No. 20. Zaterdag 16 Juli 1910. 10e Jaargang. SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM. De Moker reT Kürist-ên strijd. Enschedé. Van onze vroede vaderen. ABONNEMENTSPRIJS: 35 cent per kwartaal franco per post 40 cent Losse nummers 3 cent. bij vooruitbetaling. Redactie- en Administratie-adres GEBOUW „CONSTANTIA". ADVERTENTIEN: 3 cent per regel. Bij abonnement belangrijke korting. is eiken Zaterdag verkrijgbaar Te Schiedam: Nieuwsticht N.Z. 32. Zalmstraat 22. „Constantia", Boterstraat 30. Te Vlaardingen J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27. Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne menten aangenomen. De abonné's wordcö ^verzocht bij. adresverandering daarvan kennis tg,èdyen aam -.de 'Administratie. Repetitie op Zondag 17 Juli, te 12 nnr in Constantia. Allen present. Bukken of krepeeren, ziedaar het parool der bezittende klasse. In den ouden tijd was het volgens de geschiedenis een gewoonte der bezitters, naar hun goeddunken, over het wel en wee hunner ondergeschik ten te beschikken. Griezelige verhalen staan ons nog van de schoolbanken voor den geest. Landeigenaren, die, om hun voeten te warmen, er een eigenaardigheid in vonden, dit in de ingewanden hunner slaven te doen. Deze gewoonte is echter voor den modernen bezitter te vulgair. De bezitters van heden hebben nu geen warme ingewanden meer noodig; de moderne techniek heeft hun een betere en goedkoopere verwarming be zorgd. Bovendien, de tegenwoordige industrieslaaf, slechter gevoed, slechter of in 't geheel niet verzorgd dan z'n voorganger, die „waarde" te verliezen had, geeft geen genoegzame warmte, z'n lichaamsontbering is niet zonder invloed op zijn lichaamswarmte gebleven. Doch evenals de bez tter van voorheen, zit de tegen woordige bezitter gaarne in de ingewanden zijner slaven te wroeten. Echter, niet meer voor warme voeten, niet meer voor de aardigheid, doch nu om zijn macht, de macht van zjjn klasse, de macht van het kapitalisme te vergrooten. Het kapitalisme heeft daar niet voor noodig een mes, een dolk, zjj heeft een beter, een scher per, een vlijmscherp wapen: de hongerzweep. Eu niet alleen „de vrije" slaaf wordt met dit wapen getroffen, niet hij alleen leidt duldelooze pijnen dooi den hongerzweep toegebracht. Heel langzaam ziet hjj z'n gezin, z'n onschuldige kinderen onder die zweep ljjden. Hij, de slaaf, spaart hun zoo lang mogelijk. Doch steeds dichter ziet hjj het hongerspook naderen, ziet hij, hoe hg machteloos staat om aan het lijden der zijnen een eind te makeD tenzij h\j bnkt. Het meest brute, het meest hartelooze kapitalisme vindt men in Enschedé. De beruchte Van Heeks c.8., berucht door de loonen van de arbeiders op „peil" hun peil te houden, dulden niet dat de moderne industrieslaaf zich opricht, z'n kluisters tracht af te schudden. Elke kleine opleving, elke kleine poging van het textielproletariaat, om medezeggingschap te krijgen onder welke voorwaarde zij haar arbeidskracht wil verkoopen, zien zg in de kiem te smoren. „Wij staan nn eenmaal aan den anderen kant", zoo wordt er door hnn gesproken en ook naar die woorden gehandeld. De frase van de burgerklasse zetten ze met één hand gebaar opzij. Bij hun geen verdoezeling van den klasse- strjjd, zij hebben de stemmen der proletariërs niet noodig. Hnn geld is hnn macht. Hun geld is hun macht, dat weten zij. Ook weten zij, dat zoolang het proletariaat onderworpen blijft aan hun geld, dus aan hun macht, aan die macht niet ge tornd kan worden. Trots alles trachten zij die macht te vergrooten. En het proletariaat, nog zoo onwetend, nog zoo gewoon te denken, het is altijd zoo geweest, dus het zal altijd wel zoo blijven, helpt die macht steeds vergrooten, helpt de brandkast tot barstens toe vullen. De Nieuwe Tijd publiceert eenige opgaver van de inkomens van eenige dezer fabrikanten, thans en voor een dertigtal jaren. Het jaarlijksch inkomen (waarschijnlijk genomen uit de aanslagen in den hoofdelijken omslag der gemeente) bedroeg In 1876 In 1909 Van G. J. v. Heekf 31.500 f 263.000 Herman v. Heek 27.000 92.000 H. A. v. Heek11.000 118.000 N. H. ter Kuile 5.000 50.000 E. Jannink Gzn3.500 113 000 N. Menco2.200 52.000 W. J. Blijdenstein. 8.000 57.000 En van een paar jongeren In 1897: In 1909: Van J. D. v. Heekf 13.000 f 63.000 H. J. E. v. Heek 15.000 36.000 W. H. v. Heek11.000 35.000 Deze heeren zwemmen in hun rijkdom. Rijker, steeds rijker, steeds groeit hun macht en daarmee hun trots heid, hun hardheid, hun verwatenheid en hun cynisme. Duizenden en duizenden proletariërs, die al die rijk dommen voortbrengen, blijven krepèeren, blijven wonen in donkere holen, slecht gevoed, slecht gekleed, slecht verwarmd en slecht onderwezen. De heeren hebben het noodig gevonden den honger zweep eens extra op de ruggen der arbeiders te leggen. De oorzaak van het geheele conflict had bjj ernstig willen makkelijk opgelost, voorkomen kunnen worden. Van arbeiderszijde is en wordt alles in 't werk gesteld om tot een oplossing te komen, doch alles stuit af op den onwil van de textiel-baronnen. En de oorzaak tot het conflict? Op de fabriek van den heer Menco heer- schen ontzettende toest'andenop deze fabriek wordt gevloekt en gescholden, beboet en gestraft, zonder dat de arbeiders recht hebben zich te beklagen. De arbei ders van Menko moeten zich laten bevloeken, laten beboeten, laten straffen zonder één woord van verzet Waarom ook niet? Mogen zij het kapitaal, de macht van hun heer, hun god, niet helpen vergrooten? Is het wonder dat bij zoo'n systeem, welk doet denken aan de slavernij van de Zuid-Amerikaansche suiker plantages, er verzet komt? Doch omdat er verzet kwam, omdat het geheele personeel van welke kleur of richting ook niet langer wilde werken onder deze voor-historische toestanden en in staking gingen, wor den negenduizend arbeiders op de straat gezet. Schiedamsche arbeidersPartjjgenooten en geestver wanten, die strgd is ook onze strgdHun overwinning is ook onze overwinningTegenover de macht van de krachtpatsers uit Enschedé, onze soHdariteit. Wjj staan aan den kant van onzen medeslaaf, den textielarbeider. Wij kunnen en moeten zorgen, dat de overwinning aan onze kant komt. Geld, veel geld is noodig. Tegenover de millioenen van de enkele Enschedésche kapitalisten hebben wij de dubbeltjes te stellen van het groot aantal dcrgenen, die aan „deze" zijde staan. Werkt met de lijsten van het N. V. V., die u door middel van den S. B. B. verstrekt zullen worden. Schiedam heeft altgd een goed figuur gemaakt bg steunbewegingen, laat Schiedam nu een schitterend figuur maken. Geeft veel, geeft lang. Op voor Enschedé De agenda voor de vergadering van Dinsdag 12 Juli beloofde heel weinig goeds voor de arbeiders van Schiedam. Uit de daarbij gevoegde adviezen van B. en W. bleek ten volle, dat, wanneer het de belan gen der arbeiders betreft, zjj het spreekwoord „waar een wil is, is een weg" niet kennen. Op het voorstel van B. en W. tot vaststelling der verordening op de zweminrichting, was van P. de Bruin een voorstel ingekomen, om des Zondags de inrichting open te stellen, het gebruiken van kleedkamertjes toe te staan aan kostelooze zwemmers(sters) boven de 18 jaar en de toegangsprijs voor arbeiders te brengen op 5 cent per keer en f 1.25 per jaar, inplaats van 10 cent en f2.50. En niettegenstaande ook de gezondheidscommissie adviseert des Zondags de inrichting eenige uren open te stellen, stellen B. en W. voor haar te sluiten en de voorgestelde entréeprijzen te handhaven. Dat de voorstellen van de vertegenwoordiger der arbeiderspartij, als het eenigszins mogelijk is, door het college van B. en W. in een hoek worden getrapt, is ge noegzaam bekend, maar dat zij zelfs de adviezen der gezondheidscommissie op zulke ongemotiveerde gronden, n.l. uit principieele bezwaren, ook bij de R.K. en voor den zoo hoog noodig zijnden rustdag voor het personeel, geeft veel te denken. Dit laatste bezwaar zal geen enkel soc. dem. of arbeider betwisten, maar wel de onwil om het personeel zoodanig uit te breiden, dat de inspannende arbeid voor hun wat minder wordt en daardoor de inrichting des Zondags, al is het dan niet den geheelen dag, dan toch eenige uren opengesteld kon worden. Gelijk de voorstellen van het college van B. en W. is het verloop der vergadering geweest. Nadat een aantal ingekomen stukken snel den hamer gepasseerd waren, kwam aan de orde het verzoek van den Ned. R. K. Volksbond, om voor hun te houden open luchtvergadering op Zondag 7 Augustus a.s. gebruik te mogen maken van het binnenplein der Doelen, om actie te voeren ter verkrijging van den wetteljjken arbeids dag van 10 uur. Verschillende anti rev. leden vermeende dat door die vergadering den Zondag ontheiligd zou worden, hetgeen voor het overigens zwijgende lid v. d. Meer het sein was om ook tegen te stemmen. Zelfs Mr. W. H. was tegen het verleenen van deze vergunning, niet uit principieele bezwaren, maar omdat de arbeiders tegenwoordig zooveel tijd op werkdagen ter hunner beschikking hebben om vergaderingen en cafes te bezoeken, zij ook deze vergadering wel op een werkdag kunnen houden. De Bruin strafte de verschillende dompers op een behoorlijke manier af en stelde het doel van die meeting op Zondag in #en heel ander licht, n.l. om verschillende Schiedamsche werklieden, die door den. langen arbeidsdag op geen enkelen werkdag zijn te be reiken, waarna de vergunning met 9 tegen 7 stemmen werd verleend. Voor dat de verordening op de Zweminrichting be handeld werd, hield De Bruin tot toelichting van zijn ingediend voorstel een kleine beschouwing over de toestanden aan de Zwemschool, waaruit bleek dat de beambten, daaraan verbonden, een onafgebroken werkdag maakten van 15 uur, zegge vijftien uur daags in ge- dienst. Dat door het sluiten van de zwemplaats op Zondag zeer veel personen gaan zwemmen in de rivier, hetgeen ten allen tgde gevaar oplevert en de onzedelijkheid in de hand werkt. Doch de voorstellen waren van een soc.-dem., welke al zijn veroordeeld, voordat zij in be handeling komen en thans ook alleen met den steun van Koopmans kelderden. De geachte heer Goslinga vindt 15 uur volstrekt niet te lang, de dienst der zwemmeesters is niet zwaar, er kunnen dds best nog een paar uur daags bjj. En de heer v. d. Schalk, bij de gratie der Christ, heeren ter plaatss gebracht, begrijpt niet waar De Bruin zich zoo druk over maaktniemand verplicht töch die beambten hun werk te blijven verrichten; staat het hun niet aan 15 uur te werken, laten zij dan hun ontslag vragen, er staan genoeg liefhebbers gereed. Waarna de heer v. d. Velden komt vertellen, dat hij het baantje van zwemmeester zeer begeerig vindt door de vele bijverdiensten met het wasschen en ver huren van zwem broekjes. Zijn egoïsme komt weer boven en wil zelf wel zoo'n baantje hebben, zoodat de tegen woordige zwemmeesters wel op mogen passen of zij worden door den egoïst v. d. Velden uit hun werkkring verdrongen.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1910 | | pagina 1