No. 26, Zaterdag 27 Augustus 1910. 10e Jaargang SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM. JDe Moker Bericht. Voor manen vrouw. Het derde bedrijf. ABONNEMENTSPBIJS: 35 cent per kwartaal I franco per post 10 cent j 1 Losse nummers 3 cent. is eiken Zaterdag verkrijgbaar Te Schiedam: Nieuwsticht N.Z. 32. Zalmstraat 22. „Constantia", Boterstraat 30. Te Vlaardingen: J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27. Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne menten aangenomen. De abonné's worden verzocht bij adresverandering daarvan kennis te geven aan de Administratie. Vergadering der feestcom. op Zondag 28 Augustus a.s. 's nam. te 51/, nnr in „Constantia" ter bespreking van: „Het reisje naar buiten". De kiesrechtby eenkomst te Vlaardingen heeft plaats op Zaterdag 27 Augustus in den tuin der zaal Harmonie. Arbeiders van Vlaardingen en Schiedam, in massa's moeten wjj er heen! Wanneer wjj 18 September te Amsterdam optrekken voor het algemeen kiesrecht, betoogen wjj niet in hoofdzaak voor algemeen mannen -kiesrecht en daarenboven nog zoo'n beetje als. om ons demokra- tisch fatsoen te houden voor vrouwenkiesrecht. Neen, voor beide, algemeen mannen- en vrouwenkiesrecht demonstreeren wij met dezelfde warmte en denzelfden ernstigen wil om het te veroveren. Nog slechts enkele jaren geleden leek het anders. Het wetsontwerp tot grondwetsherziening, door de sociaaldemocratische Kamergroep in 1903 ingediend, eischte onmiddelijke toekenning van het eerste burger recht aan alle mannen en slechts opruiming van de belemmeringen, die de Grondwet het vrouwenkiesrecht in den weg stelt, om later, door eenvoudige uitbreiding der kieswet, ook de vrouwen het kiesrecht te kunnen geven. Inderdaad bleek bjj de vrouwen zelf nog weinig belangstelling in de publieke zaak. Doch hetzelfde kapitalisme, dat onze mannen te hoop drijft in den klassenstrijd, doet ook zijn invloed op de vrouw gelden. Meer en meer maakt het de vrouw los uit haar alleen van den man afhankeljjke positie, om haar in de maat schappelijke voortbrenging een eigen taak te geven, waarbij de arbeidersvrouwen nog meer dan haar man nelijke klassegenooten aan alle zegeningen der kapita listische uitbuiting onderworpen zijn. De beroepsstatistiek van alle landen leert hoe reus achtig snel de vrouwenarbeid in kapitalistische bedrijven toeneemt. Zelfs in ons land, dat hierin nog verre achterblijft bjj de de landen waar de grootindustrie overheerschend is, bedroeg reeds in 1899 het aantal meerderjarige vrouwen, in beroepen of bedrijven werk zaam, een vierde van het getal mannen. Niet langer is de vrouw een aanhangsel van den man, dat slechts in het gezin een taak te vervullen heeft, zjj krijgt hoe langer hoe meer een eigen maatschappelijke positie met eigen maatschappelijke belangen en met dezelfde aanspraak op maatschappelijke rechten als de man: met dezelfde aanspraken op het recht mede de wetten te stellen, die in haar maatschappelijke positie ingrjjpen. Na de indiening van het sociaaldemokratisch wets voorstel tot wjjziging van art. 80 der Grondwet, gaven de stichting van onze vrouwenclubs, de oprichting van den Wereldbond van Vrouwenkiesrecht en de sociaal democratische vrouwenconferentie te Stuttgart op de krachtigste wijze bljjk, dat de vrouw zich haar veran derde maatschappelijke omstandigheden bewust werd en zelf mede den strijd ging voeren voor haar maatschappe lijke en politieke rechten. In tal van kleinere staten in en buiten Europa werd het vrouwenkiesrecht ingevoerd en vooral namen de vrouwen belangrjjk meer dan zelfs voorstanders durfden veronderstellen aan de stemming deel. Zelfs het Engelsche Redactie- en Administratie-adres GEBOUW „CONSTANTIA". ADVERTENTIËN: 3 cent per regel. Bjj abonnement belangrijke korting. parlement sprak zich met overweldigende meerderheid uit voor toekenning van het kiesrecht aan de vrouw. Daarmee is hst vrouwenkiesrecht in Engeland nog niet ingevoerd't beteekent ongeveer 't zelfde als de aanneming van de tien-uren-motie in 't Nederlandsche parlementin beginsel is er geen bezwaar meer tegen 'tzal enkel van den druk, die van onderaf gedreven wordt, afhangen, wanneer het beginsel in een wet belichaamd wordt. Dit alles gaf onze Kamerfractie gelegenheid bjj de Memorie van Antwoord in 1908 niet meer alleen de mogelijkheid te openen om na Grondwetswijziging eer lang tot invoering van het vrouwenkiesrecht te kunnen komen maar om het vrouwenkiesrecht vast te leggen in de Grondwet op dezelfde basis, die voor 't mannen- kiesrecht zal geldendie van het algemeen kiesrecht. Hiermee namen de sociaaldemocraten stelling tegen die burgerlijke groepen, die, in beginsel niet meer vijan dig staande tegenover het vrouwenkiesrecht, het alleen of in hoofdzaak willen toekennen aan de d a m e s, om een dam te kunnen opwerpen tegen den demokratischen zondvloed, dien zjj verwachten van de invoering van het algemeen mannenkiesrecht. Tegen die beperking zullen de sociaaldemokraten zich ten ernstigste verzetten. Wjj gaan thans gebukt onder een kieswet, die eenige honderdduizenden arbeiders uitsluit en wjj voelen de gevolgen! Wij wenschen geen Algemeen Kiesrecht alleen omdat wjj er zoo verzot op zjjn om dat recht te hebben, maar om het te gebruiken teneinde onze macht te vergrooten. Het algemeen man nenkiesrecht aanvaarden en daarbij een kiesrecht voor de vrouwen uit den middenstand en de aristocratie, dat weer onze handen bindt daartegen zullen wij ons hardnekkig verweren. Hoe meer de burgerlijke partijen het oorleenen aan de propagandisten voor zoo'n beperkt vrouwenkiesrecht hoe meer zjj er een bondgenoot in waardeeren, waarvoor ze zelfs wel een stukje van haar burgerlijk beginsel willen opofferen des te luider heffen wjj onze algemeen-kiesrechtleus aan. De Anti-Revolutionaren wilden in 1888 het kiesrecht aan de gezinshoofden toekennen, „mits natuurlijk geen vrouwen." Thans hebben zjj hijn draai genomen en vallen ook de vrouwelijke gezinshoofden onder hun kiesrecht. De Liberale Unie ijvert voor een kiesrecht voor de 30-jarige, ongehuwde vrouw, waardoor aan de vrouwen uit burgerkringen een aanmerkelijken voorsprong op haar sexegenooten onder de arbeiders gegeven wordt. Zelfs de Vrij-Liberalen verkondigden bij monde van mr. W. H. de Beaufort, dat de vrouw tot de stembus toegelaten moet wor den op voorwaarde dat zij haar geschiktheid om mee te spreken met een examen-diploma bewijst. Hieruit blijkt de bedoeling al zonneklaar. En evenklaar bljjkt, dat het Vrouwenkiesrecht niet alleen een zaak van de vrouw is maar dat het geheele proletariaat er belang bij heeft, dat het vraagstuk van het vrouwen kiesrecht wordt opgelost op een wijze, die met zjjn klassebelangen overeenkomt. Wjj eischen het kiesrecht voor de vrouw, omdat zjj er recht op heeft mee te oordeelen over haar eigen belangen en wjj eischen het algemeen, omdat het in ons klassebelang is, dat de tienduizenden arbeidersvrou wen, die als wjj zuchten onder'den druk van het kapi talisme, ook aan de stembus naast ons kunnen staan om te werken aan de vrijmaking van haar klasse. Het derde bedrjjf van de tragedie van het Stads ziekenhuis gaat beginnenB. en W. hebben bij den Raad een voorstel ingediend om een nieuw ziekenhuis te bouwen. Het eerste bedrijf begon met de interpellatie van De Bruin, toen in De Moker melding was gemaakt van het sterven van twee jonge menschen tengevolge van infectie op de ziekenzaal bekomen, welke interpel latie grooten indruk maakte. Aan de hand van de resul taten van eigen onderzoek, aan de hand mede van een naar aanleiding der interpellatie door den directeur van het Stadsziekenhuis, dr. B. de Bruijn, uitgebracht rap port, stond De Bruin onwrikbaar vast bjj zjjn kritiek op de inrichting, die niet alleen niet voldoet aan de tegenwoordige eischen van geneeskunde en verpleging die niet alleen schandelijk hooge eischen stelt aan het personeel, terwijl zelfs geen behoorlijke rust-, eet- en slaapvertrekken voor de zusters aanwezig zijn maar trots het protest van den voorzitter handhaafde De Brnin zjjn beweringde inrichting biedt geen waarborg meer voor de veiligheid van het leven. Onder den eersten indruk van de interpellatie zaten de heeren min of meer met de zaak verlegen: de bur gemeester zong den lof op onzen partijgenoot voor z'n bemoeiingen, de heer Mr. Von Briel Sasse oordeelde, dat De Bruin uitmuntend werk had gedaan, maar de motie van De Bruin, om de commissie uit te noo- digen plannen voor den bouw van een nieuw Stads ziekenhuis bjj den Raad in te dienen, werd neergestemd, Na eenigen tijd komt de commissie zelf met een uit voerig schrijven tot den Raad, verzoekende haar op dracht te geven die plannen te ontwerpen. In dat schrijven komt de nadrukkelijke verklaring voor dat de commissie de verantwoording voor wat in de tegenwoordige inrichting ge beuren kan, niet kan op zich nemen. De opdracht werd onder de noodige chicanes van diverse rechtsche raadsleden gegeven, die zich toen vooral nog vastklampten aan de plannen tot bouw van een R.-K. Ziekenhuis. Toen een plan tot bouw met een raming van kosten werd ingediend, bleek wel, hoe weinig ernst het was geweest met die „opdracht." Met veel bombarie over te grooten opzet werd. het werkeljjk mooie, ruime plan Sanders begraven. Dat was de handeling in het 2e bedrijf, waaraan we nog toevoegen dat de Bruin de Commissie een verwijt ervan maakte, dat ze zich niet tot de ambtenaren der gemeente, maar ineens tot een particulier architect gewend lad, wat in de eerste plaats grievend voorde gemeente-ambtenaren was en in de tweede plaats de bouwplannen met de in dit geval belangrijke architec tuur-kosten verzwaarde. In het derde bedrijf blijkt, dat B. en W. zich nu de hulp der gemeente-ambtenaren hebben geassumeerd en blijkt dat het dezen (vermoedelijk bedoeld is de Directeur van Gemeentewerken) mocht gelukken een plan te ont werpen, dat de volle goedkeuring heelt van alle des kundigen, aan alle te stellen eischen voldoet, met één vleugel een hoofdgebouw met 66 en een barak met 10 bedden geeft (het tegenwoordig ziekenhuis heeft 28 bedden), welk aantal door aanbouwing van een tweeden vleugel kan worden verdubbeld en door optrekking tot 212 bedden kan worden uitgebreid. Ziedaar een o.i. ideaal plaD, dat de gemeente buiten noodzaak houdt ineens te zware lasten op zich te nemen en in de gelegenheid stelt door geregelde uitbreiding zich aan te passen aan de behoeften van den tijd. Het plan-Sanders, dat ineens voltooiing bedoelde, werd geraamd op 3 ton, het nieuwe plan op de helft f 154.300. Natuurlijk komt daar de meubeleering bij, welke nu geraamd wordt op f 16.500. Wat zal het lot wezen van dit plan, welks opzet ontegenzeggelijk verdienstelijk gevonden schijnt? Wat zal het derde bedrijf voor verrassingen geven? Zullen de Van der Drift's en Yan der Meer's weer snórkend voor „hangen" stemmen of zal het nog met eenigen poespas worden geguilliotineerd? Zullen we lofzangen krijgen op den ontwerper en mooie woorden over de behoefte aan zoo'n inrichting, zonder meer Wij weten het niet. Daar binnen de muren van het rechtsche heiligdom wordt door dat clubje wortelgenoo- in onder-onsje, vrij van de kritiek van wie ook, den staf gebroken over dit, zoowel als over ieder ander voorstel. En de mooie opzet en de zoetelijke toon, in welken het voorstel B. en W. wordt toegelicht, zijn voor de firma Goslinga, Jansen Co. geen beletselen om met de firmanter Von Briel Sasse en A. C. A. Nolet ander maal die plannen in duigen te trappen. Die heeren laten zich toch niet in ons Stadszieken huis verplegen. En nu zouden ze tóch wel een nieuw ziekenhuis willen bouwen, als het maar geen geld kostte 1 Want jaren lang hebben die braven der liberalen er een verwijt van gemaakt de belasting op te drjjven,

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1910 | | pagina 1