De Vlaardingse Poort in Schiedam
In het Groot Schiedams Prentenboek verzuchten Henk Slechte en Laurens Priester
dat Schiedam over zo weinig vroege stadsgezichten beschikt. In vergelijking
met steden als Rotterdam en Den Haag is dat zeker zo, maar vergeleken met
Vlaardingen mag Schiedam niet klagen.
De Vlaardingse Poort te Schiedam. Collectie Gemeentearchief Rotterdam
Eén van de instellingen die over een grote verzameling
Schiedamalia beschikken, is het Gemeentearchief Rotterdam.
Bepaalde onderwerpen zijn hierin ruim voorhanden, zoals
die van de ruïne van het Huis te Riviere en het stadhuis. Een
andere categorie die goed vertegenwoordigd is, betreft de
stadspoorten. Het middeleeuwse stadsrecht stond Schiedam
de aanleg van stadswallen en -muren toe, een voorrecht
waarvan Vlaardingen verstoken zou blijven. Dergelijke
verdedigingswerken zijn praktisch wanneer de stad belegerd
wordt, maar tegelijk sluiten deze een gemeenschap ook op.
Op de plaatsen waar wegen de stad raakten, werden stads
poorten gebouwd. Mens, dier en wagen konden hier doorheen,
maar de poorten konden ook weer gesloten worden, zodat
het gat in de veste weer dicht was. Schiedam kende vijf
poorten, in aanleg uit vermoedelijk de I4e eeuw daterende:
de Hoofdpoort (die naar het Hoofd voerde), de Rotterdamse,
de Overschiese, de Kethelse en de Vlaardingse Poort. De laatste
vormde de toegang tot, of het sluitstuk van de Vlaardingerdijk
en was aan weerzijden begrensd door de stadsmuur, de Lange
Vest/Haven en Vellevest. Over de bouwgeschiedenis van de
Vlaardingse Poort valt weinig concreets te zeggen. De poort
werd, naar verluidt, in 1719 verbouwd, waarbij de dakpartij
en gewelfde gevel werden afgebroken en vervangen door een
eenvoudig zadeldak. Op de bewaard gebleven tekeningen is
het verschil goed te zien. De anonieme potloodtekening uit
het Gemeentearchief Rotterdam toont de oorspronkelijke,
laat I6e eeuwse situatie met de sierlijke gevellijn, bekroond
door bollen. Vermoedelijk is de tekening een 18e eeuwse
interpretatie van de bekende kaart van De Gheyn uit 1598.
Op de afbeelding is ook een windas te zien, waarmee een
schot in de Korte Haven kon worden bediend. Deze haven
diende als spui ten behoeve van de Lange Haven. Na opening
van het schot zorgde het krachtig stromende water voor het
schoonschuren hiervan.
Volledig overbodig geworden, de wallen waren al bijna een
eeuw afgegraven, werd de poort in 1862 afgebroken. Ook de
laatste Schiedamse poort legde het loodje.
15 Musis
