Ligging burcht Dirk lil
1273
Wat kunnen we
zeggen over de slag bij
VlaardingenHet is de
eerste grote veldslag in
de geschiedenis van het
West-Friese graafschap,
waarbij feitelijk tegen
de landsheer werd
gerebelleerd.
Terug naar Flardinga.
Op naar 2018
dat er in de elfde eeuw nog geen sprake
kan zijn van een Hollandse identiteit,
maar dat heb ik (TdR) ook nooit beweerd.
Jeroen Rodenburg haalt De Boer en
Cordfunke aan die de burcht van Dirk
III in Maasland situeren. Deze gedachte
komt echter niet van De Boer en
Cordfunke, maar ze is afkomstig van
stadsarcheoloog Hoek. Deze vermoedde
op grond van de ronde kerkheuvel bij
Maasland dat daar de burcht van graaf
Dirk III gelegen zou kunnen zijn. We
weten echter inmiddels dat er geen
enkele reden is om Hoek nog in deze
gedachte te volgen. Geen enkele bron
noemt Maasland bij naam als de plek
waar de slag heeft plaatsgevonden,
terwijl Vlaardingen in diverse bronnen
wel wordt genoemd. Daarnaast beargu
menteerde Hoek zelf al dat het oude
Maasland dichter bij de Oude Maas lag
en in de 12e eeuw verloren is gegaan,
waarna de nederzetting zich meer
landinwaarts verplaatst naar de huidige
plaats Maasland. De oude dorpskern
van Maasland is daarmee niet ouder
dan de 12e eeuw. Leden van de AWN-
afdeling Helinium hebben onderzoek
naar de ronde kerkheuvel verricht en
aannemelijk gemaakt dat deze heuvel
niet verder terug gaat dan de 12e eeuw.
Er is dus alle reden om aan te nemen
dat de burcht van Dirk III te Vlaardingen
heeft gelegen.
Behalve de burcht was er in Vlaardingen
- ter hoogte van het Liesveldviaduct -
een grafelijk hof. Het is het oudste
bekende hof van dit graafschap waarvan
de ligging en de ouderdom dankzij
archeologisch onderzoek bekend is.
Vlaardingen ontwikkelde zich aan het
begin van de elfde eeuw tot de belang
rijkste plaats van het West-Friese graaf
schap. Het belang van Vlaardingen blijkt
ook nog in de tweede helft van de 12e
eeuw als in opdracht van de Hollandse
graaf gestart wordt met de bouw van
het grootste tufstenen bouwwerk in
het graafschap: een grote moderne
kerk in Vlaardingen. Door de grote
overstromingen die Vlaardingen hadden
getroffen in de 12e eeuw, met name de
overstromingsramp van 21 december
1163, verliezen de graven echter hun
belangstelling in Vlaardingen. Aan het
begin van de dertiende eeuw wordt het
grafelijk domein 'opgedoekt' en in lenen
uitgegeven. Vlaardingen behoort op dat
moment nog wel tot de belangrijkste
vier Hollandse steden. Andere Hollandse
steden, zoals Dordrecht, Haarlem en
Leiden en later het dorp Den Haag,
gaan in de loop van de 13e eeuw
Vlaardingen overvleugelen. Vlaardingen
krijgt in 1273 niettemin nog wel stads
rechten. Voor de meeste steden is het
verkrijgen van stadsrechten een belofte
voor de toekomst, voor Vlaardingen
is het echter meer een echo van het
roemruchte verleden. Het verkrijgen
van de stadsrechten was dan ook een
bevestiging van een situatie die al veel
ouder was, en zoals graaf Floris V het in
het charter verwoordt: in navolging
van de voetstappen onzer voorouders
verleende hij Vlaardingen stadsrechten.
Oudere Vlaardingse stadsrechten,
hoewel niet op schrift bewaard gebleven,
zijn daarom niet ondenkbaar. Het jaar
1273 is dus eigenlijk een willekeurig
jaar. Niettemin gaf het in 1973 alle
aanleiding tot een groot Vlaardings
herdenkingsfeest. Toch was dit jaar geen
belangrijk keerpunt in de Vlaardingse
geschiedenis, laat staan dat het van
enige betekenis was voor Holland. Voor
het jaar 1018 ligt dat anders. Zonder te
beweren dat het huidige Holland precies
op de dag van de slag bij Vlaardingen is
geboren, is er veel voor te zeggen om
dat moment als een markeringspunt te
zien in de geschiedenis van het grafelijke
huis en in de onstaansgeschiedenis van
Holland.
Het evenement 'Terug naar Flardinga'
in 2008 was een eerste try-out. Dankzij
de inspanningen van velen is het een
groot succes geworden. Naar schatting
kwamen er 6.000 mensen naar het
evenement. Gezinnen met kinderen
bezochten het elfde-eeuwse kamp.
Mensen die nooit een museum zouden
bezoeken of een boek zouden kopen
over dit onderwerp. Deze mensen
weten nu dat er in 1018 een belangrijke
gebeurtenis plaatsvond in Vlaardingen.
Er is alle reden toe om in 2018 de slag
bij Vlaardingen op grootse wijze te
herdenken en er een Hollands' feest
van te maken. In de aanloop naar 2018
zullen verschillende evenementen nog
georganiseerd gaan worden. Uiteindelijk
hopen we dat het een evenement wordt
dat niet alleen voor de Vlaardingers
is, maar ook van de Vlaardingers en
waaraan de Vlaardingers zelf ook actief
deelnemen, zoals in de traditie van het
Leidens ontzet of het Alkmaars ontzet.
Het jaar 2018 is de kans om Vlaardingen
(en Holland) op de kaart te zetten!
Vlaardings muntje uit het Penningkabinet van Stockholm. Op de ene zijde van de munt
staat "Comes" (graaf) en op de andere zijde "Flardi-ga" (Flardinga).
(Foto's: Gabriel Hildebrand, The Royal Coin Cabinet, Stockholm, Sweden)
31 Musis
