RookGezag en Rummikub
Nieuwlandfilm is verplichte kost
voor raadsleden en bestuurders
tekst: Han van der Horst
foto's: Jan van der Ploeg
Eigenlijk hebben wij Schiedammers maar een heel oppervlakkig beeld van wat zich werkelijk in
onze stad afspeelt. Ook als we hier geboren en getogen zijn. Dat is de eerste indruk die 'Rook,
Gezag en Rummikub' oproept, de filmdocumentaire van de antropoloog Steef Meyknecht over
het leven in Nieuwland.
Een paar jaar geleden gaf Woonplus Meyknecht de sleutel
van een afbraakflat boven de voormalige winkelgalerij op
het dr. Wibautplein. Hij nam er zijn intrek om te proberen
door te dringen tot de kern van het leven in Nieuwland. Wat
hij blootlegde, wordt zichtbaar gemaakt in de documentaire
'Rook, Gezag en Rummikub'. Die titel verwijst naar drie
hoofdthema's: de worsteling van de Antiliaan Uli Schenkers
om met zijn tabakszaakje op de P.J. Troelstralaan het hoofd
boven water te houden, de dagelijkse praktijk van wijkagent
Ferry Lockhorst, die verantwoordelijk is voor de orde in zijn
stuk van Nieuwland en de bejaarde dames, die wekelijks
in het Puttertje op de Mgr. Nolenslaan bijeen komen om
rummikub te spelen en herinneringen op te halen aan hoe het
vroeger was, toen zij als jonge vrouwen in de kracht van hun
leven met hun man een felbegeerde, meestal net gebouwde
tlat in Nieuwland kregen toegewezen. Daarnaast is er een
belangrijke rol voor juffrouw Kevser Öger met haar groep 8 op
de islamitische Ababilschool aan de Piersonstraat. Ook maken
wij een Antilliaans huwelijk mee.
Bouwwoede
Uit alles blijkt, dat de rummikubbende dames gedurende
hun lange leven hun woonomgeving sterk hebben zien
veranderen. De bouw van deze wijk begon aan het begin van
de jaren vijftig. Zo rond 1965 was Nieuwland voltooid, terwijl
aan de andere kant van de spoorlijn - de Rotterdamse ring
lag er nog niet - de eerste hand werd gelegd aan Schiedam-
Noord. Al die bouwwoede maakte deel uit van het plaatselijk
offensief tegen wat politici uit die tijd tot vervelens toe
aanduidden als Volksvijand nummer één, de woningnood. Wie
de toon en de sfeer van die tijd terug wil halen, bekijke nog
eens 'Schiedam kiest voor het water', de film die de cineast
Jan Schaper over het Schiedam van die jaren maakte.
Ordening en gemeenschapszin
De naam 'Nieuwland' dateert van voor Schiedams ontstaan,
maar kreeg in de jaren vijftig een heel eigentijdse klank: hier
werden huizen gebouwd voor nieuwe mensen en een nieuwe
tijd. Ordening en gemeenschapszin waren sleutelwoorden
voor politici van alle gezindten in die wederopbouwtijd. Het
Nieuwland van de jaren vijftig kende dan ook geen particuliere
tuinen, behalve in één straatje villa's voor de wijknotabelen,
zoals de dokter. Dat was de Ruijs de Beerenbroucklaan.
De flatgebouwen stonden te midden van grote collectieve
speelweiden. De gezinnen met kinderen aan wie de
appartementen werden toegewezen, hadden hun voordeur
aan een gezamenlijk trappenhuis of galerij, die ze ook met
zijn allen schoon moesten houden. Nieuwland was bedoeld
voor mensen die er een vrij eenvormige 'moderne' levensstijl
op na hielden. Vader werkte, moeder deed het huishouden.
De kinderen bezochten de school. Functionaliteit en strakke
lijnen voerden de boventoon. Overal waren kleine winkeltjes
gebouwd voor de dagelijkse boodschappen, maar een kroeg
was er niet, want in een kroeg springen mensen uit de band.
Dat paste niet bij het degelijke moderne bestaan van leven en
streven en vooruit komen. De kroeg zou de ordening kunnen
doorbreken.
Moskee
Dat Nieuwland, het Nieuwland van 'Schiedam kiest voor het
Water' bestaat niet meer. Het heeft plaats gemaakt voor de
Musis 16
