wijk die in 'Rook, Gezag en Rummikub' wordt geschilderd.
De Nieuwlandse bevolking heeft haar eenvormigheid
verloren. Tegenwoordig wonen er tientallen nationaliteiten,
terwijl mensen met een Turkse achtergrond nogal zichtbaar
zijn in grote delen van de wijk. Op de fundamenten van de
al lang gesloopte Onze Lieve Vrouwe Visitatiekerk staat
nu een moskee van de vereniging Milli Görus. Vanaf de
Vlaardingerdijk kun je de minaretten boven de oer-Hollandse
polderbomen uit zien steken.
Versnippering
De gemeente, die Nieuwland ooit creëerde en exploiteerde
heeft het totale appartementenbezit overgedaan aan de
woningbouwvereniging Woonplus. Die stuurt tegenwoordig
schoonmakers naar de galerijen en de trappenhuizen, want
buren zijn niet meer bereid om met elkaar afspraken te maken
over het schoonmaken. Mensen leven veel meer langs elkaar
heen dan een generatie geleden. Aan de andere kant zijn er
in Nieuwland netwerken gekomen van geheel andere aard:
mensen van dezelfde etnische achtergrond onderhouden
nauwe contacten. Hangjongeren vinden elkaar op grond
van overeenkomsten in levensstijl en muziekvoorkeur. Ook
religieuze banden hebben vaak een grote betekenis, waarbij
je dan niet alleen aan de islam moet denken maar ook aan
bijvoorbeeld de pinksterbeweging. De oude gezamenlijkheid
heeft plaats gemaakt voor versnippering, maar toch bestaan
er meer samenhangen dan je zou vermoeden, als je loopt te
winkelen op de Mgr. Nolenslaan. Ook als je zelf Nieuwlander
bent. Dat komt door het langs elkaar heen leven. Nieuwland
kent talrijke netwerken, maar die zijn onderling niet
verbonden en blijven onzichtbaar voor buitenstaanders.
Daar is de laatste tien jaar nog een scheidslijn bijgekomen:
Woonplus heeft op allerlei plekken in de wijk oude flats
afgebroken en vervangen door een mengsel van huur- en
koopwoningen. De bewoners van de nieuwe middenklassen-
enclaves hebben hun eigen sfeer en levensstijl geschapen,
ook al gaat het vaak om Nieuwlanders die vanwege maat
schappelijk succes een betere woning en een welvarender
leefomgeving kunnen betalen. Op en rond de Joop den Uyllaan
is dat allemaal heel goed waarneembaar.
Documentairemaker Steef Meyknecht brengt dit soort
verschijnselen glashelder in beeld. Hij legt ze niet uit, want
een commentaarstem is in 'Rook, Gezag en Rummikub1 geen
moment te horen. Wat dat betreft is de film verwant aan de
docusoap. Het zijn de belevenissen van de hoofdpersonen zelf
die het verhaal dragen. Dat is duidelijk genoeg.
Tragedie
De tragedie van Uli Schenkers maakt de meeste indruk.
Hij probeert wanhopig met een sigarettenwinkeltje op de
Troelstralaan het hoofd boven water te houden. De klandizie
bestaat voornamelijk uit het soort jongeren, waar de leden van
de rummikubclub en de nette omwonenden een beetje bang
voor zijn: rappers, rondhangers, ontijdige schoolverlaters.
Het winkeltje ontwikkelt zich tot hun vaste ontmoetingsplek.
Daardoor krijgt Uli's bescheiden bedoening voor de omgeving
- het wijkcentrum is al lang gesloten - een belangrijke sociale
functie. Eigenlijk heeft de gemeente er zomaar helemaal
gratis en voor niks een ontmoetingscentrum bij gekregen,
waar hang- of - zoals ze in de ogen van de nette mensen
zo vaak heten - 'probleem -jongeren in de gaten worden
gehouden. Uli's klanten hebben echter niks te makken. Als
Uli handelsvoorraad gaat halen bij de Makro, komt hij met
twee sloffen sigaretten thuis. Een jaar lang probeert hij bij de
gemeente een kredietje van 3000 euro los te krijgen, maar die
stuurt alleen maar steeds ingewikkelder formulieren op. Aan
het eind van de film moet Uli het hoofd in de schoot leggen.
Zijn huisbaas, de Delftse vastgoedondernemer Van de Marei
laat hem op een schuld van nog geen 1500 euro failliet gaan.
Zelfs een prachtige brief die wijkagent Ferry Lockhorst voor
hem schrijft, maakt op het Stadskantoor te weinig indruk.
Lockhorst betreurt de sluiting van het winkeltje, omdat hij
daardoor een bruikbaar contact met de jongeren van de buurt
kwijt raakt. Deze wijkagent is een Schiedammer van de oude
stempel die hard werkt en zijn best doet zonder de illusie te
koesteren dat je daar veel mee bereikt.
17 Musis
Scholieren van het Lentiz LIFE College
