Museum vondsten De oude sluis tekst: Jeroen ter Brugge Musis 22 I De Groninger kunstenaar Jan Ensing (1819-1894) vervaardigde in Vlaardingen enkele tientallen schetsen, waarvan de meeste van vissers en vissersvrouwen aan de kade en zogenaamde 'straattypen' maar ook een aantal topografische tekeningen. Eén daarvan betreft het sluizencomplex tussen de Hoogstraat en de Kortedijk. In Groningen, waar hij tekenleraar aan de HBS en de (kunst) Academie Minerva was, stond hij bekend om zijn portretten maar specialiseerde hij zich ook in stadsgezichten in de romantische stijl. Het rustige buurtje bij de sluizen, waar het overigens ook bij tijd en wijle bedrijvig kon zijn als er scheepjes door de sluis gingen of een logger door de Oude Haven voer, legde hij op 19 augustus 1876 vast. Ensing kwam niet als toerist naar Vlaardingen maar wel voor zijn dochter Agatha, die in 1864 getrouwd was met reder en haringhandelaar Paulus Kikkert. Hij logeerde, met zijn echtgenote Catharina Jager, in het statige pand van Kikkert aan de Oosthavenkade en maakte van de gelegenheid gebruik de typisch Vlaardingse visserstafereeltjes in zijn schetsboek vast te leggen. We weten daardoor dat hij in de jaren 1870 en '80 enkele malen op bezoek is geweest, omdat hij zijn schetsen vaak dateerde. Onder de tekeningen van de visserslui, waarvan er zich in de collectie van de Atlas Van Stolk enkele tientallen bevinden, zitten juweeltjes van lokale historie en artistieke trefzekerheid. Hij vereeuwigde de mensen op een ongedwongen manier, alsof ze niet in de gaten hadden dat hij aan het schetsen was. Voor de paar topografische studies die hij in Vlaardingen maakte, koos hij de meest voor de hand liggende plekjes. En gelukkig maar. De Biersloot, met zijn kleine arbeidershuisjes en bruggetjes tekende hij zo en dus ook de sluizen. Een kwartslag naar links en hij had ook de toren van de Joannes de Dooperkerk, die enige jaren tevoren gereed was gekomen, in het vizier gehad. Schuwde hij het moderne of had hij een voorliefde voor het alledaagse en eenvoudige? Op het water, de dijk en de molen na is van deze voorstelling niets meer over. De naoorlogse sloopwoede rekende af met Ensings romantische idealen. Na jaren van kaalslag is rondom het Buizengat en dit deel van de Oude Haven in de afgelopen twee jaar een nieuwbouwwijk ontstaan. Links zien we de laatste loodsen annex werkplaatsen van de Havenstraat, waar in de 19e eeuw enige tijd nog de kleine Joodse gemeenschap bijeenkwam. In het midden bevinden zich de sluizen van Schipluiden, Rijswijk en Vlaardinger-Ambacht, waarvan de laatste met toog duidelijk zichtbaar, als schutsluis dienst deed en de andere twee als spuisluis fungeerden. In 1958 werden deze 17e eeuwse constructies gesloopt en vervangen door de huidige. Het hoge pand rechts aan de Kortedijk was eigendom van het Hoogheemraadschap van Delfland, strategisch dichtbij de door haar beheerde sluizen. Zouden de heemraden en de dijkgraaf vergaderd hebben in de koepelkamer aan het water? Ook dit complex verdween, net als de panden van buurman en turfhandelaar In 't Hout. Zijn pand, van binnen voorzien van vroeg- 19e eeuwse betimmeringen en sierstuc, viel nog in 2006 onder de slopershamer... Na zijn dood in 1894 (hij ligt nog steeds op begraafplaats Emaus) vererfde Ensings niet verkochte werken onder zijn nakomelingen en in 1949 werd een groot deel ervan geveild. Van de vele schetsen, tekeningen en schilderijen die in de catalogus vermeld worden, bevindt zich slechts een deel in openbare collecties. Hoeveel Vlaardingse tafereeltjes zullen er in de toekomst nog opduiken?

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Musis | 2010 | | pagina 22