De werkloosheidskwestie
te Schiedam.
dat bij schade door verplichte ontsmetting
de schadelijdenden recht hebben op schadevergoeding.
De Burgemeester erkende, dat een dergelijke bepaling
noodig is.
Bij de begrooting der Gemeentereiniging vroeg
de heer Wittkampf een doelmatige bescherming der
buitenwerkende arbeiders tegen'.den regen. De Voorzitter
erkende dat dit zeer noodig was, evenals voor de paarden
van den reinigingsdienst. Maar de centenTreurig
toch. een gemeentebestuur, dat zijn werklieden en paarden
opoffert aan zijn fmancieele klassepolitiek, dat weigert
in de gemeentelijke inkomsten-belasting progressie te
brengen," en van een verstandige grondpolitiek afkeerig
is, omdat de particuliere bouwondernemers daar tegen
zijn, maar dat zich niet schaamt om aldus de
meergegoeden ontziende de arbeiders te kort te doen!
Een geheel andere kwestie werd bjj deze Reinigings-
begrooting ter sprake gebracht door den heer Honnerlage
Orete. Deze meende, dat f 10.000.alleen voor de
■baggerij veel te veel was, en schreef dat hooge bedrag
toe aan de enorme huur die de firma Volker voor de
huur van een elevatorbak en het naar zee sleepen vraagt.
Daarom vroeg hij, of de gemeente niet beter deed,
dat werk geheel in eigen beheer te nemeD, zelf een
elevatorbak te koopen enzH(j vond hiervoor
steun bij de heer Van der Schalk, die meedeelde dat
de zeer groote elevatorbak van de Apollofabriek f 12000
had gekost, en op grond daarvan berekende dat de
gemeente aan rente en aflossing (samen op 10 pet. ge
steld) met f 1200 per jaar af was in plaats van de
f 2250 die de gemeente nu moet betalen. Maar de
burgemeester, die ook voorzitter der reinigingscommissie
is,.beweerde, dat het veel duurder was, dat de commissie
zeer ijverig was, en zoo voort. Cijfers bleven evenwel,
ondanks het aandringen van den heer Van der Schalk,
achtenvege. En de post werd afgehandeld, zonder dat
het denkbeeld der heeren Honnerlage Grete en Van der
Schalk in den vorm van een motie of voorstel in stem
ming was gebracht. Er ontbrak hier weer iets aan de
leiding.
Intusschen blijkt ook uit dit gevalletje weer, dat de
praktijk van het gemeentelijk huishouden het eigen beheer
voorschrijft en eischt, ook uit het oogpunt van zuivere
exploitatie Om te onthouden
Bij de afdeeling Onderwijs werd iets uitvoeriger
stilgestaan. Maar de lengte der debatten was helaas
niet evenredig aan de diepte der verkondigde denk
beelden.
Eerst werden de scholen voor meer uitgebreid
lager onderwijs, de scholen A en B (hoofden de
heer Tijl en mejuffrouw van Andel), onder vunr genomen.
De heer De Oroot vond, dat de hoogste klassen van
die scholen maar moesten vervallen, omdat ze naar zjjn
meening te weinig leerlingen bevatten. Hij kreeg daar
over ongenadig op zijn tabernakel van zjjn partijgenoot
Van Westendorp, die in plaats van een aanval door den
heer De Groot het tegendeel had verwacht en de geringe
bevolking dier klassen alleen weet aan het hoogopge-
dreven schoolgeld, hooger dan aan de H. B. S., hooger
ook dan de onlangs opgetreden christelijke concurrent.
De heer Van Westendorp herinnerde er aan, dat hjj
zich steeds met man en macht tegen de opjaging der
schoolgelden had verzet en dat hij het verloopen dezer
scholen steeds had voorspeld.
Hier legde de heer Van Westendorp den vinger op
een dier gemeene middelen, die het clericalisme gebruikt
om het onderwjjs op laag peil te houden en het openbare
onderwijs tegen te werken. Het middel n.l. om door
opdrijving van schoolgeld: een school leeg te pompen
en daarnadie school „wegens gebleken overbodig
heid" op te heffen. Wanneer men dan tegelijkertijd
daarnaast „bijzondere" scholen opricht en die voor een
geringer schoolgeld openzet, dan is de leegpomperij van
zulk een openbare school des te gemakkelijker. Als
nu de heer De Groot eens een kerel was geweest, dan
zou hij na de speech van den heer Van Westendorp
schuld hebben bekend en tevens een krachtigen uitval
hebben moeten doen naar de clericale dompers in zake
volksonderwijsMaar jawel, ho maarDe heer De
Groot niet en niemand anders haalde de hoofdzaak in
deze geschiedenis eens flink op den voorgrond
De heer Honnerlage Qrete was ook in deze school
kwestie weer zeer correct. Hjj erkende den achteruit
gang in het aantal der leerlingen, verklaarde dat uit
den trek naar het Middelbaar onderwijs en het hooge
schoolgeld, en zeide dat nog geen veranderingen aan
dan Raad waren voorgesteld, hoewel een voorstel van
de Schoolcommissie reeds geruimen tijd klaar lag, omdat
een Rjjksontwerp regelende het meer uitgebreid lager
onderwijs ieder oogenblik verwacht kan worden. En
later nam de heer Honnerlage Grete het personeel van
school A nog in bescherming tegen den heer Von Briel
Sasse, die daaraan eenige bedekte verwijten had gedaan.
Dat is alles zeer correct. En wij meenen, dat den
heer Honnerlage voor zulk een uiterst correcte houding
hulde toekomt. Wjj weten ook zeer goed, dat hij onmo
gelijk verder kan gaan dan hij doe't. Maar het doet
toch pijnlijk aan, uit den mond van een wethouder van
onderwijs geen enkel woord van liefde voor het open
baar onderwijs zelf tekunnen hooren.
Het einde van de besprekingen over scholen A en B
was, dat men besloot de zaak voorloopig te laten zoo
als ze was.
Een ander punt van bespreking bij dit Hoofdstuk was
de post „kosten der leermiddelen", die nu ruim
f 600.ruim lager werd voorgedragen dan het vorige
jaar. De afdeeling van den Onderwijzersbond had zich
bij adres tot den Raad gewend met het verzoek, het
oude bedrag te handhaven, en vond in den heer Koop-
mans een verdediger. De heer Honnerlage Grete ver
telde evenwel, dat de post niet hooger hoeft te wezen
sinds 9 maanden heeft hij zelf het beheer over deze
afdeeling in handen genomen (vro°ger in handen van
den voorzitter der Schoolcommissie) en het is hem ge
bleken, dat hij voldoende aan alle aanvragen der school
hoofden, aan 't voorgestelde bedrag genoeg heeft. Het
veel hoogere bedrag van de voorgaande jaren ver
klaarde hjj uit de uitbreiding der scholen, waardoor
extra-uitgaven voor leermiddelen noodig waren geweest.
Was het adres van de Bondsafdeeling een vergissing P
Of drijft het persoonlijk beheer van den Wethouder de
schoolhoofden tot voor het onderwijs schadelijke zuinig
heid Misschien zal onze onderwjjs-medewerker daarover
nog wel eens een boekje kunnen open doen.
Ook de post kosten voor vakscholen11 hield den Raad
eenigen tjjd bezig. De heer Van der Schalk stelde ver
hooging der subsidie voor de Huishoudschool met
f500.voor. Hjj zeide, dat de Raad hem destjjds
f 1000.had toegezegd en dat hjj o,p grond van die
toezegging Gedeputeerde Staten eveneens tot een ver
hoogde subsidie had weten te bewegennu staat op
de Begrooting geen f1000.maar slechts f500.
verhooging.
De Burgemeester antwoordde daarop, dat de heer
Van der Schalk uit een geheime zitting klapte en dat
bij het nalezen van de notulen dier zitting hem ge
bleken was, dat de Raad zich volstrekt niet ge
bonden had.
Uit de nu volgende besprekingen bleek, dat de
Burgemeester ten onrechte van een geheime zitting
had gesproken en dat de bewuste kwestie in een „onder
onsje", in stadhuistaal „comité generaal" genoemd, was
behandeld, en dat de heer Van der Schalk en ver
scheidene Raadsleden werkelijk aan een toezegging
„onder ons" geloofden, anderen niet (of de heeren zich
ook duideljjk uitdrukken 1 even duideljjk als de notulen,
die de Burgemeester tevergeefs trachtte te ontcjjferen
Ten slotte werd het voorstel-Van der Schalk aange
nomen met 9 tegen 6 stemmen. Er tegen waren de
heeren Von Briel Sasse, Lagerwey, Nolet, Van der
Meer, Van der Velden en Beukers. Er vóór waren de
heeren Honnerlage Grete, Smit, Wittkampf, Klein, Van
Westendorp, Koopmans, De Groot en De Bruin.
Minder gelukkig was de heer Van der Schalk met
zijn voorstel, om de subsidie der Ambachtschool
met f 150U.— te verhoogen. Hjj lichtte dit voorstel toe
met de mededeelingendat het Rjjk en waarschjjnlijk
ook de Provincie in verhoogde subsidie zullen treden,
mits de Gemeente de aangevraagde f1500.ver
hooging geeften dat deze verhooging noodig was, om
de school te kunnen vergrooten, wat noodig is om het
volgende schooljaar een lokaal (of meer) voor het le jaar
bankwerkers te hebbenkomt die uitbreiding niet, dan
zou het Bestuur dit jaar geen leerling-bankwerkers
kunnen aannemen.
Uit deze toelichting bleek, dat de verhooging der
subsidie voor het onderwijs beslist noodzakelijk is. Is
het niet afzichteljjk, dat men leerlingen moet weigeren
uit een niet onverwacht maar degelijk voorzien plaats
gebrek
Maar uit de nu volgende besprekingen bleek ook
weer, hoe weinig rekenschap de Raad zich geeft van
zjjn onderwijsverplichtingen. Het feit, dat bij weigering
der subsidie eenvoudig geen le klas voor bankwerkers
zou kunnen gevormd worden en tal van leerlingen
zouden moeten worden afgewezen, telde bjj de meeste
Raadsleden eenvoudig niet mee. De meerderheid zag
niets dan dat bedrag van f1500.en was bezeten
door den doodsangst voor verhooging van het totaal
der begroote uitgaven. En met allerlei nevenkwestietjes
en schjjnargumenten werd de hoofdzaak begraven. De
zeer geringe bjjdrage der gemeente Vlaardingen werd
het hoofdargument voor weigering der subsidiever-
hooging. Wie een hond wil slaan, kan wel een stok
vinden
Toen het lot van het voorstel-Van der Schalk (de
dood onder de guillotine) beslist bleek, ried de heer
Van Westendorp aan, dat het bestuur der Ambachts
school den Raad zou voorstellen, de annuïteit (jaar-
ljjksche aflossing) van 28 jaar zóódanig te verlengen,
dat er f 1000.minder per jaar hoeft te worden af
gelost dan was dat vast reeds gewonnen en zouden
de andere f500.— wel komen. Wij begrjjpen [niet, dat
de heer Van Westendorp dit knoeimiddel aanbeval in
plaats van flink weg voor het voorstel-Van der Schalk
te spreken ente stemmen (nu stemde bij zelfs
tegen
Het voorstel- Van der Schalk werd verworpen met 10
tegen 4 stemmen. De voorstemmers warenDe Bruin
en de heeren Koopmans, De Groot en Van der Schalk.
De tegenstemmers: alle aanwezige felericalen en de
heer Van Westendorp.
Opnieuw werd hiermee het bewijs geleverd, dat de
Ambachtschool geen particuliere onderneming had
moeten wezen, en dat de sociaal-democratische eisch
van rjjkszorg voor het onderwjjs volkomen in overeen
stemming is met de behoeften en de omstandigheden.
Ten slotte vroeg De Bruin nog, of de teeken-
school van den R. K. Volksbond nog subsidie
noodig had en mocht verkrijgen, nu de ruimte op de
Burger-avondschool voldoende was, terwijl die subsidie
vroeger steeds gegrond was op de onvoldoende plaats
ruimte aan B. A. S.. En tevens vroeg hij, of de
R. K. Volksbond wel om subsidie had gevraagd. Uit
de antwoorden van den Burgemeester en Wethouder
Lagerwey bleek, dat er geen aanvrage was ingekomen,
dat B. en W. toch de post wenschten voor te stellen,
en dat er meer dan voldoende ruimte op de B. A. S.
was. De wethouder Honnerlage Grete wees er boven
dien op, dat uitbreiding der B. A. S. meer leerkrachten
zou eischen en duurder zou worden dan de subsidie
aan den R. K. Volksbond. De Bruin verklaarde nn
tegen te zullen stemmen.
En hiermee liep de behandeling van de Uitgaven
der Begrooting »af.
Voor het behandelde bij de Afdeeling Inkomsten
moeten wij volstaan met overnemen van wat „Het
Volk" daarover berichtte, daar wij niet in de ge
legenheid waren, de Donderdagavondzitting bij te wonen.
„Het Volk" berichtte het volgende
In de laatste zitting, aan de behandeling der be
grooting gewijd, ontspon zich een vrij uitvoerig debat
over de schoolgelden. De heer Goslinga (a.-r.) wenschte
het schoolgeld voor de H. B. S. op te drijven. De Bruin
gevoelde het meest voor een verhooging van het miner-
val (schoolgeld) aan het gymnasium. Die overbodige
instelling is hem altijd een gruwelde enkele Schiedam-
sche leerling, die er onderwijs geniet, kost de gemeente
honderden guldens en waar op die klasseschool de kin
deren der welgestelden onderwjjs genieten, is het niet
meer dan billjjk dat ze een flink schoolgeld betalen.
Vergeljjkt men de scholen voor M. U. L. O. ermede,
dan is het ergerlijk welk een bevoorrechting deze
klasse-instelling gefiiet.
Bjj het vaststellen van het bedrag voor den hoofde-
lijken omslag, waagde De Bruin wederom een poging
om progressie in den aanslag te verkrijgen.
Waar de heer Witkampf (r. k.) reeds in een vorige
zitting had betoogd, dat z. i. de burgerjj aan bet
maximum van haar draagkracht was, gold dit volgens
spr. vooral voor de arbeiders. En nu wéér grootere
offers worden geëischt, is het noodzakeljjk den druk
op .de kleineren te verlichten. Men kan het wel met
geweld bljjven eischen, doch men mag van de arbeiders
niet meer eischen, men ontrooft ze een boterham. 'Haal
het geld waar het is, bjj de kapitalisten.
De wethouder van financiën, Lagerweij (r. k.) en de
heer Goslinga (a.-r.) beweren dat de ervaring beeft
geleerd in andere plaatsen, dat door progressieve be
lastingheffing de bezitters zich verplaatsen en de burgerij
dan groote schade ljjdt.
De Bruin tart de heeren tot tweemaal toe de ge
meenten eens te noemen, waar die slechte resultaten,
waarvan zij zooveel weten, verkregen zijn. De beer
Goslinga zweeg, de heer Lagerweij noeiptAmster
dam en Dordrecht! Onze wethouder is'uitstekend op
de hoogte
Nadat tengevolge van een halfslachtig-vrijzinnig-
demokratisch tusschenvoorstel van Dr. Ris een zeer
verwarde diskussie had plaats gehad, waarbjj het ge
mis aan leiding weer sterk naar voren trad, werd ten
slotte het voorstel-De Bruin, waarbjj B. en W. uitge-
noodigd werden een schema van progressieve heffing
aan den Raad over-te leggen, met 9 tegen 5 stemmen
aangenomen.
Onder den indruk dier groote verrassing gingen
Schiedam's vroeden toen uiteen.
Vroede moppen (bij de behandeling der begrooting).
De heer SmitIk stemde steeds tegen erfpacht. Maar
ik ben er een volbloed voorstander van. Omdat de
bouwers er tegen zjjn, stemde ik ook tegen. Maar ik
ben er voor.
De BurgemeesterDe Heeren willen dat de adjunct
bode bjjzonder zorgvuldig gekleed isdat is met aan
bestede kleeding niet steeds het gevaldus wordt de
kleeding van den adjunct-bode niet aanbesteed.
1
De heer Smit „Een lantaarnpaal is beter dan B
politieagenten", er moeten dus veel lantarenpalen op
de Hoogstraat worden gezet om daar Zondagsdienst te
verrichten.
De vorige, week. gaven wij een schets van hetgeen
naar onze meening in zake de bestrijding der werkloos
heid kan en moet worden gedaan.
Wjj willen nu eenige bedenkingen, die tegen onze
voorstellen gemaakt kunnen worden, aan een onderzoek
onderwerpen.
In de eerste plaats kan gezegd worden, dat de vak-
vereenigingen te Schiedam nog niet sterk genoeg zijn
om aan de uitvoering van een degelijk plan te begin-
ned. Wjj betwjjfelen dat ten zeerste. Wjj zijn ervan
overtuigd, dat de S. B. B. uit zjjn midden best een
M—i—
f
