Museumvondsten
Gezicht op Vlaardingen door Ludolf Bakhuysen
Tot de meest vooraanstaande zeeschildersvan de 17de eeuw behoort zonder enige
twijfel Ludolf Bakhuysen (1630-1708). In de collectie van het Fitzwilliam Museum in
Cambridge bevindt zich een gewassen pentekening van zijn hand die zijn maritieme kunst
dichtbij het Musis-publiek brengt.
Musis 12
Werken van de hand van Ludolf Bakhuysen, meest
olieverfschilderijen maar ook talrijke tekeningen, bevinden
zich in vooraanstaande collecties in de Westerse wereld. In zijn
tijd stond hij reeds bekend om zijn woelige en stormachtige
zeegezichten, waarbij de schepen het duidelijk moeilijk
hadden. Compositie voerde bij hem de boventoon, wat niet
wil zeggen dat de detaillering van schepen en topografie er
bekaaid van afkwamen.
De tekening, 22 x 13 cm groot, toont de stad Vlaardingen
gezien vanaf de Maas. De pentekening laat de stad in de
tweede helft van de 17de eeuw zien. Het fraaie panoramische
gezicht op de stad laat het havenfront zien met de bebouwing
van de Markt tot aan de korenmolen aan de Kortedijk. De
diverse afgebeelde schepen, waaronder een haringbuis,
een bewapende convooier een luxe sloep en een
sloep met riviervissers, geven de tekening een diepte met
coulissewerking. De Maas is aanmerkelijk breder dan de rivier
in de huidige situatie; in later eeuwen zouden in zuidelijke
richting landaanwassen op het water worden gewonnen.
De bebouwing van het Landstraatkwartier moest voor een
belangrijk deel nog plaatsvinden, zodat de kerk nog vrij in het
zicht is. Het is de kerk zoals die er tot 1743 heeft uitgezien, met
de herstelde middeleeuwse toren, die in dat jaar vervangen
zou worden door het tegenwoordige exemplaar. De tekening
laat duidelijk de drie beuken van de hallenkerk zien. De
noordelijke beuk was in 1665 gereed gekomen, waarmee
de tekening van na dit jaar stamt. Ook het torentje van het
stadhuis is door Bakhuysen getekend, zij het schetsmatig. Dit
geldt ook voor de houten korenmolen, helemaal rechts op de
afbeelding. Zeventiende-eeuwse weergaven van Vlaardingen
zijn op de vingers van één hand te tellen. Deze tekening van
Bakhuysen voegt daarmee iets toe aan de visualisering van het
vroeg-moderne Vlaardingen. De weergave is nog het best te
vergelijken met de kopergravure van Joost van Geel, gebruikt
voor de 'Maaskaart' van Jacob Quak uit 1655. Deze gravure
vertoont de stad uit dezelfde richting en is goed vergelijkbaar
met Bakhuysens gezicht op Vlaardingen.
Fitzwilliammuseum Cambridge
