r
My Way
Wanneer je op straat een bekende ontmoet vraag je: Hoe gaat het met je?
Een Nederlander antwoordt eigenlijk altijd: goed, en daarmee is de kous af.
In Polen was ik gewend op die vraag een eerlijk antwoord te geven en dat
deed ik hier ook. Dat bracht mij soms in hachelijke situaties en ik moet eerlijk
toegeven dat ik daardoor een paar foute keuzes heb gemaakt.
33 Musis
als bijzonder slimme mensen gezien (Anna lacht) en dat
maakte dat ik mijn debuut onwaarschijnlijk achtte. Wat dat
betreft heb ik in Nederland de kansen gezien en gepakt".
We spreken over haar vaderland Polen. "De Polen zijn een
trots volk met een enorme vrijheidsdrang. De Poolse ziel vecht
en treurt tegen beter weten in. Ooit waren wij een groot land
in het midden van Europa, waar veel wegen elkaar kruisten. In
de zeventiende eeuw strekte het land zich uit van de Oostzee
tot aan de Zwarte Zee. Bijna alle grote Europese oorlogen
werden uitgevochten op Pools grondgebied. Die geschiedenis
heeft het volk gevormd, heeft haar sporen nagelaten in de
ziel van de Polen. In mijn studententijd, voor de val van de
muur, maakte ik met het kamerkoor waarin ik zong een reis
naar Parijs. Bij terugkeer zag ik wat mij voordien nooit was
opgevallen. In Frankrijk was iedereen vrolijk. De gezichten van
mensen in Polen waren grijs en bedrukt en de mensen lachten
nauwelijks."
Eind jaren tachtig ontmoet Anna bij wederzijdse kennissen
in Warschau de Schiedammer Jan Jansen ("kan het
Nederlandser"). Zij is inmiddels als juriste werkzaam, maar
na ampele overweging besluit zij haar hart te volgen en gaat
zij bij Jan in Schiedam wonen. De eerste jaren waren zwaar.
"Wie zijn land verlaat, betaalt een hoge prijs." Zij sprak geen
Nederlands. Thuis met haar dochters sprak zij Pools, met
haar man sprak zij Engels en haar man sprak Nederlands
met hun dochters. "Opeens werkte ik niet, maar was ik
huisvrouw, leefde vrij geïsoleerd, had geen vrienden en werd
geplaagd door heimwee". Het verschil tussen de Poolse en
de Nederlandse cultuur is groot. "Je taal verraadt wie je echt
bent" zegt zij: "Ik miste het referentiekader waarmee de
mensen hier met elkaar communiceren en ik kon de mensen
niet op hun waarde schatten. Om je een voorbeeld te geven.
Wanneer je op straat een bekende ontmoet vraag je: Hoe gaat
het met je? Een Nederlander antwoordt eigenlijk altijd: goed,
en daarmee is de kous af. In Polen was ik gewend op die
vraag een eerlijk antwoord te geven en dat deed ik hier ook.
Dat bracht mij soms in hachelijke situaties en ik moet eerlijk
toegeven dat ik daardoor een paar foute keuzes heb gemaakt".
Beetje bij beetje ging zij zich meer thuisvoelen, ontmoette de
juiste mensen en kreeg meer grip op de Nederlandse taal en
samenleving. "Ik werd meer wie ik was." Het echte keerpunt
was een gebeurtenis op haar veertigste verjaardag. "Tijdens
de feestelijkheden kreeg ik telefoon uit Polen. Mijn zwager,
de man van mijn zus, was plotseling overleden. Ik weet het
nog heel goed. Hij was pas 47, hij wilde nog zo veel doen en
meemaken, en opeens kon het niet meer. Zijn leven was over.
Op dat moment besloot ik: ik ga schrijven en publiceren. Dat
is de wijze waarop ik contact wil maken met de inwoners
van het land waarin ik leef. Ik wil gelezen worden. Alles is
al geschreven, maar niet door mij, dat besef sloeg in als een
bliksem".
Zij schreef zich in bij Script+ (de huidige Schrijversvakschool
Amsterdam) voor de vierjarige cursus jeugdliteratuur. "Om
te worden toegelaten moest ik werk overleggen en ik moest
ook de kerntitels van Nederlandse kinder- en jeugdliteratuur
gelezen hebben, maar die kende ik nauwelijks. Desondanks
werd ik aangenomen. Ik moest flink aanpoten, was de
underdog van de klas, maar uit mijn klas van 12 studenten
was ik de eerste en tot op de dag van vandaag de enige die
een boek uitbracht bij een erkende uitgeverij". Ik vraag haar
waarom zij voor kinderen schrijft? "Strikt genomen ben ik
geen kinderboekenschrijfster. Ik schrijf en wat ik schrijf blijkt
het meest geschikt voor kinderen of jongeren. Het verhaal
is groter dan ikzelf. Het bestaat al, ergens in de wereld van
ideeën, en het vraagt om verteld te worden. Ik heb geleerd
dat de door mij opgeschreven tekst nooit zo mooi is zoals zij
verschijnt in mijn geest en ik moet hard werken om er iets
van te maken. Dat is niet eenvoudig en dat lukt natuurlijk
nooit helemaal, maar het resultaat stemt mij tevreden, ook
al denk ik vaak achteraf dat het wel beter kon. Schrijven is
heel belangrijk voor mij. Het maakt me tot wie ik ben en het
stelt mij in de gelegenheid mijn beeld van de wereld met
anderen te delen. Wij zoeken allemaal naar ons doel in het
leven en naar onze plek op de aarde. We zoeken naar onze
oorspronkelijke kracht en aangeboren talent. We zoeken naar
een weg uit drama en pijn. Mijn schrijverschap biedt mij die
uitweg". Het is niet verwonderlijk dat dat het thema is van
haar boeken.
Tot slot vraag ik haar of haar boeken ook in het Pools zijn
vertaald? "De uitgever heeft wel contacten gelegd, maar het
is er nog niet van gekomen. Het zou mooi zijn, maar eerlijk
gezegd kan het me ook niet zoveel schelen. Als ik had gewild
dat mijn boeken in Polen zouden verschijnen, had ik ze wel in
het Pools geschreven".
Anna Jansen-Gronkowska, De allergrootste liefde van Daan
van de Beek, Van Goor, pp., 221 p., ISBN 9789047514640, 13,99
And nów fJiff
And so my case of which I m certain
fothW I did all that, and may i -Jiot i a shy way
Ob no. oh no, not me,dtd ft my M
M
m
The record stem 1 took the Uc«nd did it my way
¥«5 it was my way mMt
