In een pittige polemiek heeft
Schiedammer Piet Sanders de
staf gebroken over Bremers'
concept. Bremer legt het accent
op een museum dat het vooral
van evenementen en horeca-
exploitatie moet hebben.
27 Musis
Balzaal Wereldmuseum
van 9000 kilometer, die begint bij Nieuw-Zeeland in het
zuiden, Hawaï in het noorden en het Paaseiland in het oosten.
Het zijn geïsoleerde eilandengroepen waar aristocratische
elites de macht hebben en religie onlosmakelijk is verbonden
met het politieke, sociale en economische leven. De kunst in
Polynesië is voor de leidende klasse, die als afstammelingen
van de goden worden gezien. Belangrijke begrippen zijn
mana en tapu. Mana staat voor de manifestatie van goddelijke
krachten in de handelingen van de chef, werktuig, sieraad
en sculpturen. Tapu (waar ons woord taboe vandaan komt)
staat voor onvoldoende mana. Ook het begrip atua is van
belang, het staat voor het goddelijke, dat zich manifesteert
in de rituelen van de priesters, maar ook voor het goddelijke
in voorwerpen, godenbeelden en de priesters zelf. Chefs zijn
directe afstammelingen van de goden en herkenbaar aan
de ornamenten en het gebruik van waardevolle materialen,
zoals potvistanden, paarlemoer, veren, schelpen, haaien-
en walvistanden. Op de tentoonstelling zijn er uit Tonga
mooie halssnoeren van ivoor, verkregen via contacten
met Europese walvisvaarders. Er zijn strak gestileerde
pagaaien, dansornamenten of gevechtsstokken, van mooi
glad en donker hout uit Nieuw-Zeeland. De ambachtslieden
uit - vooral westelijk - Polynesië stonden bekend om hun
vakmanschap. En door de strakke vormgeving ziet een houten
schaal in de vorm van een schildpad uit Fiji, knotsen uit de
Marquesas-eilanden, een ivoren schildpadje uit Hawaï en een
vliegenmepper van de Austral-eilanden er heel modern uit.
Micronesië heeft geen grote eilanden, maar heel veel
heel kleine, zoals de Marianen, de Gilberteilanden en de
Marshalleilanden. De bewoners kwamen overal vandaan,
verhuisden veel en door druk handelsverkeer vermengden
verschillende bevolkingsgroepen zich. Het gebrek aan
homogene bevolkingsgroepen maakte het de wetenschappers
moeilijk om het gebied als geheel te bestuderen, daarbij kwam
dat de informatie die er was in het Duits was geschreven
en daarmee moeilijk toegankelijk voor internationale
wetenschappers. Maar recent onderzoek toont aan dat
Micronesië een van de grootste megalithische sites ter wereld
heeft, de grootste gemeenschaphuizen van het hele Pacifische
gebied en dat hun zeilboten tot de snelste motorloze
vaartuigen behoren. Hun sieraden worden gerekend tot de
mooiste en hun weefsels tot de fijnste. De kunst uit Micronesië
bestaat minder uit maskers en sculpturen, maar meer uit
gebruiksvoorwerpen en sieraden, die doorgegeven worden als
kostbare voorwerpen.
De tentoonstelling heeft heel mooie voorwerpen uit dit
gebied zoals prauwstevens met gestileerde fregatvogels,
de vogels die met hun vlucht de zeelui naar land leidden.
Of kraswapens uit Kiribati van hout en haaientanden, een
schaaltje van schildpad, sieraden van potvisivoor, maar ook
een kokosschraper, een stamper van koraalsteen of een munt,
die eruit ziet als een molensteen, maar dan van aragoniet en
prachtige houten gebruiksvoorwerpen ingelegd met schelp, die
figuurtjes voorstellen.
Nederlandse verzamelaars van etnografica uit Oceanië zijn
blij met de tentoonstelling, het is er immers één met werk uit
het héle Pacifische gebied. Een unicum in Nederland. Niet zelf
gemaakt, maar desalniettemin een eerste tegenzet van Stanley
Bremer in een schaakwedstrijd met Schiedammer Piet Sanders
die deze opende met de veelbesproken roccade van zijn
Afrikaanse kunst van het Rotterdamse veld naar Nijmegen.
