Ditjes en Datjes.
Van onze vroede vaderen.
Vakbeweging.
stellen, ongehoorde rijkdommen op te stapelen en zeiven
en hun kinderen tot in het derde en vierde geslacht
een leven van weelde en overheersching te leiden.
De stoomschepen hebben de zeilschepen vervangen,
en we aanschouwen de reuzenstoomers, die in enkele
dagen, zoo goed als zonder gevaar, en als in een drijvend
hotel, een paar duizend menschen tegelijk overbrengen
van het eene werelddeel naar het andere. Maar ach,
wie aanschouwt het leven der proletariërs aan boord,
en weet en ziet de schatten aan geld en onbegrensde
macht en tergende weelde die het stoomschip als kapi-
talische onderneming opbracht voor de directeuren en
groote aandeelhouders, die komt al spoedig tot de er
kenning, dat wij hier te doen hebben met een uitvin
ding, die uitsluitend aan het kapitalisme is ten goede
gekomen.
Zóó is het steeds gegaan, zoolang het kapitalisme,
de particuliere exploitatie van diensten ten behoeve van
't geheel, heeft bestaan.
Maar het socialisme zal dat alles veranderen. Het
socialisme zal hen, die der menscheid het gebruik van
nieuwe vindingen onder het bereik brengen, gaarne rij
kelijk beloond, geëerd, gevierd zien maar het zal belet
ten, dat particuliere ondernemers zich er, louter voor
hun winst, meester van maken. Het socialisme zal den
uitvinders en moedige probeerders als de pioniers van
den vooruitgang eeren en loonen maar eenmaal daar,
zullen de vruchten en genietingen er van alle menschen
ten goede komen en niet enkelen, die toch reeds over
vloed hebben. En ook deze uitvinding zal het socialisme
bevorderen, meer mogelijk maken, omdat zij den oorlog
mee zal helpen onmogelijk te maken, door de kunstmatige
grenzen tusschen de natiën uit te wisschen en door de
moderne weersmiddelen te land en ter zee waardeloos
te maken.
Wjj leveu in het begin van den nieuwen tijd.
Die wondervogel, dien wp aanschouwen en opstijgt
tot de wolken, wij gevoelen hem als een profeet voor
nieuwe tijden, en betereeen die het socialisme dat
komt, aanschouwen en dienen zal.
Wij begroeten hem daarom als een bode van nieuwen
tijd en voelen ons het bloed sneller door de aderen gaan
van geestdrift en liefde voor ons toekomst-doel, voor de
verwezenlijking waarvan elke groote vinding, ook deze
schoonste, dienstbaar is,
Het Volksweekblad.
In de Dinsdag gehouden raadszitting kritiseerde De
Bruin een voordracht tot benoeming van regenten voor
het St. Jacobsgasthnis, omdat al de voorgedragenen
weer komen uit de bourgeoisie en juist in dit bestuur
het arbeiders-element zoo dringend noodig is. Een
voorstel-De Bruin om de voordracht terug te zenden
met verzoek tot wijziging, werd alleen ondersteund door
den heer Koopmans.
Naar aanleiding van een door den minister van
binnenlandsche zaken opgedrongen wijziging der nieuwe
schoolgeldregeling voor het M. U. L. O., merkte de
heer Koopmans op, dat dezelfde wijziging reeds door
hem bij amendement was voorgesteld, maar door den
raad verworpen. Spr. merkt op, dat men dus niet steeds
een voorstel moet verwerpen, omdat het van Koopmans
komt.
Een voorstel van het anti-rev. raadslid Goslinga tot
beperking van het maximum aantal vergunningen werd
met 10 tegen il stemmen verworpen, in hoofdzaak
door den tegenstand der katholieken.
Toen volgde het groote debat over het voorstel-B.
en W. om over te gaan tot den bouw van een nieuw
ziekenhuis, ingezet door De Bruin, die in een uitvoerig
betoog het verloop der zaak naging en met de slappe
argumenten der oppositie afrekende.
Spr. wees er op, dat door zijn interpellatie in de
zitting van 1 Juni 1909 het onderwerp aan de orde is
gesteld en sedert dien geregeld weer opgedoken, door
herhaalde voorstellen tot uitstel.
Geen der ernstige tekortkomingen, door den directeur
opgesomd, zijn hier door iemand aangevochten en dus
erkent men, een ziekenhuis er op na te houden, dat
lichamelijke en zedelijke gevaren oplevert voor de
verpleegden.
Heftig bestpdt spr. de uitvluchten van den heer Goslinga,
die de duffe meening nog verkondigt, dat de gemeente
niet den plicht heeft voor hare zieken te zorgenvan
den heer Witkampf, die beweren durft voor de gezonden
te willen zorgen door middel van een veroordeeld
ziekenhuisvan den wethouder van financiën, die trots
zijn mooie woorden meer pijn aan zijn dubbeltjes schijnt
te lijden dan alle zieken tezamen.
Soms davert het door de lucht, dat het geestelijke
voorop moet, maar wat is dat anders dan woordenpraal,
waar juist diezelfde menschen aan het meest brute
materialisme vrij den voorrang laten
Gij zocht geen oplossing der linancieele bezwaren
gij wilt ze niet, want gij kunt ze zoeken in een matige
progressie in de inkomstenbelasting, in een poging tot
opheffing van het gymnasiummogelijk in een kombi-
natie met andere gemeentengij poogt niets van dat
alles, maar drukt de zaak gewoonweg dood.
Maar dan ook rust op u de volle verantwoording
voor alle gevaren, waaraan de verpleegden blootstaan.
De redevoering van De Bruin werd met pijnlijke ge
latenheid aangehoord door de rechterzijdegeen der
aangevallenen had behoefte zich te verdedigen. De
nieuwe burgemeester, de heer Honnerlage Grete,
waagde later een zwakke poging tot rechtvaardiging
der oppositie, maar moest na repliek van De Bruin
verschillende zijner beweringen terugnemen, zoodat er
zoowat niets van overbleef.
De heer Evers (kath.) scheen door de rechterzijde
aangewezen te zijn als haar woordvoerder. De man is
apotheker en kwam nu als een deskundige poseeren.
Typhus-lijders behoeven niet geïsoleerd te worden,
lijders aan venerische ziekten evenmin en voör tuber-
kulose-lijders was het zelfs zeer nadeelig.
Dr. Ris nam den apotheker hard over de knie en
kegelde één voor één z'n beweringen omver. De heer
De Groot wees nog op den zedeljjken plicht der gemeente
en het debat was voor de rechterzijde zoo'n finale
nederlaag, dat de heereu met hun figuur verlegen schenen.
Drie der rechtsche raadsleden, de heeren Beukers,
Van der Meer en Klein, stemden tenslotte vóór het
voorstel, waardoor de stemmen staakten (10—10). De
heer Van der Velden (anti-rev.) had de vergadering
verlaten.
Na dit heftig debat las de heer dr. Brants zijn af
scheidsrede, waarop de gewone plichtplegingen volgden,
's Avonds zou de raad in intiemen kring nog met den
scheidenden burgemeester samen zijn, aan welke bijeen
komst, naar wij vernemen, onze partijgenoot De Bruin
heeft geweigerd deel te nemen, op grond, dat de raads-
meerderheid in andere gevallen ook geen samenwerking
met hem wenscht.
Metaalbewerkers. Op Vrijdag den 23en Sept.
j.l. is door de afdeeling Schiedam van den Alg. Ned.
Metaalbewerkersbond eene openbare vergadering belegd,
waar door den heer W. F. Dekkers, bondsvoorzitter,
het onderwerp behandeld werd„Onze actie voor lots
verbetering en de antwoorden der patroons."
Ofschoon de vergadering niet zoo druk bezocht was
als wenscheljjk is, de serenade aan den heer Honnerlage
door zijn „goede" Volksbonders heeft zeker op het
bezoek invloed gehad, lijkt het ons noodzakelijk een
eenigszins uitgebreid verslag te geven.
Nadat de voorzitter de vergadering met een kort
woord geopend had, begon Dekkers er op te wijzen,
dat er een geruimen tijd moest verloopen, vóór dat de
actie haar hoogtepunt bereikt zou hebben. Er moet
eerst een geruimen tijd gewerkt worden, voor dat de
betrokken arbeiders iets voor de actie gaan gevoelen.
In de eerste plaats is noodig, dat de arbeiders kennis
krijgen van de gestelde eischen. Dan moet hun het
geloof gebracht worden dat de patroons aan de eischen
gehoor zullen geven, als de betrokken arbeiders zelf
medewerken en zij de resultaten zien, op andere plaatsen
behaald.
Van de patroons waren geen antwoorden ingekomen.
Dit was echter niets, volgens spreker. Aan de hand
van de gevoerde acties te Gouda, Leeuwarden, Vlis-
singen en Middelburg toonde spr. aan, dat het van de
patroons gewoonte was, om zoolang mogelijk de eischen,
door de arbeiders gesteld, te negeeren. Van deze 4
plaatsen waren gezamentlijk 4 antwoorden ingekomen.
Vervolgens begon spr. de eischen, door den bond ge
steld, te bespreken. Voorop stellen wij de loonsverhoo-
ging, ofschoon van een loonsverhooging niet gesproken
kan worden, daar de gevraagde 2 centen een aanvulling
op het tekort is.
In de jaren 1908 en 1909 hebben er geen noemens
waardige loonsverhoogingen plaats gehad. In plaats
dus van 2 centen loonsverhooging, behoorden wjj 4
centen te vragen. In het geheele land wordt de eisch
van 2 centen loonsverhooging gesteld en nergens vindt
zij érnstige tegenkanting. Spr. besprak de moreele zijde
van de loonsverhooging door er op te wijzen, dat deze
eisch een levenskwestie voor den bond en voor de
strijdende arbeiders is. Door de lage loonen in het
klein-bedrijf betaald, is het voor de groote patroons
gemakkelijk onderkruipers te krijgen.
Vindt de eisch tot loonsverhooging geen scherpe
tegenkanting, anders gaat het met de eisch voor de
verkorting van den arbeidsdag. De kapitalistische klasse
begrijpt te goed, dat de verkorting van arbeidstijd een
verlies voor haar beteekent. Loonsverhooging kan weer
verhaald worden op de arbeidersklasse, met verkorting
van den werktijd gaat dit echter niet. Het is echter
voor de arbeiders noodzakelijk ook bij dezen eisch schrap
te staan. Spr. verwachtte vhn deze regeering de eerste
12 jaar niet veel, ofschoon de eisch van den tienurendag
door de R. K. arbeiders stevig gevoerd wordt. Ook
wees spr. er op dat de eisch van den tienurendag geen
socialistische eisch was, doch een eisch door de practgk
geboden. Spreker wees op tal van fabrieken waar 10
uur per dag gewerkt wordt, terwijl er jaarlijks 30 tot
40 winst gemaakt wordt.
Verder besprak spr. den eisch, gesteld voor het over
werk, uitbetalen van de Christelijke feestdagen eo
Zaterdags te vier uur de fabriek stop te zetten.
Spr. noemde eenige plaatsen op waar de christelijke
feestdagen uitbetaald werden, b.v. te Tiel.
Spr. wees ook op de ingekankerde gewoonte van de
kapitalistische klasse om zooveel mogelijk het stukwerk
in te voeren. Uit de praktijk kon spr. voorbeelden
aanhalen dat de patroons dit stelsel alleen toepassen,
om zooveel mogelijk winst nit de arbeiders te halen.
Bij dit stelsel zijn de arbeiders niets anders als winst
objecten. Er moet veel intensiever gewerkt worden
door de arbeiders, terwijl het loon steeds naar beneden
gedrukt wordt. Alle misères van den bond, vinden
meestal hun oorzaak in het stukwerk.
Vervolgens besprak spr. het grootbedrijf. In het
grootbedrijf heerschte op het oogenblik eene ongekende
slapt6. En nu voelen de arbeiders de slagen van de
zweep. Voor vele arbeiders was dit echter wel eens
goed, omdat ze op deze manier alleen voelen dat het
kapitalisme niets of niemand ontziet. Spr. zag nn de
arbeiders van v. d. Giezen door de straten van Amsterdam
loopen, die o zoo gaarne de steun van den bond zonden
willen hebben, doch toen de bond in actie was, verlieten
zij den bond of verrieden hem.
De patroon Vuyk verbood zelfs „zijn" arbeiders op
den lijsten van den bond te teekenen.
Of b.v. de Firma Smulders het H B. gehoor zon
geven, kon spr. niet zeggen, doch dat is geen schande
voor het H. B., wel voor de arbeiders van deze Firma.
Zij zullen misschien te laat begrijpen dat al het mooie
gedoe, niets anders is om de arbeiders van hun strjjd
af te houden. Men ziet het aan de modelfabnek van
den heer Stork te Hengeloo.
Spr. besprak een verslag van een gehouden personeel-
vergadering op deze fabriek. De arbeiders hadden niets
in te brengen doch er was volgens den voorzitter (den heer
Stork goed gewerkt. 132.000gulden zuivere winst!
Van deze overwinst kregen de arbeiders niets. Zelfs
was er 1000 gulden tariefwerk minder uitbetaald
dan moest gebeuren.
Spr. sloot met een opwekking aan de leden om zoo
te werken, dat de arbeiders medezeggingschap krijgen
over de voorwaarden waaronder zij moeten werken.
Kun»t aan het Tolk. Voor een goed bezette
zaal gaf een gehalveerd gezelschap van Van Eijsdea's
tooneelisten Maandagavond „Het huwelijk van juffrouw
Beulemans", een nieuw vertaald stuk, waarvan de
strekking vrij juist is weergegeven in een recensie van
het Nieuws van den Dag, opgenomen in het blaadje
van „Kunst aan het Volk".
Van het stuk kan men kortweg zeggen„'t is luchtig
en kluchtig". De moraal is schraal; de combinaties
der gebeurlijkheden vragen nog al eens de toegevendheid
van het publiek, er komt een lieve scène -in voor, als
Suzanna. haar aanstaande overhaalt om naar zijn „vrien
dinnetje" te gaan en zijn kind een vader te geven.
Meneer de eere-president, het type van een brave kaas
boer, die verschrikkelijk lastig kan wezen, maar toch
de verdienste bereikt van kleur aan dit blijspel te geven,
bleek een zeer kneedbaar mensch te zijn bij de onder
handeling over de huwelijksvoorwaarden. Als de papa
van den bruidegom maar vertelde dat bij de f 50.000.-
bruidschat, de papa van de bruid ook nog te zorgen
had voor de huwelijksreis, voor het diner, voor het
meubilair enz. enz., dan stelde onze kaasboer zich al
tevreden met de vraag te stellen, of-ie dat wel zeker wist.
Enfin, de humor loopt er natuurlijk af en het publiek
heeft ongetwijfeld een prettigen indruk van de entrée
in dit seizoen van „K. a. h. V." meegenomen.
De heer Koopmans opende bij afwezigheid van den
len voorzitter van Leeuwen, met een toepasselijk woord.
Ons feestavondje van Zaterdag is goed geslaagd,
Alleen het bezoek nad grooter kunnen zijn. Te 81/,
.uur werd op de piano de inzet gedaan met de socia-
listenmarsch en Internationale, welke door de bezoekers
lustig werd meegezongen. Daarna kregen we het
Delftsche duo, onze partijgenooten Brouwer en Dortweg
te hooien. Ze vielen met hun voordrachten goed in den
smaak van het publiek, na ieder stukje kregen ze dan
ook een welverdiend applaus. Na de pauze kregen we
een pantomime te zien. Een leuke pantomime, welke de
lachspieren danig in beweging bracht. Te ongeveer 12
uur werd een aanvang gemaakt met dansen, met het
welk door de liefhebbers nog een gezellig uurtje werd
doorgebracht.
Wij hopen dat onze ijverige feestcommissie spoedig
weer met' een avondje voor den dag komt, en spreken
den weusch uit dat het bezoek dan beter mag zijn.
De serenades. Den laatsten t\jd worden we nogal
eens vergast op een serenade door de een of andere
