De Hermeskist,
een rijk maar rommelig boek
de Hermeskist
Henk Slechte
Iedere stad koestert zijn monumenten, een
middeleeuwse kerk, een stadhuis uit de
renaissance en vaak nog wat gebouwen uit
de bloeitijd van de stad, zoals in Schiedam
de Korenbeurs, het Sint-Jacobsgasthuis
aan de Hoogstraat en de huizen van
Giudici langs de Lange Haven. Niet alle
monumenten zijn van steen en onroerend.
Soms heeft een stad ook geestelijke of
sportieve monumenten, bijvoorbeeld een
wetenschappelijk genootschap dat in de
18de eeuw is opgericht voor het beoefenen
van de proefondervindelijke wijsbegeerte',
zoals het Bataafs Genootschap in buurstad
Rotterdam, of een sportvereniging die al
vele generaties jeugdige en vervolgens
gerijpte stadgenoten aan zich weet te
binden voor het beoefenen van één of
meer sporten, zoals in Schiedam Hermes
uit 1884 dat sinds de fusie in 1917 met
de Rotterdamse club Door Vereeniging
Sterk Hermes DVS heet en in die 125
jaar duizenden voetballers en cricketers
heeft laten genieten maar ook sportief
heeft gevormd. Zo'n lokaal monument
verdient een rijke historische publicatie die
de geschiedenis ervan beschrijft als een
wezenlijk onderdeel van de geschiedenis
van de stad, omdat de mensen die de
vereniging maakten in belangrijke mate
ook de mensen waren die de stad maakten,
en omdat de vereniging voor het verdere
leven en werken van zoveel Schiedammers
bepalend is geweest. Zo'n boek hebben
Hans van der Sloot en de zijnen tot stand
gebracht. Voordat het klaar was, hebben de
lezers van Musis al een royale voorproef
gehad van al het wetenswaardigs dat Hans
uit de Hermeskist heeft weten te halen,
zoals het lidmaatschap van dominee/dichter
Frangois Haverschmidt en de belevenissen
van de Schiedamse sporters als ze over
de grens gingen cricketen of voetballen.
Nu het boek er is, vallen er wel een paar
kanttekeningen te plaatsen.
Nuttig en aangenaam
Het boek begint meteen al met een boeiende vraag, waarop
het archief geen antwoord geeft: waarom zou 125 jaar geleden
nou toch uitgerekend in het wat armetierige Schiedam één
van de eerste chique sportverenigingen van Nederland zijn
opgericht? In Deventer was in 1875 Utile Dulce opgericht, ook
een cricket- en voetbalclub en ook door en voor plaatselijke
jongelui uit de gegoede klasse die de HBS of het Gymnasium
bezochten en niet voor niets hun club van een Latijnse naam
voorzagen: 'Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulce' of
'hij die het nuttige met het aangename verenigt, verwerft
algemene bijval'. Net als Hermes DVS is UD nog steeds een
levendige club, maar ook van die club is nooit opgeschreven
wat de oprichters bewogen heeft. Het spettert de lezer echter
wel van alle pagina's in het eerste notulenboek tegemoet:
Deventer had, net als Schiedam, het soort scholen waar
je de leden voor zo'n club kon vinden, zo'n club paste bij
de geest van de tijd en bood deze jongens een prachtige
gelegenheid om te genieten van 'hunne tamelijk onbezorgde
jongelingschap' voordat ze de maatschappij in moesten om de
verantwoordelijkheid van het familiebedrijf of het bestuur van
de stad op zich te nemen. Het volgen van voortgezet onderwijs
aan een HBS of Gymnasium voor een wat bredere laag jongens
uit de gegoede middenstand was nieuw en daar hoorde zulke
sporten gewoon bij. En ook als ze eenmaal directeur van het
ouderlijk bedrijf, advocaat of wethouder waren, bood UD nog
steeds de gezonde ontspanning 'onder elkaar' die de drager
van een zware verantwoordelijkheid nodig had.
29 Musis
