waarbij oudere generaties
de wenkbrauwen fronsen
Een gebouw
tekst: Peter de Lange
foto's: MTB Architecten
Voor een budget van 660.000 euro bouwde
John van Dijk van MTB Architecten in 2008
jongerencentrum Level Z aan de rand van
de Zwolse Vinexwijk Stadshagen. Level Z
is opgetrokken uit roestbruine damwanden
en heeft slechts een paar kleine ramen in
de ongenaakbare gevel, die enigszins doet
denken aan een Middeleeuwse burcht. Een
stoer en eigenwijs gebouw, dat sterk detoneert
bij de omgeving, die bestaat uit keurige
eengezinswoningen met doorzonvensters en
pannetjes op het dak.
Musis 14
-i'r.i
tijdens deze excursie was dat jongeren zich meestal moeten
voegen naar een omgeving die anderen voor hen hebben
bedacht. Van Dijk herinnert zich saaie onderkomens waar
jongeren heel braaf zaten te wezen. "De sfeer was soms
ronduit betuttelend. Alsof we bij de buitenschoolse opvang
waren binnengestapt. Er was niet één centrum waarvan we
dachten: zo moet het, dit is een lichtend voorbeeld."
Toch was het geen vergeefse reis. De delegatie kreeg soms
ook handige tips mee. Dat een schrobputje bij de toiletten
onmisbaar is. Dat goed moet worden nagedacht over het
sleutelsysteem: wie beheert welke voorzieningen, wie heeft
toegang tot de bar, wie tot het kantoor. De rondreis gaf
de architect ook een beter inzicht in het gebruik van een
jongerencentrum. "Een jongerencentrum is ook gewoon een
plek voor de middelbare schooljeugd om een beetje rond te
hangen. Dat ze een eigen plek hebben is het voornaamste. Het
gaat er niet altijd ruig en wild aan toe. Er gebeuren soms heel
brave dingen. Je kunt er ook twee jongens zien die aan een
tafeltje zitten te dammen."
Volwassenen kijken vaak met vooringenomen blik naar een
dergelijke voorziening. Zo merkte de Zwolse wethouder voor
jeugdzaken bij de oplevering enigszins misprijzend op dat
"het er allemaal nogal onafgewerkt uitzag". "Dat is precies
de bedoeling," dacht Van Dijk toen in stilte. Want de kale,
onafgewerkte ruimtes boden de gebruikers alle mogelijkheden
het centrum naar hun eigen inzichten in te delen. De architect:
"We wilden beslist geen situatie waarin de jongeren niets meer
aan hun eigen omgeving konden toevoegen. Integendeel.
Zo weerbarstig als het er van buiten uitziet, zo ruig is het
jongerencentrum ook van binnen. Aan de afwerking is
weinig of geen aandacht besteed. De wanden bestaan uit
strak, kaal metselwerk dat wit is gesausd op plaatsen waar
licht nodig is (in het trappenhuis) en donker waar licht
er minder op aan komt (in de toiletten). Leidingen lopen
zichtbaar langs plafonds en wanden. Decoratieve elementen
zijn opvallend afwezig. Die soberheid komt deels voort uit
financiële overwegingen. Maar het was ook een bewuste
keuze van de toekomstige gebruikers, vertelt Van Dijk. "Een
enquête op internet maakte duidelijk dat de meeste jongeren
in Stadshagen een voorkeur hadden voor een gebouw met
een industrieel uiterlijk, ze gingen massaal voor dit idee, veel
liever dan voor een pand dat er even glad en licht uitzag als
een iPod. Ze wilden niet in een etalage zitten, ze wilden een
echt honk.
Van Dijk gaf die wensen vorm in een compact, tamelijk
gesloten gebouw met slechts twee bouwlagen. De kleine
ramen dienen vooral om licht te werpen in het kantoor en
verder voorkomen ze dat lawaai tot buiten doordringt. In
Level Z wordt soms harde muziek gemaakt. De nabije school
noch de buurt mag overlast ondervinden. De enige echt lichte
en open plek is het balkon aan de achterzijde. "Op speciaal
verzoek van de rokers," aldus Van Dijk.
Voordat architect en gebruikers het eens werden over dit
ontwerp, maakten ze om ideeën op te doen een rondreis langs
een aantal jongerencentra in Nederland. Ook jongerenwerker
Bart Demmers was van de partij. Wat de deelnemers opviel
iMn
