tekst Peter de Lange
foto's: uit besproken boek
23 Musis
Met hun boek brengen Anderson en
Theunissen de oorlog binnen ieders
tastbare bereik. Maar dat is niet de
enige verdienste van het boek.
"De donkere jaren van Vlaardingen"
levert ook aanvullingen op al bekende
feiten en bevat daarnaast een flink
aantal zeldzame of nooit eerder
gepubliceerde documenten en foto's.
Ondanks het verstrijken van de tijd zijn sommige sporen
nog vers. Het huis op nummer 63 in de Prins Hendriklaan
bijvoorbeeld, waar Jan Smit als eerste verzetsman van de
Geuzengroep werd gearresteerd, staat nog gewoon op
dezelfde plaats als zeventig jaar geleden. Je kunt ook het pand
aan Hoflaan 16 gaan bekijken, waar Jozef Katan woonde die
op 14 januari 1943 in Auschwitz werd vergast. Of de woning
aan de Brederostraat, 60, waar Henny en Rachel Speelman
zaten ondergedoken bij Jan Kornaat. Aan de uiterste rand
van de Westwijk kun je de tankval zien die de Duitsers
lieten graven om een eventuele opmars van de geallieerden
te vertragen. En de toren van de Grote Kerk is ook nu nog
voorzien van het raam dat de Luchtbeschermingsdienst daar
liet aanbrengen om de waarnemers op de toren tegen de
ergste kou te beschermen.
Met hun boek brengen Anderson en Theunissen de
oorlog binnen ieders tastbare bereik. Maar dat is niet de
enige verdienste van het boek. "De donkere jaren van
Vlaardingen" levert ook aanvullingen op al bekende feiten
en bevat daarnaast een flink aantal zeldzame of nooit
eerder gepubliceerde documenten en foto's. Een van die
foto's staat op het omslag: een opname van de Geuzen die
voor de gevangenis in Scheveningen op het transport naar
Buchenwald stappen. Nieuw zijn ook fragmenten uit het
verslag dat oud-Geus Jan van Wijk kort na de bevrijding heeft
gemaakt over de dodenmars die hij in de laatste maanden
van de oorlog door de Duitse sneeuw moest maken. Ook de
lotgevallen van burgemeester M.C. Siezen, die in 1943 uit
gewetensnood zijn ambt neerlegde en onderdook, worden
voor 't eerst gedocumenteerd weergegeven.
"De donkere jaren" volgt niet het geijkte zwart-wit patroon
van herinneringsboeken waarin de good guys het hoogste
woord voeren en de bad guys een trap na krijgen. De
auteurs zoeken nadrukkelijk de nuance. Tegenover de
dagboekfragmenten van Dick Doorduin (indertijd woonachtig
Arnold Hoogvlietstraat 38, hij zou nu mijn buurman zijn)
die onderduikers hielp, staat een interview met Jos Boot, die
opgroeide in een NSB-gezin en op 16-jarige leeftijd dienst nam
bij de Waffen-SS. Theunissen gaf Boots relaas weer als één
lang citaat en onthield zich van commentaar. "Laat de lezer
zelf maar oordelen," schrijft de auteur in de proloog.
Beeld van het bevrijdingsfeest in Vlaardingen
