Huish. Vergadering
No. 3.
Zaterdag 16 Maart 1912.
12e Jaargang
SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM.
De Moker
Afd. Schiedam S. D. A. P.
VerspreidersVerspreiders
Het Bouwwetteke.
Wekelijksch Overzicht.
ABONNEMENTSPRIJS:
35 cent per kwartaal I
franco per| post 40 cent bij vooruitbetaling.
12 cent pair maand
Losse nummers 3 cent.
Redactie- en Administratie-adres
(jEBOVW „CONSTANTIA".
Ingezonden stukken voor het eerstv. nummer moeten
n i t e r 1 ij k Dinsdagsavonds 9 uur in ons bezit zpn.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar:
Te Schiedam Nieuwsticht N.Z. 32
Zalmstraat 22.
„Constantia", Boterstraat 30.
Te Vlaardingen J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
op Zondag 24 Maart, 's morgens
ten ÏO nnr in „Constantia".
AGENDA
1. Opening. Notulen.
2. Ingek. Stukken. Mededeelingen.
3. Fin. verslagen ,,Constantia", Afdeeling, Alg. Kies
rechtfonds, „Kunst en Strijd" en De Moker.
4. Benoeming Congres-afgevaardigden.
5. Behandeling Beschrijvingsbrief en Amen
dementen.
6. Rondvraag.
Aller opkomst dringend gewenscht.
Met nadruk brengen wij in herinnering dat ieder
partijgenoot het recht heeft introducees mede ter verga
dering te brengen.
Het Bestuur,
J. van 't Zelfde,
Secr.
6500 manifesten inzake „De stand van
den Kiesrechtstrjjd" moeten
Dinsdagavond 19 Baart
accuraat verspreid worden.
Minstens 5© verspreiders worden om 8 nnr in
„Constantia" verwacht.
Voor het Algemeen Kiesrecht
Het Bestuur afd. S. D. A. P.
Wat is dat voor een ding zal menigeen vragen die
nu niet alle dagen de politiek volgt. Wij zullen 't u
zeggen het Bouwwetteke is niets meer of minder dan
een thans door de 2e Kamer aangenomen wetsontwerp,
om de bijzondere scholen wat meer geld uit de schat
kist te geven. Dr. Kuyper heeft die naam uitgedacht,
misschien om daarmede te kennen te geven dat het
weer zoo'n onnoozel kleine zaak gold, dat best zoo
even terloops zou kunnen worden behandeld. Daarom
dat verkleinwoord er bij.
De zaak is deze. De bijzondere schoolbesturen zitten
nog altijd, naar hun zeggen, voor groote financieele
moeilijkheden bij het stichten van bijzondere scholen.
Niettegenstaande de wet van 1901 van Borgesius en
de wet van 1905 van Dr. Kuyper, hen reeds
een aardig duitje in den schoot geworpen had,
bleef de honger naar méér subsidie nog steeds voort
duren. Nu had het z.g. christelijk ministerie een wets
ontwerp gemaakt om voor bijzonder scholenbouw 2 ton
méér beschikbaar te stellen. Nu zou dat geld geven
voor onderwijs een prijzenswaardige zaak wezen, wanneer
iedereen overtuigd kon zijn,
dat het werkelijk voor het onderwijs gebruikt werd
dat het peil van het volksonderwijs daardoor werd ver
in geen arbeidersgezin van Schiedam
hoogd. Maar wat is het geval De Staat subsidieert
het bijzonder onderwijs zonder dat de Staat zeker weet,
dat de gelden voor het onderwijs gebruikt worden.
Het openbaar onderwijs staat onder controle van de
regeering. Niet dat we het openbaar onderwijs in alle
opzichten goed achten, want daaraan ontbreekt ook nog
al een en ander en kan nog veel ten bate der arbeiders
kinderen verbeterd worden. Maar in elk geval staat
dat onder controle der regeering. En daar de regeering,
volgens de grondwet, verplicht is overal voor voldoend
openbaar onderwijs te zorgen en van hare daden reken
schap heeft af te leggen aan de volksvertegenwoordiging,
gaat het daarbij nu niet zoo vlot dien plicht te ver-
waarloozen. Dat die plicht wel eens in verdrukking
komt, voornamelijk onder een z.g. christelijk bestuur,
daarover zullen we het nu niet hebben. Het openbaar
onderwijs heeft dit voor, dat ieder er van gebruik kan
maken voor zijne kinderen.
Maar wat ziet men bij het bijzonder onderwijs Wij
erkennen dat er nu eenmaal menschen zijn die meenen
voor het kind beter te doen dit naar een bijzondere
school te zenden. Sinds de schoolwet van 1878 heeft
het steeds aan ieder vrijgestaan zijn kinderen naar een
bijzondere school te zenden en stond het eveneens vrij
zoodaiige scholen te stichten. Tot in 1889 de wet
Mackay kwam, kregen deze scholen echter geen Staats
subsidie, hetgeen toen is ingesteld en verder bij de
bovengenoemde wetten van 1901 en 1905 is vermeerderd.
Zoolang de bijzondere school geen of weinig subsidie
kreeg, kon het bijzonder onderwijs zich niet zoo heel
ver uitbreiden. Na 1905 is lat anders geworden, als
men rekent dat sinds dat jaar tot heden bijna 400 nieuwe
bijz. scholen zijn gesticht. Was dat noodig, waren er
dan zoovele kinderen van onderwijs verstoken zal men
vragen. Wel neen, er zullen wel kinderen geweest zijn
die van onderwijs waren verstoken, doch dat gebeurt
thans nog wel, b.v. bij snelle uitbreiding eener gemeente,
als het gemeentebestuur niet op tijd voor voldoende
schoolruimte zorgt. Doch de kinderen, welke thans de
400 nieuwe bijz. scholen bevolken, zijn gehaald van de
openbare en van andere bijzondere scholen. Het ligt
in den aard van het krentenwegende gedeelte van het
Nederlandsche volk om alles van den smalsten kant te
bezien en te doen.
De kinderen moeten reeds gescheiden worden
naar de godsdienstige meeningen der ouders. En nu
weten we allen met hoeveel godsdienstige secten ons
lief vaderlandje is gezegend. Het resultaat van dit alles
is, dat de scholen kleiner worden, dat, waar eenmaal
in een gemeente een openbare school stond, waar voor
ieder leerjaar in iedere klasse een onderwijzer les gaf
na de scheuring in twee of meer scholen één onder
wijzer te staan kwam voor twee of meer klassen. Dat
ziet men zoo in de steden niet, doch op de dorpen
komt dat veel voor. Het gevolg daarvan is, dat
het onderwijs duur en slecht wordt.
Voor de bezittende klasse is dat niet zoo erg. Die
zorgen er wel voor dat hunne kinderen, hetzij door hen
privaatonderricht te geven, hetzij ze naar de z.g.n. standen
scholen, rijkelui'sscholen, ta zenden, toch goed onderwijs
ontvangen.
Er wordt altijd wel gezorgd, dat kinderen van de
bezittende klasse goed onderwijs krijgen, zoowel bij het
openbaar, als bij het bijzonder onderwijs. Zij, die het
loodje leggen, dat zijn de arbeiders.
En dat alles wordt nu mogelijk gemaakt door de
subsidie uit de Staatskas gegeven aan de bijzondere
scholen. Ieder, die een
25 a 30-tal kinderen bijeen kan trommelen,
kan er toe overgaan een school te stichten en heeft
recht op subsidie. Men kan begrijpen, dat het onderwijs
van arbeidskinderen op zoo'n schooltje niet tot zijn
recht komt. De subsidiejagers gaan evenwel maar door.
Wil de minister 2 ton beschikbaar stellen, deze som
was de heeren der rechterzijde niet genoeg. De heeren
v. d. Molen, anti-rev., v. Wijnbergen, Kath. en Henke-
mans, Chr.-Hist., hadden een amendement ingediend om
nog 31/, ton daarbij te voegen,
mag „De Koker" ontbreken!
ADVERTENTIËN: 71/, cent per regel.
Arbeidersverenigingen 3 cent per regel.
Bjj abonnement belangrijke korting.
en dus een ronde som te maken van een half millioen
gulden.
Het zit er dus nog al aan, zou men zeggen. Wel ja,
echte, klerikale subsidie-vreters krijgen nooit genoeg.
Aan de arbeiders, zoowel christelijk als paganistisch,
ligt het er op te letten, dat het staatsgeld goed besteed
wordtdat hun kinderen goed en degelijk onderwijs
ontvangen hetzij dan in openbare of bijzondere scholen.
Wanneer dat het geval is, dan kunnen wij Soc.-Dem.
het gerust aan het verdere leven van den jongen arbeider
overlaten, dat deze zijn positie in de maatschappij zal
begrijpen. Vele partijgenooten, en niet de slechtste, die
thans met ons mee strijden, hebben hun eerste onder
richt op bijzondere scholen gehad. Wij zijn voor bijzonder
onderwijs niet zoo bevreesd De arbeidersklasse en
daarmede de S. D. A. P. heeft echter groot belang bij
goed, deugdelijk onderwijs omdat de arbeidersklasse
in staat moet worden gesteld haar taak in de toekomst
te vervullen.
Wij wenschen de subsidie-jagers daarom smakelijk eten
BUITENLAND.
De beweging in Engeland. Rotsvast staan de stakers.
Er is nergens van eenige weifeling een spoor. De Engel-
sche avondbladen van gisteren hebben hoop op een
beëindiging van het konflikt nu gisteren, onder leiding
van Asquith, vertegenwoordigers der beide partijen heb
ben gekonfereerd. De konferentie wordt heden voort
gezet. Uit her deelnemen aan de konferentie van de
mijneigenaars, die vooraf afzonderlijk vergaderden, moet
worden afgeleid, dat zij aan het principe van het mini
mumloon althans niet meer wenschen te tornen.
Officieele mededeelingen over de gemeenschappelijke
konferentie van gisteren zijn er niet. En evenmin mede
deelingen van deelnemers aan de bespreking.
Het bestuur van den Mijnwerkersbond heeft zich
genoodzaakt gezien, in een openlijke verklaring scherp
protest uit te brengen tegen de leugens, die de pers
over de houding der arbeiders rondstrooit en in het
bijzonder ook beslist het gerucht tegen te spreken, als
zouden de leiders der Arbeiderspartij gepoogd hebben
druk uit te oefenen op de mijnwerkers, om dezen meer
tot toegeven gezind te maken. Dat gerucht is overigens
ook door de Arbeiderspartij openlijk tegengesproken,
waarbij gevoegd is dat, gelijk van zelf spreekt, de Arbei
derspartij den strijd der mijnwerkers in elk opzicht tot
het zegevierend einde zal ondersteunen.
Het aantal door kolengebrek ontslagen arbeiders in
andere beroepen wordt nu op ongeveer 600.000 geschat.
Daarvan behooren meer dan 200.000 tot de staal-, ijzer
en blikindustrie, 60.000 tot de pottenbakkerij, 75.000
tot de textielindustrie, 37.000 tot het spoorwegpersoneel,
35.000 tot de bootwerkers, 25.000 tot de zeelieden,
25.000 tot de jute-industrie en 24.000 tot het bouwvak.
Deze cijfers kunnen echter niet op groote nauwkeurigheid
of betrouwbaarheid aanspraak maken. De meeste gevallen
waarin bedrijven stopgezet worden, zijn tot dusver te
wijten aan zorgeloosheid of opzet der ondernemers. Waar
de ondernemers, zooals te Londen, de noodige voor
bereidingen troffen, is de staking tot dusver zonder
ernstige resultaten gebleven. De volgende dagen verwacht
men intusschen op groote schaal verdere stopzetting
van bedrijven in haast alle vakken en deelen van het
land.
Uit Duitschland. Volgens het Waldenburger Neue
Tageblatt hebben de mijneigenaars in Neder-Silezië be
sloten den mijnwerkers van 1 April af vrijwillig Ioons-
verhooging toe te staan in dezen vorm, dat het loon
terugkomt tot het bedrag van 1908, het hoogste dat
tot nu toe is betaald.
De beweging in België. Het nationale komitee
van den bond van mijnwerkers heeft besloten den 24en
Maart een kongres te Brussel bijeen te roepen, ten einde
een minimum loon te eischen en een loonsverhooging
van 15 procent.
Werft daarom lezers voor ons blad!
DE MOKER