serieus en gezamenlijk bij projecten worden betrokken. En
niet alleen burgers en bedrijven, maar ook organisaties als
bijvoorbeeld de Stichting Boombehoud. "Creëer ook altijd
minimaal twee beslismomenten waar de betrokkenheid
van de participanten in terugkomt.", vult Tsang aan: "Na de
probleemstelling en inventarisatie van de randvoorwaarden,
en bij de totstandkoming van het programma van eisen."
Dat brengt ons op het beroemde parkpanel van 't Hof. Dat
is toch een positief voorbeeld van participatie? "In beginsel
wel", meent Tsang: "Er waren echter twee knelpunten. Ten
eerste was er een ambtelijke voorselectie van het panel en
dat vind je nu terug in mensen die achteraf gaan morren. Ten
tweede vraag ik me af of de deskundige hier niet te dominant
is geweest. Ik herken teveel de visie van landschapsarchitect
kwamen, ook de "gewone" joggers, hondenbezitters, nordic-
walkers en amazones. "Uiteindelijk dus een prachtige vorm
van burgerparticipatie, maar toen kwamen de bezuinigingen
en een nieuw college, en nu dreigt het mis te gaan."
Hoe komt dat? "Tja, in beginsel ging het goed: de betrokken
heid van burgers en deskundigen, het programma van
eisen dat ze samen opstelden, het ontwerp waar iedereen
zich in herkende... Ik denk echter dat participatieprocessen
gevoelig zijn voor vijf factoren: dynamiek in de samenleving,
onzekerheid over het gewenste doel, een te grote schaal van
het project, een te langdurig proces en te dure plannen. In
het geval van de Broekpolder zijn bezuinigingen en nieuwe
politieke verhoudingen de spelbrekers. Dan gaat het om een
goede processturing om er toch met elkaar uit te komen."
In Tsangs visie kan de overheid zich heel wat ellende besparen als
vanaf een pril stadium burgers serieus en gezamenlijk bij projecten
worden betrokken. En niet alleen burgers en bedrijvenmaar ook
organisaties als bijvoorbeeld de Stichting Boombehoud. "Creëer ook
altijd minimaal twee beslismomenten waar de betrokkenheid van de
participanten in terugkomt.vult Tsang aan: "Na de probleemstelling
en inventarisatie van de randvoorwaardenen bij de totstandkoming
van het programma van eisen.
Michael van Gessel en te weinig die van de bewoners. Kijk
hoeveel bomen er zijn gekapt en hoeveel asfalt er in het park
komt. We krijgen nu een park met doorzicht, dat was Michaels
visie." Wellicht, maar misschien wist Van Gessel het parkpanel
gewoon te overtuigen. Is Tsangs ideaal dan een compromis
met halfgesnoeide bosjes? "Nee, een compromis is een laatste
redding. Ik ga voor optimaal resultaat. In dit geval bijvoorbeeld
een park met voldoende doorzicht, maar toch afgeschermd
van de verkeersdrukte. Iets waar iedereen vrede mee heeft,
waarbij iedereen het gevoel heeft betrokken te zijn. Als het
goed loopt heeft de burger er na afloop ook wat meer verstand
van, dan snapt hij bijvoorbeeld dat de meeste bomen niet met
hun voeten in het water kunnen staan. Het gaat om informatie
delen."
Bijna gelukt
Wellicht is de Broekpolder een beter voorbeeld. Als je het
over burgerparticipatie hebt, is de Broekpolderfederatie toch
wel het summum. De federatie - bestaande uit betrokken
burgers en instellingen - kreeg van de gemeente de volledige
bevoegdheid om plannen voor de Broekpolder uit te denken
en met deskundigen een ontwerp te realiseren. De gemeente
deed alleen de budgetcontrole en eiste een visie die zowel
gemeente als federatie deelden. Het resultaat: een alles
omvattend plan voor een natuurlijker Broekpolder. Uniek
voor zo'n groot gebied. Toch had Tsang hier aanvankelijk
ook kritiek op. "Net als bij 't Hof is ook hier de intentie
goed, maar wat de gemeente verzuimd heeft te vragen, is
een representatieve afspiegeling van Vlaardingse burgers.
Aanvankelijk waren het toch weer diezelfde betrokken
burgers die je overal in Vlaardingen tegenkomt." Tsang
slikte zijn kritiek echter in na de succesvolle wandelingen
die de federatie organiseerde en waar heel wat burgers op af
Succesverhalen
Zo filosoferend wordt de argeloze toeschouwer toch wel
wat cynisch over burgerparticipatie. Gaat het een keer goed
- in Tsangs visie - dan loopt het alsnog stuk. Is participatie
dus een onhaalbaar ideaal? "Welnee.", zegt Tsang: "Het
gaat echt wel beter. Dat is nu juist zo hoopgevend. Het blijft
natuurlijk geëtter, want het is een proces, maar kijk naar
het Nieuwlandpark langs de A4. Iedereen is lovend. De
gebruikers zijn van begin af aan gehoord, mochten kiezen uit
een aantal ontwerpen, en het gekozen ontwerp is later nog
op onderdelen aangepast aan de wensen van de gebruikers.
Hier was duidelijk respect voor de deskundige en vice versa
voor de burgers. En wat dacht je van het "Speeleiland" in
Babberspolder. Daar werden ook de kinderen bij betrokken;
zij mochten tekeningen maken van hun ideale speeltuin."
Daar heeft Tsang inderdaad twee mooie voorbeelden te
pakken. Beide projecten kenmerken zich door een groot
draagvlak van de omwonenden, maar misschien zijn het
ook wel makkelijke voorbeelden: wie wil er immers geen
mooi park of leuke speeltuin? Een Blankenburgtunnel of A4
ligt veel gevoeliger. "Natuurlijk" antwoordt Tsang: "maar het
principe blijft hetzelfde en wat dacht je van de keren dat het
mis ging als het om een stukje groen in de wijk ging. Voorkom
een botsing van standpunten door in een vroeg stadium
burgers en deskundigen bij elkaar te zetten. Is er wel een
probleem dat opgelost moet worden? Zo ja, welk doel, welke
oplossingsrichting streven we na? Welke zienswijzen hebben
we? Hoe kunnen de ontweipers dat verbinden? Dat vraagt om
anders denken, kost geld, tijd en energie, maar die investering
verdien je als overheid later dubbel en dwars terug. Heb over
en weer respect voor eikaars deskundigheid en belangen en je
zult zien dat het proces beter verloopt!"
11 Musis
