FEUILLETON.
De zonderlinge ervaringen van een
Katholiek werkman.
Stel niet uit tot morgen, wat ge
heden voor onze bazar doen kunt
Uit Vlaardingen.
ook naar voren, dat hij, inplaats van zooals de gewoonte
is, tot hem een woord van dank te richten, zyu spijt
te moeten betnigen,dat de spr. zijn bp uitstek leerzame rede
zoo moest bekorten. Hij wees er echter op, dat partij
genoot Jalink gaarne bereid was, de aanwezigen nog
eenigen tijd aangenaam bezig te houden met het ver-
toonen van lichtbeelden, in hoofdzaak platen uit de
„Notenkraker".
Hieraan werd door Jalink voldaan, waarbij hij tevens
een krachtig woord voor de petitionnementsactie sprak.
Dinkelaar sloot met een woord van dank aan de aan
wezigen.
De zaal was goed bezet.
Het jaarfeest van de afdeeling Schiedam van den
Alg. Ned. Metaalbewerkersbond zal gehouden worden
op den 4 Februari a.s. in de zaal van den Officierentuin.
Medewerking hebben reeds toegezegd de arbeiders-
muziekvereeniging „Tot steun in den Strijd'' uit Rot
terdam en de arbeiders-tooneelvereeniging uit Utrecht.
De feestrede zal uitgesproken worden door den heer
W. F. Dekkers. Het belooft een mooie avond te worden.
Fabrieksarbeiders. Nogmaals vestigen wij
de aandacht op de vergadering voor fabrieksarbeiders,
welke belegd wordt door de Vereeniging van Fabrieks
arbeiders op Zondag 22 Januari a.s., des avonds
6 uur in Constantia. De arbeiders van de Kaarsen
fabriek, Chemische fabriek, Gist- en Spiritusfabriek,
Meelfabrieken en de plaatswerkers op de Glasfabrieken
kunnen en moeten zich organiseeren in de Nederl.
Vereeniging. Alle organisaties voeren actie's voor
loonsverhooging de fabrieksarbeiders blyven verstoken
omdat zij niet georganiseerd zijn.
Wy lezen in De Drarikbereider
By ons onderzoek naar loon en arbeidsduur in de
verschillende branderyen bleek de toestand by de firma
Hazekamp en Co. wel het slechtst. Onze afdeeling
besloot daarom een onderhoud bij de firma aan te vragen
zjj zelve zou plaa's en tijd kunnen bepalen.
Waar wij zoovele keeren hooren dat arbeiders onbeleefd
eu heeren patroons zoo beleefd zijn, hadden we een
antwoord van den heer Hazekamp verwacht. Hoe
werden we in onze hoop teleurgesteld, want de heer
Hazekamp antwoordde niet. Of de heer Hazekamp nu
onbeleefd is? We zullen erger aantoonen.
Op een later gezonden schryven antwoordde deze
flrma, dat zy een onderhoud niet noodig achtte, temeer
waar zy sedert kort branderijen exploiteerde. De af
deeling was nu van meening, dat de duur van het
patroon zyn er al weinig aan af zal doen, of eenige
grieven besproken en opgelost kunnen worden. Op dien
grond togen we dan ook naar de firma, waar we te
woord werden gestaan door een ons onbekend heer, die
vrij norsch te verstaan gaf, dat ons bezoek hem niet
Het was al jaren geleden, dat ik met Jozef Last
drager kennis maakte.
Hy werkte toen in Venlo op 'n fabriek. Tk woonde
naast hem.
Onze kennismaking was maar oppervlakkig en kort
van duur, want al zeide hy het niet ronduit
Jozef vertrouwde my niet erg. Hy had wel niets tegen
my persoonlijk, doch hij wist dat ik 'n „rooie" was en
daarom had hjj 'n vermoeden, dat ik tot de speciale
vrindjes van den duivel behoorde. En toen ik hem
eens vertelde, dat ik dien mynheer zelfs in 't geheel
niet kende, keek hy me aan met 'n gezicht, alsof hy
dacht: „Praat jij maar toe, Hubert, je denkt zeker
dat je mij alles kunt wijs maken. Maar dat zal je
niet "glad zitten, want Jozef is zoo dom niet als hy
er uit ziet."
Nu was Jozef inderdaad volstrekt geen uilskuiken.
Het weinige, dat hy van den schoolmeester en van
heer pastoor had geleerd in zyn korte jeugd want
al heel jong werd hij naar de fabriek gestuurd was
hem goed bijgebleven en zelfs geen Papendrechtsche
deskundige zou hebben durven beweren, dat hij een
imbecil was.
Van sommige dingen wist hy zelfs bijzonder veel.
Eens vertelde hij me, dat er altijd armen en ryken
hadden bestaan en dat dit altijd zoo zou blijven. Om
zoo iets te kunnen beweren, moet je flink op de hoogte
zijn van de wereldgeschiedenis. Daarvoor toch moet
je niet alleen zoo'n beetje weten hoe de maatschappij
vanaf de schepping was ingericht, maar ook hoe dit
in de toekomst zal wezen.
zeer welkom was. De patroon was niet op het kantoor en
er werd op onze vraag, waar mijnheer woonde, den Haag
genoemd. We togen naar den Haag en vervoegden ons
ten huize van den heer Hazekamp, waar wij een lang
gezicht trokken, de heer Hazekamp dito toen
we in den heer Hazekamp herkenden den heer, die ons
te Schiedam „niet thuis" had gegeven.
De heer Hazekamp had echter geen tijd, waaruit wy
concludeerden, dat de heer Hazekamp ons liever niet
dan wel zag.
Nu doet zich de toestand voor, dat het bedrijf van
den heer Hazekamp moet worden ingekrompen neemt
iemand ons kwalyk dat wij iets anders denken?
waarvoor een georganiseerd lid moet worden ontslagen,
volgens den meesterknecht omdat het zyn schuld was,
dat er schrijverij in De Drankbereider plaats vond over
toestanden aan de jeneverfabriek, firma Hazekamp en Co.,
dat natuurlijk de heer Hazekamp, wien we na eenige
malen van mislukking toch te spreken kregen,
ontkende.
Veel resultaat bereikten we niet, de heer Hazekamp
zou dan nog eens overwegen, of niet de jongste voor
ontsl-ig in aanmerking kwam, dat immers eerlijk zou
zyn als er van inkrimping sprake is. Doch zooals was
te voorzien moest ons lid er uit.
Een gevoelige slag is dezen arbeider toegebracht, die
ruim den tijd heelt de balans van het afgeloopen jaar
op te maken.
Het batig saldo ligt by den heer Hazekamp in de
brandkast.
Tot zoover onze
volkomen eens zyn,
onbeleefd was.
correspondent, met wien we het
dat de heer Hazekamp meer dan
Doch aan wien óók de schuld? In de eerste plaats aan
de arbeiders van Hazekamp en in de tweede plaats aan alle
brandersknechten te Schiedam, die vergeten „heden gy,
morgen wy," en, doordat zjj verre van de vakvereeniging
blijven, den heer Hazekamp in de gelegenheid stelden,
ongestraft een zyner arbeiders op straat te trappen.
De daad van Hazekamp staat mede onder verant
woording van alle ongeorganiseerde brandersknechten,
die zoolang getrapt moeten worden blijkbaar, totdat
tartensmoe, de vuist moet worden gericht. En van dat
richten zyn we zeker. Eens zal de tyd komen, dat de
jeneverkoningen hun rekening zullen moeten vereffenen
met de uitgemergelde jeneverslaven.
't Is te begrijpen, dat hy van het socialisme niets
wou hooren. Als ik daarover wou beginnen, dan zei
hy direct
„Hoor eens Hubert, wanneer je goede vrinden met
my wil blijven, dan zwyg je over dat onderwerp. Ik
ben goed katholiek opgevoed en ik wil als goed
katholiek sterven. En mijnheer de pastoor heeft me
gezegd, dat wie naar de praatjes van de socialisten
luistert, die heeft alle kans zyn geloof te verliezen en
daarmee zyn zaligheid te verbeuren. Doe geen moeite
man, ik zal my nooit door jullie laten lymen."
Jozef had n. m. een vaste leefregel, waarvan hy
nimmer afweek.
Dezevolg in alles de leiding van uw pastoor. Doe
ook op politiek gebied geen stap, zonder eerst hem te
hebben gevraagd of hjj dien goedkeurt en handel ge
lijk u gezegd zal worden.
En daar zyn Venlosche zieleherder op zekeren dag
zeide: „Jozef, je moet nooit meer met je buurman
Hubert spreken en allen omgang met hem afbreken,"
begon hy van dat uur af my stelselmatig te ontwijken
en liep altijd 'n straatje om wanneer hy my meende
te zien aankomen.
Ik was dus wel verwonderd, dat, toen ik hem onlangs,
na jaren, weer ontmoette, hy op my afkwam en vroeg
of ik nog wist wie hy was. En ik was nog veel ver
baasder, toen hy mij vertelde, dat hy het plan had
flink wat handteekeningen voor het Volkspetitionnement
te gaan verzamelen.
„Wel, dat vind ik uitstekend", zei ik.
„Zie je", begon hy toen, „je zult misschien denken
dat had ik van dien braven roomschen Jozef niet
gedacht
„Och", onderbrak ik hem, „waarom? Voelt 'n
roomsche arbeider dan niet dat de werkersklasse onder
drukt wordt, dat zij meer macht moet hebben wil zij
eenige verbetering in haar lot bereiken en dat het
kiesrecht een middel is om die macht te verkrijgen
De herren zyn door hun daden aan die spoedige
vereffening zelve het meest bevorderlijk.
Van een „Mokerlezer" ontvingen wy een ingezonden
stuk, waarin dezelfde dingen gezegd worden. Wij
volstaan echter met het bovenstaande stukje over te
nemen. Het is by den heer Hazekamp geen eldorado.
Doch aan wien de schuld? De vakorganisatie, die paal
en perk kan stellen aan zulke toestanden, wordt door
de belanghebbende genegeerd.
Branderjjslaven, hoe lang zult gy zulke toestanden
gedoogen?
Op huisbezoek. Eenige groepjes huisbezoekers
hebben een week werken achter den rug en de eerste
volgeteekende lijsten zyn reeds terugbezorgd.
Merkwaardig zyn soms de ervaringen, die sommige
huisbezoekers daarbij opdoen. Over 't algemeen mag
over de ontvangst, die onze menschen ten deel valt,
niet geklaagd worden, al bereikt ons dan at en toe
wel eens een klacht over een onhensche behandeling.
Er zjjn nu eenmaal nog altjjd menschen, die zoo weinig
begrip hebben van de eischen der burgerlijke beleefd! eid,
dat ze onze lui niet eens in den gang laten komen maar
ze deftig in de kou laten staan. Sums ook wordt men
bedrogen, 't Ergste staaltje dat we daarvan hoorden
is van iemaud, wiens zoon kwam zeggen dat papa
eenige dagen van huis was, terwjjl een minuut later
papa zelt de tekst van het petitionnementsadres terug
kwam brengen. Zou dat heer nu werkelyk denken dat
hy van ons af is
Het meest hebben onze huisbezoekers te vechten
tot nog toe althans tegen onverschilligheid en moe
deloosheid. Zelfs daar waar men verwacht principieele
tegenstand (christelijke dan) te ondervinden, daar ont
waart men al by het begin van het gesprek een zekere
onwilligheid om de teleurstelling, door eigen politieke
medestanders ondervonden, te erkennen en men eindigt
er gewoonlijk met de klaagtoon aan te hooren dat het.
wel net eender zal blijven, welke party ook aan de
regeeringstafel zit.
Op een anderen keer zit de tegenstand die men
ondervind in het feit, dat vrouwen mee worden uitge-
noodigd te teekenen en dat ook onbeperkt vrouwen
kiesrecht wordt gevraagd. De vrouw moet achter den
man staan en heeft niets te zeggen, is de opvatting
die in velerlei toonaarden wordt gehoord en tegen zulk
een meening helpt alleen een krachtig pleidooi voor de
rechten der vrouw als mensch, als opvoedster van een
toekomstig geslacht, als burgeres, terwijl mede natuurlijk
gewezen kan worden op het misbruik dat door de
heerschende klasse gemaakt kan worden van de uit
sluiting der vrouw, omdat deze precies hetzelfde liedje
zingt, maar dameskiesrecht intusschen wel wil in
voeren.
Natuurlijk voelt hij dat, zoo goed als een ander. Eu
wanneer hy daarbij nog weet, dat het algemeen kies
recht volstrekt niet strijdig is met het katholieke geloof,
dat de Heilige Thomas van Aquino heeft verklaard,
dat allen het kiesrecht behooren te bezitten en dat deze
woorden door mannen van onverdacht katholieke
beginselen geheel wordt onderschreven, dan spreekt
het vanzelf
„Jawel", sprak Jozef,
Maar je weet ook wel,
„zoo denk ik er ook over.
dat ze mij vroeger niet aan
komen met iets dat van de socialisten
boord moesten
uitging."
„Dat is waar", zei ik, „en ik zou wel eens willen
weten, hoe je nu tot 'n beter inzicht bent gekomen en
wie je daarvan overtuigd heeft. Want, onder ons
gezegd, je was vroeger nogal hardleersch op sommige
punten."
„Dat hebben myn pastoors gedaan", antwoordde Jozef.
„Wat
„Ja, dat is toch heusch waar. En ik zal je vertellen
hoe dat in zyn werk is gegaan.
Kort nadat onze kennismaking in Venlo een einde
nam, werd de fabriek waar ik werkte stop gezet en
moest ik de wereld in om aan de kost te komen. Ik
kreeg 'n plaats op 'n fabriek in Crefeld, in Pruisen.
Ik werd daar natuurlijk lid van de katholieke gezellen-
vereeniging. Op een van de eerste vergaderingen die
ik by woonde, kwamen de Rijksdagverkiezingen ter sprake
en toen vernam ik, dat daarvoor het algemeen
kiesrecht bestond. Nou, ik had in Venlo altijd
gehoord, dat dit een socialistische en verderflyke zaak
was en zei tegen m'n kameraden, dat wy katholieke
arbeiders daar eens flink tegen moesten ageeren. Tot
m'n groote verbazing werd ik door allen uitgelachen,
en ik werd zelfs voor dom Hollandsche rundvee uit
gemaakt. Ik dacht„Daar zal ik eens met den pastoor
over spreken."
Slot volgt.
mj v.rtP
hM/ttrm
Algemeen Kiesrecht voor Mannen en Vrouwen.
