"Ik heb met Kees van der Windt een behoorlijk stevige
discussie gehad over zijn plannen met de Westwijk. Mijn
opvatting is dat het ideaal van de bestuurder moet zijn om
de onderklasse te verheffen tot middenklasse." Te vaak
worden de laagstbetaalden weggestopt in goedkope betonnen
dozen. Hij haalt de bouw van Elementumflats in Holy aan.
"Systeembouw die resulteerde in oerlelijke appartementen.
De fabriek die de onderdelen leverde stond in Maassluis. Er
werkten veel Maassluizers en Vlaardingers. De directie zette
het Vlaardingse gemeentebestuur onder druk: als Elementum
niet duizend appartementen mocht bouwen, zou de fabriek
failliet gaan en zou de gemeente voor de uitkeringen moeten
opdraaien."
Had het aan Bhalotra gelegen, dan was die flatwijk er nooit
gekomen. Volkshuisvesting is in zijn ogen meer dan mensen
een dak boven hun hoofd bezorgen. Uit de bouw moet ook
idealisme spreken, hoop, verwachting. Bij een opdrachtgever
stuit een dergelijke overtuiging vaak op praktische bezwaren.
Dat is voor Bhalotra geen reden zijn mond te houden -
integendeel. "Dat is toch juist mijn werk? Adviseren is
mijn taak. Ik ben een nar. Een nar wordt ingehuurd om
zijn opdrachtgever een spiegel voor te houden. Ik ben ook
souffleur en draagmoeder. Ik verander de ideeën van anderen
in materie. Wij stedenbouwkundigen moeten niet onze eigen
droom verwezenlijken, maar die van anderen. Dat is onze
opdracht."
Voor Nederlanders is het even wennen aan zo'n boodschap.
In dit land bepaalt nuchterheid de grenzen van wat voor
mogelijk wordt gehouden. Voor een gepassioneerd iemand
als Ashok Bhalotra blijft het wennen aan die mentaliteit.
De wereld verandert in hoog tempo, maar Nederland houdt
vast aan vertrouwde ideeën - neigt, zie de opmars van Geert
Wilders, onder druk van de globalisering zelfs tot reactionaire
ideeën. "In het begin voelde ik mij in Nederland als een vis in
het water. Tegenwoordig snak ik soms naar water," verzucht
Bhalotra. "Het lijkt wel of de intelligentie in slaap is gevallen."
Dat typisch Hollandse ontkennen van verbeeldingskracht heeft
misschien ook te maken met vrees voor welvaartsverlies,
analoog aan het spreekwoord 'Je weet wat je hebt, wat je
krijgt moet je maar afwachten'. Bhalotra: "Wij Nederlanders
deinzen terug voor een langetermijnvisie. Wij kunnen de
gevolgen ervan niet overzien, vinden de risico's te groot. Wij
zijn verwend en rijk en zien de noodzaak van verandering
niet in. Besluitvorming komt altijd neer op eeuwig plussen en
minnen. In onze cultuur willen wij altijd voor een dubbeltje op
de eerste rij zitten. De ware passie is er niet, de trots is er niet;
hier hoor je altijd: doe maar gewoon. Wij missen individuen
met visie, wij hebben alleen commissies, en commissies zijn
onverschillig.
In zo'n cultuur worden idealisten met argwaan bekeken. "Ik
ben er jarenlang van overtuigd geweest dat 'mag niet' één
woord was, zo vaak kreeg ik het te horen," vertelt Bhalotra.
De voor Nederland karakteristieke terughoudendheid staat
vooruitgang in de weg, waarschuwt hij. "Het is funest om
je voortdurend af te vragen: moet dat nou, kan dat wel?
Dan komt er niks van een mooi voornemen terecht. Een
bestuurder moet durven. De basis van mijn betoog is - en zal
dat ook tijdens de lezing in Vlaardingen zijn - dat we complex
moeten durven denken, hybride denken. Laten we ophouden
met lineair denken. Vraag je niet eerst af wat een idee zal
opbrengen - doe het gewoon!"
Vroeger ging hij graag met tegenstanders in discussie.
Probeerde hij sceptici met argumenten te overtuigen. Dat is
een heilloze weg gebleken, tijdverspilling. Zulke debatten
eindigden altijd onbeslist. Beide partijen deden hun zegje,
maar conclusies bleven uit. "Als ik voor een lezing word
uitgenodigd, wil ik niet meer dat er ook een spreker is die de
antitheses verdedigt. Ik wil geen contraverhalen meer, dat is
allemaal negatieve energie. We kunnen beter onze krachten
bundelen. Alleen dan kunnen we iets realiseren."
Zijn missie: bestuurders en beleidsmakers enthousiast
maken voor de ideeën van FEWSformore.nl. Hij zet er al zijn
Musis 10
Bhalotra bij de start van de Stad van de Zon in Heerhogowaard op 23 september 2009.
