. d. 8. Nooit.
v. L. We zullen zien.
De gemeente Schiedam heeft weer eens een ergerlp
voorbeeld van schandelijke kapitalistische werkgevers
zeden gegeven. En natuurlijk speelt het clericalisms
er de treurigste rol bij.
Zooals bekend is, hebben verleden jaar de politieke
Christenen in den Gemeenteraad een heele drukte ge
maakt over de „dure" schoonmaak der openbare séholen,
Vooral de gereformeerden, zooals steeds, ook toen weer
toonbeelden van echt gereformeerde eigengerechtigheid,
maakten een kabaal alsof ze als wijlen Lot in de buurt
van Sodom waren. Het is volgens gereformeerde zeden
toch ook veel te erg, dat een schoonmaakster voor het
zware werk van de groote schoonmaak eener lagere
school f 1.75 a f 2.per dag zou verdienenDe
gereformeerde scholen betalen dat zware werk veel
slechter, en dusmoest nu ook de gemeènte minder
gaan betalen.
Dat doet denken aan de Pruisische jonkers, die honger-
loonen betalende aan hun landarbeiders en vreezende
dat de Pruisische spoor met zy'n betere loonen de markt
zou komen bederven, wisten gedaan te krijgen dat de
spoorarbeidersloonen in het Jonkerland niet boven het
„peil" van die der jonkerslaven zouden mogen komen.
En zoo gebeurde het in den jare onzes Heeren 1909
dat de politieke Christenen zich opmaakten om de loonen
der schoonmaaksters der openbare lagere scholen, werken
de aan de groote schoonmaak derzelver iederen Augustus
maand des jaars, te doen dalen. En de politieke
Christen, die bekleed is met het ambt des burgervaders,
riep door middel zijner wettelijke wederhelft het bnrean
ter bestrijding der bedelarij telefonisch op om te vragen
om schoonmaaksters. En dit bureau, verheugd werk
te vinden voor een paar van de vele tobsters, die door
het vloekwaardig machtsmisbruik ook van het clericale
kapitalisme in armoe en gebrek hare dagen sljjten, wees
deze onmiddellijk den weg naar het bureau dergenen,
die belast is met de regeling der groote schoonmaak
der openbare lagere scholen in deze gemeente. En
deze ambtenaar, voldoende aan de last om goedkooper
te laten schoonmaken, nam de vanwege den burgervader
hem toekomende vrouwen aan voor f 1.75 p. dag, aldns
uitsparende per dag en per vrouw de somma van 25
cent, zijnde voor 6 vrouwen f 1.50 per dag, gevende
alzoo een besparing van ƒ9.per week oftewel 18,-
a f 27.voor de groote schoonmaak eener school voor
6 werksters.
Maar het onrecht geschiedde daardoor, dat de vrouwen,
die jaar in jaar uit de groote schoonmaak voor de
gemeentelijke lagere scholen hadden bewerkstelligd voor
1.75 a f 2.per dag en nooit reden gegeven hadden
tot klachten of anders tins, nu plotseling tot de ont
dekking kwamen, dat zy deze zoo hoog noodige in
komsten kwyt waren geraakt. En voor die vrouwen,
waarvan ééne zelfs 41 jaar werk verrichtte en die in
komsten erg hard noodig heeft omdat zy op haar leef
tijd nog de kost moet verdienen voor 3 anderen, is
dat onrecht een ramp en een bittere beleediging.
En dit geschiedde in zwart Schiedam, geregeerd door
een politieke Christelijke meerderheid, in den jare onzes
Heeren 1909 door toedoen en besluit van die politieke
Christelijke bestuurders.
De „Christelijke" koers belooft veel goeds.
Reeds herhaalde malen zyn in den laatsten ty'd door
ons blad feiten medegedeeld, die een treurig licht wer
pen op de misbruiken en verkeerdheden van het hoofd
schap aan de lagere school. Dat hoofdschap, ontstaan
in den ty'd, toen „meester" zelf zyn helpers en helpsters
opfokte en als „bovenmeester" over die vormsels re
geerde, heeft zyn recht van bestaan verloren in onzen
tijd, nu de opleiding voor onderwijzer geheel zelfstandig,
buiten den „bovenmeester" om, geregeld is en de
onderwijzer een geheel zelfstandige onafhankelijke on
derwijskracht is geworden. Door de regeerende klasse
is het „hoofdschap" van dezen ty'd langzamerhand,
vooral in de steden, gemaakt tot een vertegenwoordiger
van „het (burgerlijk) gezag", en daardoor heeft het
by de verkeerdheden van het hoofdschap als onderwijs
instelling nog al de beroerde eigenschappen van „het
(burgerlijk) gezag" gekregen. Dit burgerlijk gezag is
nl. militair, slavendryverig, en werkt vernederend of
onderdrukkend. Zulk soort gezag is daarom schadelijk.
En een van de voornaamste veranderingen in deze
richting, door het socialisme, te brengen, zal wezen de
opheffing van dit immoreele en demoraliseerende „bur
gerlijke" gezag en de erkenning van een anderen beteren
vorm van gezag, berustend op de aanvaarding van
ieders persoonlijk verantwoordelykheidsbewustzyn en van
het, door de, in bepaalde groepen samenwerkende, per
sonen gevormde, gemeenschappelijk verantwoordelijk-
heidsbewustzijn.
Te Schiedam tiert het hoofdschap nog welig. En het
