De in 1939 verschenen Atlas van Tropisch Nederland - die zich
onder andere bevindt in de collectie van de Koninklijke Militaire
Academie in Breda - plaatst de naam Schiedam bij een ander eiland;
zes mijl ten noorden van Onrust en op 1256 meter (precies de
afstand van de Rotterdamsedijk - dit kan geen toeval zijn) vanaf
het eilandje Rotterdam.
11
Kuifje Van der Sloot (rechts)
Dit laatste nu is merkwaardig. Op de gegeven afstand bevindt
zich geen eiland. En bevond zich daar ook anderhalve eeuw
geleden niet. Zowel de Atlas van Tropisch Nederland, de
zeekaarten uit de negentiende en twintigste eeuw, alsook de
oudere VOC-kaarten tonen op de plaats die het woordenboek
aangeeft een 'lege' zee. Wel ligt er op één mijl ten noorden
van het eiland Onrust een klein en onbewoond eiland, Pulau
Kelor geheten - in de zeventiende eeuw ook 'de Steen van
Onrust' genoemd. De in 1939 verschenen Atlas van Tropisch
Nederland - die zich onder andere bevindt in de collectie
van de Koninklijke Militaire Academie in Breda - plaatst de
naam Schiedam bij een ander eiland; zes mijl ten noorden
van Onrust en op 1256 meter (precies de afstand van de
Rotterdamsedijk - dit kan geen toeval zijn) vanaf het eilandje
Rotterdam. Rotterdam is tegenwoordig een bescheiden
uitgaansplek voor de inwoners van Jakarta. Schiedam een
gesloten vogelreservaat met daarop de resten van een
vroegere uitkijkpost van een model waarvan Pulau Kelor een
fraaier exemplaar bezit. Schepen kunnen bij Schiedam niet
aanleggen. Wie het eiland wil bezoeken dient in de branding
van boord te springen en de laatste meters omhoog te
klimmen tegen de steil aflopende koraaloever.
Onrust, Pulau Rambut (Schiedam) en Pulau Utung (Rotterdam)
maken deel uit van de Kepulauan Seribu, letterlijk Duizend
eilanden, een groep van 106 eilanden voor de kust van Java
met eertijds vertrouwde VOC-namen als Edam, de Hoornsche
eilanden, Middeldam en Middelburg, Amsterdam, Rotterdam,
Zwolle en dus ook Schiedam. De uiterste voorzichtigheid
was in dit gebied volgens de 'Zeemansgids' geboden. Op dus
naar Schiedam via de in de gids beschreven veiligste weg:
binnendoor naar Bidadari ofwel Purmerend, Onrust en - ook
5 Musis
vanwege de karakteristieke en fotogenieke ruïne op dit
eilandje - Pulau Kelor dat slechts wordt bewoond door drie
staartloze, hongerige katten en vandaar naar Pulau Rambut...,
pardon Schiedam.
Uitgebreider bericht de 'Zeemansgids naar, in en uit Oost-
Indië' over de Schiedam-eilanden ten zuiden van Sulawesi.
Deze vormen met een ook beschreven gevaarlijke 'Schiedam-
klip' en een verraderlijke 'Schiedam-bank' even ten noorden
van Flores het sluitstuk van de groep Selayar-eilanden ten
zuiden van de 'meest westelijke poot' van Sulawesi. Wat in
de 'Zeemansgids de Schiedam-eilanden worden genoemd,
zijn onder hun Indonesische naam het bewoonde eiland
Tanahjambea met de dorpen Ujung, Labuhanmarege en
Batu (in de Zeemansgids Schiedam-West geheten) en Pulau
Kalao met Boneogeh, (Schiedam-Oost). De eilanden liggen
ongeveer halverwege Sulawesi en Flores, maar hebben vanaf
Flores geen verbinding, tenzij er toevallig één van die kleine,
houten schepen beschikbaar is, waarmee de Buginezen het
onregelmatige vrachtvervoer in de archipel verzorgen. Het
zijn overigens bepaald geen kleine eilanden: Schiedam-West
heeft een lengte van ten naaste bij dertig kilometer,
Schiedam-Oost dat met Pulau Bonerate feitelijk één geheel
vormt (de doorgang tussen beide eilanden werd pas laat in
de negentiende eeuw ontdekt) heeft een totale lengte van
veertig kilometer. Beide eilanden zijn dus even groot als
respectievelijk Texel alleen en Texel en Vlieland samen om het
maar even op een ons vertrouwde schaal te houden.
Wie vanaf Sulawesi naar de vroegere Schiedam-eilanden
wil, moet zich voorbereiden op de nodige problemen en
oponthoud. De reis over de westelijke uitloper van Sulawesi
Buginese schepen Makassar
