Tekst: Henk Slechte
Foto's: Han Dijkstra
In de collectie van het Bloembollen
museum bevindt zich een negentiende
eeuws affiches waarmee het Franse
Syndicat des Chemins de Fer reclame
maakte voor haar reizen naar Nederland.
Flet toont een land zoals wij dat vandaag
de dag nog steeds graag aan
buitenlanders verkopen: vanuit een
pittoresk landschap dat louter schijnt te
bestaan uit bollenvelden, zeventiende
eeuwse steden en gezichten op de Vecht.
Een landschap waarin de molen
vanzelfsprekend niet ontbreekt.
Maar de molen is niet die industriële
stellingmolens waarvan
twintigtal bezat.
Integendeel, daarvoor
hadden de in romantiek
geïnteresseerde
negentiende-eeuwse
reizigers geen
belangstelling.
S
Schiedam er een
Musis 20
ZO MOOI... EN
DE SCHILDERS
co
i
In de 19de eeuw verschenen
talrijke boeken met
bloemrijke, gedetailleerde en
soms verbaasde verslagen van
reizen die buitenlanders door
Nederland maakten. Naarmate
het reizen, dankzij de komst van
de treinen en de verbetering
van het wegennet,
gemakkelijker werd, zwol de
stroom geïllustreerde
reisliteratuur aan. De nieuwe
Haarlemmermeerpolder, de
zeventiende-eeuwse schilderijen in het Trippenhuis (tot 1885
het Rijksmuseum) in Amsterdam en het Mauritshuis in Den
Haag, de middeleeuwse kunst in Museum Boijmans in
Rotterdam, de bakstenen huizen langs de grachten in Delft,
Leiden, Utrecht en Amsterdam, de schilderachtige dorpen
Overschie en Broek in Waterland, de bollenvelden tussen
Haarlem en Leiden, de vissersdorpen langs de Noord- en de
Zuiderzee, en de molenlandschappen van Dordrecht,
Rotterdam, en de Zaanstreek werden uitgebreid en lyrisch
beschreven.
Schiedam werd op die reizen niet of nauwelijks aangedaan.
Slechts enkele verslagen maken melding van hun bezoek aan
Schiedam zoals van de Duitse dominee Theodor Fliedner.
In Schiedam viel hem op dat smalle grachtjes tussen de
huizenrijen de spoeling van de 170 branderijen afvoerden,
die vervolgens als varkensvoer verkocht werd. Merkwaardig
rept hij met geen woord over de ring van twintig molens rond
de stad.
Charles Rochussen
Zeilwedstrijd op de Maas 1846
Olieverf op paneel
Bruikleen Maritiem Museum Prins Hendrik, Rotterdam
De waarschijnlijk eerste 19de-eeuwse schrijvende reiziger die
de Schiedamse molens wel opmerkte, was de kritische
Fransman A. J. du Pays. Hoewel..., veel is het niet dat hij
schrijft. Welgeteld één zin wijdt hij aan de Schiedamse molens.
Ook de Itahaan Edmondo de Amicis die Nederland in 1873
voor het eerst bezocht en zich in zijn reisverslag een
scherpzinnig opmerker betoont, zag vanuit de trein van
Rotterdam naar Delft in de verte de stad Schiedam. Hij gaf
een iets bloemrijker beschrijving van de Schiedamse molens
dan Du Pays. Schiedam was een stad 'omringd door
