No. 20.
Zaterdag 16 Juli 1910.
10e Jaargang.
SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM.
De Moker
reT
Kürist-ên strijd.
Enschedé.
Van onze vroede vaderen.
ABONNEMENTSPRIJS:
35 cent per kwartaal
franco per post 40 cent
Losse nummers 3 cent.
bij vooruitbetaling.
Redactie- en Administratie-adres
GEBOUW „CONSTANTIA".
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar
Te Schiedam: Nieuwsticht N.Z. 32.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Boterstraat 30.
Te Vlaardingen J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's wordcö ^verzocht bij. adresverandering
daarvan kennis tg,èdyen aam -.de 'Administratie.
Repetitie op Zondag 17 Juli, te 12 nnr
in Constantia. Allen present.
Bukken of krepeeren, ziedaar het parool der
bezittende klasse. In den ouden tijd was het volgens
de geschiedenis een gewoonte der bezitters, naar hun
goeddunken, over het wel en wee hunner ondergeschik
ten te beschikken. Griezelige verhalen staan ons nog
van de schoolbanken voor den geest. Landeigenaren,
die, om hun voeten te warmen, er een eigenaardigheid
in vonden, dit in de ingewanden hunner slaven te doen.
Deze gewoonte is echter voor den modernen bezitter
te vulgair. De bezitters van heden hebben nu geen
warme ingewanden meer noodig; de moderne techniek
heeft hun een betere en goedkoopere verwarming be
zorgd. Bovendien, de tegenwoordige industrieslaaf,
slechter gevoed, slechter of in 't geheel niet verzorgd
dan z'n voorganger, die „waarde" te verliezen had, geeft
geen genoegzame warmte, z'n lichaamsontbering is niet
zonder invloed op zijn lichaamswarmte gebleven.
Doch evenals de bez tter van voorheen, zit de tegen
woordige bezitter gaarne in de ingewanden zijner slaven
te wroeten. Echter, niet meer voor warme voeten, niet
meer voor de aardigheid, doch nu om zijn macht, de
macht van zjjn klasse, de macht van het kapitalisme
te vergrooten. Het kapitalisme heeft daar niet voor
noodig een mes, een dolk, zjj heeft een beter, een scher
per, een vlijmscherp wapen:
de hongerzweep.
Eu niet alleen „de vrije" slaaf wordt met dit wapen
getroffen, niet hij alleen leidt duldelooze pijnen dooi
den hongerzweep toegebracht. Heel langzaam ziet hjj
z'n gezin, z'n onschuldige kinderen onder die zweep
ljjden. Hij, de slaaf, spaart hun zoo lang mogelijk. Doch
steeds dichter ziet hjj het hongerspook naderen, ziet hij,
hoe hg machteloos staat om aan het lijden der zijnen
een eind te makeD tenzij h\j bnkt.
Het meest brute, het meest hartelooze kapitalisme
vindt men in Enschedé. De beruchte Van Heeks
c.8., berucht door de loonen van de arbeiders op „peil"
hun peil te houden, dulden niet dat de moderne
industrieslaaf zich opricht, z'n kluisters tracht af te
schudden. Elke kleine opleving, elke kleine poging van
het textielproletariaat, om medezeggingschap te krijgen
onder welke voorwaarde zij haar arbeidskracht wil
verkoopen, zien zg in de kiem te smoren. „Wij staan
nn eenmaal aan den anderen kant", zoo wordt er door
hnn gesproken en ook naar die woorden gehandeld.
De frase van de burgerklasse zetten ze met één hand
gebaar opzij. Bij hun geen verdoezeling van den klasse-
strjjd, zij hebben de stemmen der proletariërs niet
noodig.
Hnn geld is hnn macht.
Hun geld is hun macht, dat weten zij. Ook weten
zij, dat zoolang het proletariaat onderworpen blijft aan
hun geld, dus aan hun macht, aan die macht niet ge
tornd kan worden. Trots alles trachten zij die macht
te vergrooten. En het proletariaat, nog zoo onwetend,
nog zoo gewoon te denken, het is altijd zoo geweest,
dus het zal altijd wel zoo blijven, helpt die macht steeds
vergrooten, helpt de brandkast tot barstens toe vullen.
De Nieuwe Tijd publiceert eenige opgaver van de
inkomens van eenige dezer fabrikanten, thans en voor
een dertigtal jaren.
Het jaarlijksch inkomen (waarschijnlijk genomen uit
de aanslagen in den hoofdelijken omslag der gemeente)
bedroeg
In 1876 In 1909
Van G. J. v. Heekf 31.500 f 263.000
Herman v. Heek 27.000 92.000
H. A. v. Heek11.000 118.000
N. H. ter Kuile 5.000 50.000
E. Jannink Gzn3.500 113 000
N. Menco2.200 52.000
W. J. Blijdenstein. 8.000 57.000
En van een paar jongeren
In 1897: In 1909:
Van J. D. v. Heekf 13.000 f 63.000
H. J. E. v. Heek 15.000 36.000
W. H. v. Heek11.000 35.000
Deze heeren zwemmen in hun rijkdom. Rijker, steeds
rijker, steeds groeit hun macht en daarmee hun trots
heid, hun hardheid, hun verwatenheid en hun cynisme.
Duizenden en duizenden proletariërs, die al die rijk
dommen voortbrengen, blijven krepèeren, blijven wonen
in donkere holen, slecht gevoed, slecht gekleed, slecht
verwarmd en slecht onderwezen.
De heeren hebben het noodig gevonden den honger
zweep eens extra op de ruggen der arbeiders te leggen.
De oorzaak van het geheele conflict had bjj ernstig
willen makkelijk opgelost, voorkomen kunnen worden.
Van arbeiderszijde is en wordt alles in 't werk gesteld
om tot een oplossing te komen, doch alles stuit af op
den onwil van de textiel-baronnen. En de oorzaak tot
het conflict? Op de fabriek van den heer Menco heer-
schen ontzettende toest'andenop deze fabriek wordt
gevloekt en gescholden, beboet en gestraft, zonder dat
de arbeiders recht hebben zich te beklagen. De arbei
ders van Menko moeten zich laten bevloeken, laten
beboeten, laten straffen zonder één woord van verzet
Waarom ook niet? Mogen zij het kapitaal, de macht
van hun heer, hun god, niet helpen vergrooten?
Is het wonder dat bij zoo'n systeem, welk doet denken
aan de slavernij van de Zuid-Amerikaansche suiker
plantages, er verzet komt? Doch omdat er verzet kwam,
omdat het geheele personeel van welke kleur of
richting ook niet langer wilde werken onder deze
voor-historische toestanden en in staking gingen, wor
den negenduizend arbeiders op de straat gezet.
Schiedamsche arbeidersPartjjgenooten en geestver
wanten, die strgd is ook onze strgdHun overwinning
is ook onze overwinningTegenover de macht van de
krachtpatsers uit Enschedé, onze soHdariteit. Wjj staan
aan den kant van onzen medeslaaf, den textielarbeider.
Wij kunnen en moeten zorgen, dat de overwinning aan
onze kant komt.
Geld, veel geld is noodig.
Tegenover de millioenen van de enkele Enschedésche
kapitalisten hebben wij de dubbeltjes te stellen van het
groot aantal dcrgenen, die aan „deze" zijde staan.
Werkt met de lijsten van het N. V. V., die u door
middel van den S. B. B. verstrekt zullen worden.
Schiedam heeft altgd een goed figuur gemaakt bg
steunbewegingen, laat Schiedam nu een schitterend
figuur maken.
Geeft veel, geeft lang.
Op voor Enschedé
De agenda voor de vergadering van Dinsdag 12 Juli
beloofde heel weinig goeds voor de arbeiders van
Schiedam. Uit de daarbij gevoegde adviezen van
B. en W. bleek ten volle, dat, wanneer het de belan
gen der arbeiders betreft, zjj het spreekwoord „waar
een wil is, is een weg" niet kennen.
Op het voorstel van B. en W. tot vaststelling der
verordening op de zweminrichting, was van P. de Bruin
een voorstel ingekomen, om des Zondags de inrichting
open te stellen, het gebruiken van kleedkamertjes toe
te staan aan kostelooze zwemmers(sters) boven de 18
jaar en de toegangsprijs voor arbeiders te brengen op
5 cent per keer en f 1.25 per jaar, inplaats van 10
cent en f2.50.
En niettegenstaande ook de gezondheidscommissie
adviseert des Zondags de inrichting eenige uren open
te stellen, stellen B. en W. voor haar te sluiten en
de voorgestelde entréeprijzen te handhaven.
Dat de voorstellen van de vertegenwoordiger der
arbeiderspartij, als het eenigszins mogelijk is, door het
college van B. en W. in een hoek worden getrapt, is ge
noegzaam bekend, maar dat zij zelfs de adviezen der
gezondheidscommissie op zulke ongemotiveerde gronden,
n.l. uit principieele bezwaren, ook bij de R.K. en voor
den zoo hoog noodig zijnden rustdag voor het personeel,
geeft veel te denken.
Dit laatste bezwaar zal geen enkel soc. dem. of
arbeider betwisten, maar wel de onwil om het personeel
zoodanig uit te breiden, dat de inspannende arbeid voor
hun wat minder wordt en daardoor de inrichting des
Zondags, al is het dan niet den geheelen dag, dan toch
eenige uren opengesteld kon worden.
Gelijk de voorstellen van het college van B. en W. is
het verloop der vergadering geweest.
Nadat een aantal ingekomen stukken snel den hamer
gepasseerd waren, kwam aan de orde het verzoek van
den Ned. R. K. Volksbond, om voor hun te houden open
luchtvergadering op Zondag 7 Augustus a.s. gebruik te
mogen maken van het binnenplein der Doelen, om actie
te voeren ter verkrijging van den wetteljjken arbeids
dag van 10 uur. Verschillende anti rev. leden vermeende
dat door die vergadering den Zondag ontheiligd zou
worden, hetgeen voor het overigens zwijgende lid v. d.
Meer het sein was om ook tegen te stemmen.
Zelfs Mr. W. H. was tegen het verleenen van deze
vergunning, niet uit principieele bezwaren, maar omdat
de arbeiders tegenwoordig zooveel tijd op werkdagen
ter hunner beschikking hebben om vergaderingen en
cafes te bezoeken, zij ook deze vergadering wel op
een werkdag kunnen houden.
De Bruin strafte de verschillende dompers op een
behoorlijke manier af en stelde het doel van die
meeting op Zondag in #en heel ander licht, n.l. om
verschillende Schiedamsche werklieden, die door den.
langen arbeidsdag op geen enkelen werkdag zijn te be
reiken, waarna de vergunning met 9 tegen 7 stemmen
werd verleend.
Voor dat de verordening op de Zweminrichting be
handeld werd, hield De Bruin tot toelichting van zijn
ingediend voorstel een kleine beschouwing over de
toestanden aan de Zwemschool, waaruit bleek dat de
beambten, daaraan verbonden, een onafgebroken werkdag
maakten van 15 uur, zegge vijftien uur daags in ge-
dienst.
Dat door het sluiten van de zwemplaats op Zondag
zeer veel personen gaan zwemmen in de rivier, hetgeen
ten allen tgde gevaar oplevert en de onzedelijkheid
in de hand werkt. Doch de voorstellen waren van een
soc.-dem., welke al zijn veroordeeld, voordat zij in be
handeling komen en thans ook alleen met den steun
van Koopmans kelderden.
De geachte heer Goslinga vindt 15 uur volstrekt
niet te lang, de dienst der zwemmeesters is niet
zwaar, er kunnen dds best nog een paar uur daags bjj.
En de heer v. d. Schalk, bij de gratie der Christ,
heeren ter plaatss gebracht, begrijpt niet waar De Bruin
zich zoo druk over maaktniemand verplicht töch die
beambten hun werk te blijven verrichten; staat het hun
niet aan 15 uur te werken, laten zij dan hun ontslag
vragen, er staan genoeg liefhebbers gereed.
Waarna de heer v. d. Velden komt vertellen, dat
hij het baantje van zwemmeester zeer begeerig vindt
door de vele bijverdiensten met het wasschen en ver
huren van zwem broekjes. Zijn egoïsme komt weer boven
en wil zelf wel zoo'n baantje hebben, zoodat de tegen
woordige zwemmeesters wel op mogen passen of zij
worden door den egoïst v. d. Velden uit hun werkkring
verdrongen.